Związek dotknięty ADHD może być bardzo trudny ze względu na typowe objawy ADHD, takie jak ciągłe rozproszenie uwagi, brak uwagi, zapominanie, niepokój fizyczny i psychiczny, a także impulsywne zachowanie i/lub mowa. jeżeli jesteś partnerem bez – ADHD w związku dotkniętym ADHD (jedna osoba ma diagnozę zaburzeń koncentracji uwagi, nadaktywności psychoruchowej i impulsywności, a druga – takiej diagnozy nie ma), prawdopodobnie doświadczysz większej niż zwykle ilości frustracji i irytacji z powodu zachowań twojego partnera z ADHD. Nie jesteś sam!
Z biegiem czasu partner bez – ADHD staje się coraz bardziej zniechęcony i zwykle to on wyciąga wtyczkę ze związku. Chociaż może przez cały czas okazywać miłość partnerowi z ADHD, zawiedzione oczekiwania i ciągłe rozczarowanie ostatecznie przesłaniają zdolność do pozostania w związku. „Kocham go/ją, ale nie mogę już żyć z zachowaniami typowymi dla osób z ADHD. Nic się nigdy nie zmienia!” to smutny lament, który często słyszymy w naszej praktyce psychologicznej.
Nawet dla tych, którzy decydują się pozostać w związku, przychodzi moment rozliczenia, gdy uświadomią sobie, iż ADHD partnera, niezależnie od tego, czy jest leczone, czy nieleczone, jest zaburzeniem trwającym 24 godziny na dobę i trwającym przez całe życie, a różne przystosowania muszą być wykonane przez cały czas trwania związku. W tym momencie często pojawia się poczucie bezradności wraz z gniewną i pokonaną postawą. Zamiast jednak poddawać się lub poddawać, partner bez – ADHD może z pomocą znaleźć sposób na utrzymanie związku z mniejszym stresem, stosując inne sposoby myślenia i ćwicząc zdrowsze reakcje.
Co przeszkadza?
Zbadajmy, co staje na drodze do sukcesu w związku, prowadząc partnera bez – ADHD do chęci poddania się, badając kilka często występujących przeszkód:
1.Nadmierna pomoc i nadmierna opieka
Nadmierna pomoc pojawia się, gdy partner bez – ADHD robi zbyt wiele, nierzadko wykazując cechy osoby nadopiekuńczej. Osoba z ADHD często szuka partnera, którego naturalne umiejętności obejmują organizację i dbałość o szczegóły. jeżeli to Ty, wkroczenie i pomoc tam, gdzie jest taka potrzeba, może wydawać się „normalne”, ponieważ jesteś w tym dobry. Na przykład, jeżeli twój partner ma nadmierne trudności ze wstawaniem rano i wyjściem z domu, możesz mieć tendencję do przejmowania kontroli i uporządkowania wszystkiego, aby proces był płynniejszy i mniej chaotyczny. To może zadziałać w tej chwili, ale problem z „nadmierną pomocą” polega na tym, iż może stworzyć niezdrową zależność. Możesz zacząć przewidywać przyszłe sytuacje i wkroczyć przedwcześnie, utrudniając swojemu partnerowi ćwiczenie ważnych umiejętności niezbędnych w leczeniu ADHD. Co więcej, twój partner może mieć do ciebie o to żal. Nadmierna troska pojawia się, gdy partner bez – ADHD jest zbyt zaabsorbowany, niemal obsesyjnie, zarządzaniem życiem partnera z ADHD. W miarę jak nadmierne pomaganie staje się normalną rutyną, a obowiązki partnera z ADHD w dalszym ciągu maleją, u partnera bez – ADHD mogą zacząć pojawiać się pewne problemy emocjonalne. Może to obejmować niepotrzebne zmartwienia i niepokój związany z tym, co Twój partner może zrobić/nie zrobić lub powiedzieć/nie powiedzieć, gdy nie ma Cię w pobliżu; ciągłe „sprawdzanie” lub, co gorsza, „śledzenie”, bo czujesz się odpowiedzialny za działania swojego partnera; potrzeba mikrozarządzania każdym aspektem codziennego życia. Finalnie możesz doświadczać poczucia paniki, jeżeli nie czujesz, iż masz kontrolę. Z biegiem czasu utrzymanie tej dynamiki jest wyczerpujące i najprawdopodobniej doprowadzi do chronicznego lęku.
