Ptasia Cisza – scenariusz lekcji dla przedszkolaków

Wstęp dla dzieci – Czym jest cisza i śpiew ptaków?

Cisza to taki moment, kiedy wszystko wokół przestaje hałasować – nie słychać samochodów, rozmów ani zabawek. Wtedy nasz słuch staje się jak wielkie, otwarte okno, przez które wpadają najpiękniejsze dźwięki świata. W ciszy możemy usłyszeć rzeczy, które zwykle nam umykają – jak szelest liści, brzęczenie pszczoły… albo śpiew ptaków.

Śpiew ptaków to nie tylko ładne dźwięki. To język przyrody. Ptaki śpiewają, żeby się przywitać, ostrzec inne ptaki, znaleźć przyjaciela albo po prostu – żeby cieszyć się porankiem. Ich głosy potrafią uspokoić nasze serca, tak jak kołysanka usypia dziecko.

Kiedy słuchamy ptaków w ciszy, nasz oddech staje się spokojniejszy, a w głowie robi się porządek – jak w pokoju po sprzątaniu. Czujemy się lżej, radośniej i bezpieczniej. Dlatego warto czasem zatrzymać się, zamknąć oczy i posłuchać, jak natura gra swój tajny koncert tylko dla nas.

Bajkowe otwarcie lekcji

Cisza jest jak miękki kocyk, który otula cały świat. To chwila, gdy wiatr wstrzymuje oddech, a drzewa stają nieruchomo, jakby chciały posłuchać razem z nami. W tej cichej przestrzeni rodzą się najpiękniejsze melodie – śpiew ptaków.

Ptaki mają swoje tajemnice. Ich pieśni są jak listy niesione na skrzydłach: jedne opowiadają o poranku skąpanym w rosie, inne o wietrze niosącym zapach łąki. Każdy dźwięk jest małym promieniem radości, który wędruje prosto do naszego serca.

Kiedy potrafimy się wyciszyć, stajemy się jak magiczni słuchacze – słyszymy każdy trzepot skrzydeł, każdy delikatny ton. Wtedy odkrywamy, iż natura śpiewa do nas cały czas… trzeba tylko umieć jej posłuchać.

Poniżej krótki dialog wprowadzający do scenariusza „Ptasia Cisza”, który naturalnie połączy poetycki wstęp z punktem 1 („Rozpoczęcie”):

Dialog wprowadzający

Nauczyciel (szeptem):
– Posłuchajcie… Czy słyszycie? (chwila ciszy) Co teraz słyszycie?

Dziecko 1:
– Nic.

Nauczyciel (uśmiecha się):
– Właśnie… to jest cisza. A wiecie, co się dzieje, kiedy świat jest cichy?

Dziecko 2:
– Słychać ptaki!

Nauczyciel:
– Dokładnie! Ptaki wtedy opowiadają swoje historie. Każdy śpiew to wiadomość – czasem „dzień dobry”, czasem „uważaj”, a czasem po prostu „cieszę się, iż świeci słońce”.

Dziecko 3:
– A czy wszystkie ptaki śpiewają tak samo?

Nauczyciel:
– Nie. Każdy ma swój głos, tak jak wy macie swoje imiona. I dziś będziemy ich słuchać – tak cicho, żeby usłyszeć choćby trzepot skrzydeł.

Dialog + zabawa „Chwila ciszy”

Nauczyciel (szeptem, przykłada palec do ust):
– Teraz zrobimy coś magicznego… Zamienimy się w słuchające drzewa. Drzewa mają wielkie uszy – ich liście – i potrafią słyszeć wszystko, choćby daleko, daleko w lesie.

Nauczyciel:
– Usiądźcie wygodnie. Zamykamy oczy.
(Zostawia 10–15 sekund ciszy, uśmiechając się do dzieci i dając im czas na wsłuchanie się w otoczenie.)

Nauczyciel:
– Co usłyszeliście w tej ciszy?

Dziecko 1:
– Tykanie zegara.
Dziecko 2:
– Wiatr w oknie.
Dziecko 3:
– Ktoś tupnął.

Nauczyciel:
– Widzicie? W ciszy słychać rzeczy, których nie zauważamy, gdy mówimy. A teraz wyobraźcie sobie, iż jesteśmy w lesie… i czekamy na pierwszy śpiew ptaka. Gotowi na ptasi koncert?

