Reaktor Maria znów pracuje pełną mocą

Po kilku miesiącach przestoju jedyny działający reaktor jądrowy w Polsce – Maria – wznowił pracę. To strategiczna decyzja, nie tylko dla nauki, ale przede wszystkim dla tysięcy pacjentów onkologicznych, którzy korzystają z radioizotopów w diagnostyce i terapii.

Świerk znów świeci – i to nie w przenośni. Reaktor jądrowy Maria, zlokalizowany w Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku, otrzymał bezterminową zgodę na eksploatację od Państwowej Agencji Atomistyki. To pierwsza taka decyzja w historii i przełomowy moment dla polskiej nauki i medycyny nuklearnej.

Czteromiesięczna przerwa była skutkiem braków formalnych we wniosku licencyjnym, jednak jak zapewnia instytut, dokumentacja została uzupełniona – raz, a dobrze. Teraz, po przejściu drobiazgowej procedury rozruchu i kontroli bezpieczeństwa, Maria wraca do pełnej pracy.

Dlaczego to takie ważne? Bo Maria to nie tylko obiekt badawczy – to filar nowoczesnej medycyny w Polsce i Europie. To właśnie tutaj produkowane są najważniejsze radioizotopy wykorzystywane w diagnostyce i terapii chorób nowotworowych, m.in. jod-131, stosowany w leczeniu tarczycy, oraz holm-166, wykorzystywany w terapii paliatywnej. Bez nich nie byłoby możliwe nowoczesne leczenie wielu ciężkich przypadków onkologicznych, endokrynologicznych, a także kardiologicznych czy reumatologicznych.

– Reaktor Maria to jedno z zaledwie sześciu takich urządzeń na świecie – przypomina Michał Niewodowski. – Jego znaczenie wykracza daleko poza granice Polski. To nie tylko źródło neutronów do badań, ale przede wszystkim centrum produkcji radiofarmaceutyków ratujących życie.

Mimo iż Maria nie produkuje energii elektrycznej, jej rola w transformacji energetycznej Polski jest nie do przecenienia. To tutaj szkolą się przyszli operatorzy elektrowni jądrowych – tych dużych, jak planowana w Choczewie, i tych mniejszych, które mają pojawić się do 2040 roku.

W świecie, w którym stabilne, niskoemisyjne źródła energii stają się podstawą bezpieczeństwa energetycznego, Maria ma swoje zasłużone miejsce. Ale dla tysięcy pacjentów to przede wszystkim cichy bohater – mały reaktor z wielką misją.