2.Wyuczona bezradność
Partner bez – ADHD, który zwykle lepiej i szybciej radzi sobie z różnymi szczegółami życia codziennego, ma tendencję do podejmowania zbyt wielu prac i zadań, które normalnie powinny należeć do obowiązków partnera z ADHD, u którego z czasem rozwija się uwarunkowane przekonanie: „Nie jestem w stanie nic zrobić ani osiągnąć”, tworząc w ten sposób kolejny niebezpieczny poziom niezdrowej zależności. To, co się dzieje, to specyficzna plątanina emocji. Partner bez – ADHD czuje się przeciążony i głośno narzeka: „Dlaczego nie pomożesz? Dlaczego nic nie zrobisz?”. Partner z ADHD jest naprawdę zaskoczony i nie może zrozumieć, dlaczego partner bez – ADHD jest taki zły. W trakcie związku jasny komunikat był taki, iż partner nie jest w stanie wykonywać zadań równie dobrze, tak gwałtownie i dokładnie jak partner bez – ADHD, więc po co w ogóle próbować! Warstwy urazy narastają u obu partnerów.
3.Rodzicielska zasadzka
Niemal bez wyjątku, w związkach dotkniętych ADHD rozwija się toksyczny wzorzec komunikacji, który możemy nazwać pułapką rodzicielską. Zakorzeniony w irytacji partner bez – ADHD konsekwentnie podchodzi do partnera z ADHD tak, jak krytyczny, karzący rodzic wobec źle zachowującego się dziecka. Komunikat często brzmi tak: „Dlaczego nie pamiętasz? Mówiłem ci tysiące razy” lub „Jak mogłeś zrobić to jeszcze raz? Czy nigdy się nie nauczysz?”. Włącza się defensywna postawa i partner z ADHD najprawdopodobniej zareaguje w wyzywający, dziecinny sposób, przyjmując postawę obronną, mówiąc: „Nie jesteś moim szefem!”.
W przypadku obojga partnerów ten wzorzec komunikacji obejmuje sygnały werbalne – podniesiony głos, zdecydowaną intonację i mocne wzorce mowy. Ale szczególnie dotyczy to wiadomości „tylnymi drzwiami”, które zawierają liczne wyrażenia niewerbalne – przewracanie oczami, grymasy, marszczenie brwi i głębokie westchnienia. W grę wchodzi także mowa ciała, gdy ramiona są skrzyżowane na klatce piersiowej, ręce oparte na biodrach i tupanie nogami. jeżeli nie zostanie to celowo ograniczone, wzorzec rodzic/dziecko prawdopodobnie ulegnie eskalacji, a cała komunikacja będzie dryfować w tym kierunku. Poświęć chwilę i przeanalizuj swoje interakcje z partnerem z ADHD. Czy nie pomagasz nadmiernie? Czy przyjmujesz na siebie zbyt dużą odpowiedzialność? Czy stwarzasz sytuację wyuczonej bezradności? Może mówisz jak rodzic? jeżeli tak, być może nieświadomie uczestniczysz w tworzeniu problemów w relacjach. Dzięki lepszemu zrozumieniu tych przeszkód możesz zmienić tę nakręcającą się spiralę emocji, podejmując kroki mające na celu zmianę sposobu interakcji z partnerem.
Jak wzmocnić związek z osobą z ADHD?
Poniższe sugestie, jeżeli zostaną zastosowane, oferują konkretne strategie radzenia sobie, mające na celu wzmocnienie Waszego związku.
