– W dzisiejszym świecie rośnie liczba polikryzysów, czyli kryzysów łączonych, takich jak wojna w Ukrainie, pandemia, kryzysy klimatyczne czy inflacja.
Nałożone na siebie kryzysy powodują bardzo silny stres, nie każdy może sobie z nim poradzić, mimo posiadanych zasobów. Po to jesteśmy my – ośrodki interwencji kryzysowej, abyśmy mogli wydobyć zasoby, które gdzieś pogubiły się w tej osobie – tłumaczy w rozmowie z agencją Newseria Katarzyna Wiśniewska, prezeska Konwentu Dyrektorów Ośrodków Interwencji Kryzysowej w Polsce, dyr. Zespołu Ośrodków Wsparcia w Piastowie, k. Warszawy.
Interwencja kryzysowa zaliczana jest do świadczeń niepieniężnych z pomocy społecznej
W 2023 r. w Polsce funkcjonowało 170 ośrodków interwencji kryzysowej, ale w wielu powiatach tego typu wsparcie wciąż nie jest dostępne. NIK już w 2021 r. alarmował, iż ponad połowa powiatów nie powołała takich ośrodków. Tylko część istniejących placówek świadczy całodobowo wsparcie dla osób doświadczających kryzysów, a zapotrzebowanie na takie usługi stale rośnie. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich apeluje o zmiany w prawie dotyczącym interwencji kryzysowej oraz finansowaniu tych usług.
Interwencja kryzysowa zaliczana jest do świadczeń niepieniężnych z pomocy społecznej. W jej ramach potrzebujący otrzymuje adekwatną do potrzeb pomoc psychologiczną, medyczną, środowiskową, która ma mu umożliwić powrót do stanu sprzed kryzysu lub samodzielne funkcjonowanie. Działania interwencyjne realizują ośrodki interwencji kryzysowej. Udzielają one wsparcia osobom w trudnych sytuacjach wywołanych kryzysami rodzinnymi, trudnościami wychowawczymi, problemami psychospołecznymi czy kłopotami emocjonalnymi. Interwencje polegają zwłaszcza na udzieleniu interdyscyplinarnego wsparcia osobie lub rodzinie dotkniętej traumatycznym wydarzeniem, doświadczającej przemocy oraz czasowego schronienia w związku z sytuacją kryzysową.
Wiele powiatów nie oferuje potrzebującym wsparcia w ramach ośrodka interwencji kryzysowej
Z danych MRPiPS wynika, iż w roku 2023 w całej Polsce funkcjonowało 170 ośrodków interwencji kryzysowej. Rok wcześniej było ich 162, w tym z miejscami całodobowymi 125. Potrzeby są jednak znacznie większe. – Osób w kryzysie przybywa. Patrząc na działalność ośrodka interwencji kryzysowej, którego mam zaszczyt być dyrektorem, zwiększa się liczba interwencji, zwiększa się też liczba konsultacji psychologicznych – mieliśmy 1,5–2 tys. konsultacji ambulatoryjnych rocznie, w tej chwili dochodzi już do 4 tys. – wskazuje Katarzyna Wiśniewska.
Wiele powiatów nie oferuje jednak osobom potrzebującym wsparcia w ramach ośrodka interwencji kryzysowej. Już w 2021 r. NIK wskazywała, iż 55 proc. powiatów nie powołało tego typu placówek. Zaledwie co trzeci istniejący ośrodek świadczył wsparcie przez całą dobę, tymczasem ustawa nakłada obowiązek udzielania natychmiastowej pomocy, a ta jest możliwa tylko wtedy, gdy instytucja działa non stop każdego dnia.
Ośrodków interwencji kryzysowej działających samodzielnie jest coraz mniej
– Ośrodków interwencji kryzysowej w Polsce jest coraz mniej, zdecydowana większość wcielana jest w struktury powiatowych centrów pomocy rodzinie, miejskich ośrodków pomocy społecznej – zauważa ekspertka. – Nas jako ośrodków interwencji kryzysowej działających samodzielnie jest coraz mniej.
– Zarówno w aspekcie praw obywatelskich, jak i zwykłego funkcjonowania obywateli w społeczności lokalnej rola ośrodków interwencji kryzysowej jest nie do przecenienia. Zadanie w postaci tworzenia i prowadzenia ośrodka interwencji kryzysowej to zadanie własne powiatu, a rolą powiatu jest spełnianie obowiązków wobec własnych obywateli na terenie powiatu. Mamy nadzieję, iż działania rzecznika doprowadzą do tego, iż w każdym powiecie będzie ośrodek interwencji kryzysowej, a obywatele będą mieli pełny dostęp do pomocy i wsparcia w sytuacjach kryzysowych – mówi Agnieszka Jarzębska, naczelniczka Wydziału Polityki Rodzinnej i Spraw Społecznych w Biurze RPO.
Eksperci Biura RPO wskazują, iż niezbędne jest dofinansowanie powiatów w formie dotacji, bo z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną wielu z nich funkcjonowanie ośrodków staje się niemożliwe.