Rymowanka „Najpierw cisza – potem śpiew”

Cisza w lesie, cisza w polu,
ptaki mają się wesoło.
Usiądź cicho, zamknij oczy,
zaraz słowik w trawie skoczy.

Najpierw cisza, potem dźwięki,
to jest koncert – z pierwszej ręki!

Przygotowanie

Cele:

• Poznanie wartości ciszy w świecie przyrody.
• Rozwijanie słownictwa, koncentracji i percepcji słuchowej.
• Kształtowanie wyobraźni i umiejętności językowych.
• Rozróżnienie odgłosów ptaków.

Materiały:

• Nagrania dźwięków słowika, dzięcioła, sikorki i sowy.
• Kartoniki z wyrazami dźwiękonaśladowczymi.
• Piórka i ilustracje ptaków.

Miejsce:

• Dowolne.

Wprowadzenie

Zajęcia ukazują ciszę jako pramaterię uważności i warunek istnienia muzyki natury. Dzieci stają się badaczami dźwięków, poruszając się niczym satelity wokół niewidzialnych źródeł głosów ptaków.

Cisza to przestrzeń w której rozbrzmiewa życie. Ptasie głosy stają się sygnałami, które tylko ucho wyciszonego słuchacza potrafi odebrać. Słowo, dźwięk i milczenie tworzą naturalny rytm świata.

Polski język staje się kanałem odbioru przyrody dzięki którego dzieci zapisują subtelne ruchy skrzydeł ptaków. Przedszkolaki ruszają tam, gdzie milknie hałas, a zaczyna się prawdziwe słuchanie.

Zajęcia adekwatne

1. Rozpoczęcie:

Nauczyciel wita dzieci szeptem delikatnie przykładając palec do ust i pyta: „Jak brzmi cisza?” „Co możemy usłyszeć, kiedy wszystko cichnie?” „Czy ptaki są ciche, czy głośne?”

2. Tajny Koncert:

Dzieci słuchają nagrań ptasich głosów. Po każdym odgłosie próbują odgadnąć, jaki to ptak. Nauczyciel pokazuje obrazek i krótko opowiada, gdzie mieszka ten ptak i kiedy najczęściej jest aktywny.

Piękni Śpiewacy:

• Słowik – Mały, brązowy ptaszek, który zaczyna śpiewać wcześnie rano zanim obudzą się inne ptaki. Nie jest kolorowy ale śpiewa najpiękniej ze wszystkich ptaków.
• Dzięcioł – Czarno-biały ptak z czerwoną czapeczką, który ma mocny dziób i używa go jak młotka stukając w drzewa. Tak szuka małych robaczków, które lubi zjadać. Nie śpiewa tak pięknie jak słowik ale jego stukot też ładnie brzmi.
• Sikorka – Niebieski ptak z żółtym brzuszkiem i czarnym krawacikiem, który mieszka blisko ludzi. Można go spotkać w parku, w ogrodzie, a zimą przy karmniku. Jego śpiew brzmi jak krótkie „ci-be, ci-be” albo „ti-ti-ti”.
• Sowa – Szary ptak, który śpi w dzień i budzi się nocą. Ma duże oczy, które potrafią widzieć w ciemności i głowę, którą może obracać niemal całkiem do tyłu. Nie ćwierka jak inne ptaki, tylko woła „hu-hu”, kiedy wszystko dookoła śpi.

3. Poufna Narada:

Dzieci dostają kartoniki z wyrazami: ćwir, ćwir, puk, hu-hu, szszsz. Przedszkolaki w grupach łączą dwa lub trzy dźwięki i naśladują je szeptem lub oddechem. Tak powstają poufne wiadomości.

4. Cudowne Piórko:

Każde dziecko otrzymuje piórko. Przedszkolaki delikatnie dmuchają tak, żeby piórko poruszało się powoli. To pomaga wyciszyć ciało i umysł tak jak to robią ptaki, które siadają na gałęzi i nasłuchują.

5. Podsumowanie:

Dzieci siadają w kręgu. Nauczyciel zadaje pytania: „Co możemy robić, kiedy jest cicho?” „Czy cisza jest potrzebna ptakom? A nam?” „Kiedy w przedszkolu robi się cicho?”

źródło: Opracowanie własne