Zdecyduj, co jest prawdziwe, a co nierealne. Rzeczywistość jest taka, iż osoba z ADHD będzie wymagała pewnego wsparcia w niektórych obszarach życia. Najprawdopodobniej zostaniesz zaangażowany do wykonywania większej liczby codziennych obowiązków, ponieważ prawdopodobnie jesteś lepszy od swojego partnera w organizowaniu, planowaniu i ustalaniu priorytetów. Jednak niebezpieczeństwo staje się zbyt duże. Bądź ostrożny!
Obniż swoje oczekiwania. o ile masz taką potrzebę, poproś o nią niezależnie od tego, ile razy wyrażałeś tę samą prośbę. Trzymanie się czegoś, co prawdopodobnie nie nastąpi, nie przyniesie Ci nic dobrego. Pogodzenie się z tym oszczędzi Ci wielu zmartwień. Przeanalizuj role i obowiązki w Waszym związku. Pozbądź się pułapki myślenia opartego na imperatywie „powinien”. jeżeli jesteś w czymś lepszy od swojego partnera – choćby jeżeli jest to sprzeczne z tradycyjnymi rolami – zrób to!
Nie narzekaj, jeżeli świadomie podejmujesz się czegoś, co Cię obciąża. Podjąłeś decyzję. jeżeli to za dużo, znajdź wyjście lub odmów udziału następnym razem. Ucz się na swoich błędach i wyciągaj z nich wnioski!
Nie zapomnij o trosce o siebie. Pamiętaj, aby usiąść, a może położyć się i napić się herbaty, idź na siłownię lub na spacer, obejrzyj ulubiony film lub cokolwiek, co możesz zrobić, a co jest zdrowe i dobre. Zasługujesz na to!
Twórz i utrzymuj zdrowe granice. Pacjenci bez – ADHD często wskazują, iż jest im trudno zaakceptować, iż ich partner z ADHD narusza granice w związku. Rozproszenie uwagi w przypadku ADHD jest odbierane jako oznaka braku szacunku, zapominanie oznacza, iż „nie jesteś ważny”, a impulsywność w słowach i czynach może być niezwykle bolesna. Droga do odbudowy związku obejmuje tworzenie mocnych, zdrowych granic i naukę, jak ich bronić.
Kilka pomysłów na zbudowanie zdrowych granic w związku!
Pierwszy krok w budowie zdrowych granic zaczyna się od osobistej oceny swojej roli w związku. Poniższe pytania mają pomóc Ci nauczyć się wyrażać swoje potrzeby i uczucia z większą przejrzystością i mniejszą ilością emocji.
- Jak chcę być traktowany?
- Na co pozwolę, a czego nie będę akceptować?
- Jakie są moje priorytety?
- Jakie są moje oczekiwania?
- Kiedy w moim życiu był okres, w którym czułem się najbardziej zadowolony i skuteczny? Jak ten czas wówczas wyglądał?
- Co w tej chwili przeszkadza w zadowoleniu i efektywności?
- Jak próbowałem zmienić rzeczy, które stają na drodze?
- Czy te wysiłki przyniosły skutek?
- Jeśli nie, czy jest coś, co mógłbym zrobić inaczej?
To nie są łatwe pytania, więc bądź cierpliwy. Możesz podejść do odpowiedzi na pytania kilka razy. Nie zniechęcaj się, odkrywanie siebie i swoich potrzeb zawsze zajmuje trochę czasu. To nie wyścig, masz czas!
I co dalej…
Utwórz listę rzeczy, których nie zrobisz/zrobisz, a która pomoże zastąpić dysfunkcjonalne sposoby wyrażania pragnień i potrzeb. Weź kartkę papieru i utwórz trzy kolumny.
- Oznacz pierwszą kolumnę „Problem” i wypisz wszystkie obecne wzorce relacyjne, które są problematyczne. Na przykład: „Mój partner często zapomina o czymś ważnym, a potem obwinia mnie”.
