Trybunał Konstytucyjny orzekł w czwartek, iż nowelizacja ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa z lipca 2024 roku jest niezgodna z konstytucją. Sprawę rozpatrzył pełny skład TK pod przewodnictwem prezesa Bogdana Święczkowskiego. Orzeczenie zapada większością głosów.
Nowelizacja miała rozpocząć uzdrawianie sądownictwa w Polsce. Zakładała, iż obecnych 15 sędziów-członków KRS straciłoby mandaty, a nowych wybraliby wszyscy sędziowie w kraju – nie Sejm, jak jest od grudnia 2017 roku. Ustawa wykluczała również z kandydowania tzw. neosędziów, czyli powołanych po zmianie przepisów w 2017 roku.
Prezydent Andrzej Duda skierował nowelizację do TK w sierpniu 2024 roku, jeszcze przed jej podpisaniem.
Uzasadnienie wyroku
Sędzia sprawozdawca Krystyna Pawłowicz przedstawiła motywy orzeczenia. «Trybunał stwierdził, iż ustawodawca dokonał arbitralnej i proceduralnie niedopuszczalnej nowelizacji przepisów ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa» – powiedziała.
TK uznał, iż proponowane zmiany koncentrują się wokół pozbawienia części sędziów biernego prawa wyborczego w procedurze wyłaniania członków KRS. Pawłowicz zaznaczyła, iż przepisy nowelizacji w ogóle nie służą naprawie działania KRS.
«Ustawodawca, działając wbrew zasadzie legalizmu wyrażonej w art. 7 konstytucji, w praktyce przyznał sobie kompetencje do kontrolowania i wzruszania aktów urzędowych prezydenta stanowiących realizację jego prerogatyw» – mówiła sędzia sprawozdawca.
Trybunał ocenił również, iż wprowadzono niedopuszczalną ingerencję w wyłączną kompetencję prezydenta do powoływania sędziów. Z konstytucyjnej ochrony korzysta także trwałość kadencji sędziów-członków KRS.
Zdania odrębne i reakcje
Zdanie odrębne od wyroku zgłosili czterej sędziowie TK: Jakub Stelina, Wojciech Sych, Michał Warciński i Rafał Wojciechowski.
Sędzia Stelina, nie zgadzając się z wyrokiem w zakresie trybu uchwalenia ustawy, podkreślił jednocześnie inny aspekt. «Czas skończyć z tym szaleństwem. Ten podział na jakichś "neosędziów" czy "paleosędziów" do niczego nie prowadzi. To jest tylko jedna wielka destrukcja wymiaru sprawiedliwości i samych sędziów» – mówił.
Zwrócił także uwagę, iż zgłasza zdanie odrębne jako sędzia-wolontariusz, ponieważ od pół roku nie otrzymuje wynagrodzenia.
Kolejne projekty i kontekst
Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło już kolejny projekt nowelizacji ustawy o KRS. Obecna kadencja Rady kończy się wiosną 2026 roku. Nowy projekt również zakłada wybór sędziów do KRS przez wszystkich sędziów w Polsce, ale część neosędziów mogłaby kandydować.
Prezydent Karol Nawrocki zamierza niedługo powołać Radę ds. Naprawy Ustroju Państwa, która ma przygotować własny projekt dotyczący KRS.
W marcu 2024 roku Sejm przyjął uchwałę stwierdzającą, iż «uwzględnienie w działalności organu władzy publicznej rozstrzygnięć TK wydanych z naruszeniem prawa może zostać uznane za naruszenie zasady legalizmu przez te organy». Od tamtego czasu wyroki TK nie są publikowane w Dzienniku Ustaw.
Trybunał Konstytucyjny liczy w tej chwili 11 sędziów na 15 przewidzianych stanowisk. Kluby sejmowe – poza PiS – konsekwentnie nie zgłaszają kandydatów na sędziów TK.
Na rozprawie poprzedzającej wyrok nieobecni byli przedstawiciele Sejmu i Prokuratora Generalnego.
Uwaga: Ten artykuł został stworzony przy użyciu Sztucznej Inteligencji (AI).