- Następna kolumna, „Czego już nie zrobię”, mogłaby brzmieć: „Zareaguj defensywnie, a następnie poucz go, jak znowu o czymś zapomni”.
- Trzecia kolumna „Co zrobię w przyszłości” może zawierać: „Słuchaj spokojnie. Oferuj empatię. Niemniej, czasami konsekwencje są nieuniknione. Możesz zakończyć rozmowę, jeżeli jego/jej zachowanie będzie się powtarzać”. Kontynuuj ten proces dla wszystkich problemu, jaki możesz zidentyfikować.
Plan działania.
Kiedy określisz swoje granice i podejmiesz decyzje dotyczące tego, czego nie będziesz już robić i co będziesz robić w przyszłości, będziesz gotowy do wprowadzenia swojego planu w życie, gdy pojawi się problematyczna sytuacja.
Najpierw wybierz odpowiedni czas, w którym nie będzie nic rozpraszającego. Być może zaproponujesz wspólny spacer lub wyjście na kawę. Następnie przekaż w troskliwy sposób to, o czym myślisz, na przykład: „Myślałem o pewnych rzeczach. Czy mogę się nimi z tobą podzielić?”. Zakładając, iż dostałeś zielone światło, porozmawiaj o problemie i zaproponuj rozwiązania na przyszłość. Pamiętaj, aby trzymać się z daleka od wytykania palcami i obwiniania. Po rozmowie możecie spisać sobie omówione kwestie (aby zmniejszyć ryzyko zapomnienia o ADHD).
Zmiana wymaga czasu i możesz napotkać opór, gdy zaczniesz modyfikować swoje podejście. Nie zniechęcaj się w trakcie. Niezależnie od tego, co wydarzyło się w przeszłości, możesz zacząć już teraz wprowadzać niezbędne zmiany. Nauczenie się, jak angażować się w bardziej konstruktywny sposób, ma najważniejsze znaczenie dla zdrowia osobistego i relacyjnego. Najlepsza metoda zmiany to silna, konsekwentna strategia, która wyraża życzliwą, ale stanowczą determinację.
Jeśli po przeczytaniu artykułu spostrzegasz u siebie, partnera lub w Waszym związku opisane trudności, zapraszamy do kontaktu ze specjalistami z Consilia.
W naszym zespole pracują profesjonaliści, którzy wspierają pacjentów od etapu diagnozy poprzez wsparcie psychologiczno-psychoterapeutyczne. Zapraszamy również partnerów na sesje par, w którym jedna z osób ma ADHD.
Posiadamy szerokie doświadczenie w diagnozowaniu dzieci oraz dorosłych z ADHD. Zapraszamy do kontaktu!
W naszym Centrum realizujemy:
- diagnoza ADHD i ADD u dzieci i młodzieży
- diagnoza ADHD i ADD u dorosłych
- terapia dla dorosłych z ADHD i ADD
- terapia dla dzieci i młodzieży z ADHD i ADD
Zachęcamy do przeczytania artykułów o ADHD:
- ADHD I PTSD – wspólna podróż wśród wyzwań zdrowia psychicznego
- TEST MOXO – innowacyjne narzędzie do wsparcia diagnozy ADHD/ADD
- ADHD a ruch
- ADHD a funkcje wykonawcze
- Terapia psychologiczna ADHD
- Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi ADHD
- Zrozumieć ADHD – geneza, diagnoza i terapia
- O sposobach myślenia dzieci z ADHD i zaburzeniami zachowania
- Leczenie ADHD
autor: Ewelina Zabielska
bibliografia:
- Robertson, A. Miłość z ADHD. Jak dbać o relacje z osobami neuroróżnorodnymi, Mondo, 2023
- Tuckman, A., ADHD after dark, Routledge, New York, 2020
- Pera, G., Robin, A.L., Adult ADHD-focused couple therapy, Routledge, New York, 2016
