Przewlekłe zmęczenie – jakie mogą być przyczyny?

Każdy z nas czasem czuje przytłoczenie nadmiarem obowiązków. Stresujący dzień w pracy, czy nieprzespana noc sprawiają, iż jesteśmy zmęczeni. Co jednak gdy stan ten trwa od dłuższego czasu? Czy może to być objaw toczących się w naszym organizmie chorób?

Spis treści

• Przewlekłe zmęczenie – objawy
• Dlaczego ciągle czuję zmęczenie?
  • Zmęczenie organizmu – jakie badania?
• Zmęczenie jako objaw różnych chorób
• Zmęczenie towarzyszące cukrzycy
  • Senność po posiłku
• Zmęczenie organizmu a tarczyca
• Anemia z niedoboru żelaza
• Zmęczenie a depresja
• Jak sobie radzić ze zmęczeniem?
  • Jak odpocząć na co dzień – wskazówki

Przewlekłe zmęczenie – objawy

Zmęczenie wydaje się być znakiem naszych czasów. Żyjemy coraz szybciej, coraz więcej od siebie wymagamy. Ale co adekwatnie kryje się pod pojęciem zmęczenia? Terminem tym opisujemy trudności takie jak:

• poczucie słabości,
• ciężkość w rozpoczynaniu różnych aktywności,
• zaburzenia koncentracji i pamięci,
• zaburzenia nastroju,
• nadmierną senność.

Możesz odczuwać jeden objaw lub kilka jednocześnie. O przewlekłym zmęczeniu mówimy, gdy trwa ono ponad pół roku.[1]

Dlaczego ciągle czuję zmęczenie?

Uczucie ciągłego zmęczenia nie należy do przyjemnych. Utrudnia codziennie funkcjonowanie i wykonywanie obowiązków. Warto więc znaleźć źródło problemu, by móc skutecznie go pokonać. Możliwe przyczyny to:

• niezdrowy styl życia, np. zbyt mało ruchu lub zbyt intensywne ćwiczenia, nadmierne spożycie alkoholu, niezbilansowana dieta,
• stan psychiczny i choroby dotykające psychiki, np. depresja, stres, lęk,
• dolegliwości fizyczne, np. anemia, niedoczynność tarczycy, cukrzyca, otyłość, bezdech senny.[2]

Zmęczenie organizmu – jakie badania?

Kiedy zmęczenie towarzyszy nam od ponad pół roku, należy skonsultować ten stan z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), zwanym także lekarzem pierwszego kontaktu. Może on nam zalecić badania laboratoryjne krwi, które pomogą ocenić ogólny stan naszego zdrowia. Lekarz dobiera je w zależności od doświadczanych objawów oraz wcześniejszej historii medycznej. Podstawa to morfologia krwi oraz Odczyn Biernackiego (OB). Diagnozę ułatwić mogą także pomiary stężenia:

• glukozy,
• TSH, fT4, fT3, czyli hormonów tarczycowych
• żelaza i ferrytyny,
• CRP,
• enzymów wątrobowych: ALAT i ASPAT.

Niekiedy możesz potrzebować bardziej specjalistycznych testów, o których więcej opowie Ci Twój lekarz.[3]

Zmęczenie jako objaw różnych chorób

Czasem zmęczenie wynika po prostu z sytuacji życiowej, w jakiej się znajdujemy, a czasem to jeden z objawów choroby. W niektórych sytuacjach to jedyna oznaka, iż coś złego dzieje się z naszym organizmem. Dlatego nie należy bagatelizować tego problemu i porozmawiać z lekarzem o doświadczanych trudnościach. Warto także znać najczęstsze choroby, którym towarzyszy zmęczenie. Wczesne ich wykrycie może ochronić przed niebezpiecznymi powikłaniami.

Zmęczenie towarzyszące cukrzycy

Osłabienie i wzmożona senność mogą być jednymi z objawów cukrzycy typu 2. Inne charakterystyczne oznaki to:

• częstsze oddawanie moczu,
• wzmożone pragnienie,
• ropne zmiany na skórze.

W przypadku podejrzenia cukrzycy lekarz zleci wykonanie dodatkowych badań dotyczących poziomu glukozy we krwi. Potwierdzoną cukrzycę leczymy zmianą stylu życia np. zwiększeniem ilości ruchu oraz odpowiednimi lekami obniżającymi zbyt wysokie stężenie glukozy. [4]

Senność po posiłku

Warto wspomnieć także o senności poposiłkowej. Jak sama nazwa wskazuje, senność pojawia się po spożytym posiłku. Powód to m.in. zaburzone pobieranie glukozy przez komórki, skutkujące:

• zbyt wysokim jej poziomem we krwi np. w wyniku insulinooporności (zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę)
• zbyt małym stężeniem glukozy spowodowanym za dużą ilością wydzielonej insuliny.

W przypadku zbyt małego stężenia glukozy we krwi po posiłku niektórzy czują dodatkowo przyspieszone bicie serca lub drżenia kończyn.[5]

Zmęczenie organizmu a tarczyca

Zmęczenie to typowy objaw niedoczynności tarczycy. Zmniejszone stężenie hormonów tarczycy powoduje również m.in.:

• uczucie ciągłego zimna,
• przybieranie na wadze bez znacznych zmian w diecie lub trybie życia,
• suchość skóry,
• nieregularne miesiączki.

Chorobę rozpoznaje lekarz na podstawie wyników badań krwi. Niedoczynność tarczycy skutecznie leczymy, przyjmując brakujące hormony.[6]

Anemia z niedoboru żelaza

Około połowa przypadków niedokrwistości, czyli anemii, bierze się z niedoboru żelaza. Przez brak tego pierwiastka, czerwone krwinki nie mogą dostatecznie sprawnie przenosić tlenu do komórek naszego ciała. Skutkuje to m.in.:

• osłabieniem,
• zmęczeniem,
• drażliwością,
• zmniejszoną tolerancją na wysiłek fizyczny.

Zbyt niskie stężenie żelaza we krwi leczymy, przyjmując preparaty z żelazem oraz dbając o dietę bogatą w ten pierwiastek.[7]

Zmęczenie a depresja

Gdy wyniki badań laboratoryjnych są w normie, a Ty przez cały czas czujesz zmęczenie, warto pomyśleć także o swoim zdrowiu psychicznym. Być może to przejaw stresu, jakiego doświadczasz na co dzień, ale może to być także objaw choroby związanej z psychiką. Jedna z nich to depresja. Może ona dotknąć każdego bez względu na wiek, płeć czy stan majątkowy. Zwykle myślimy, iż ten problem nas nie dotyczy. jeżeli jednak każdego ranka wstajesz zmęczony, albo na przykład nie możesz się skoncentrować i masz poczucie winy, dobrym pomysłem będzie rozmowa z lekarzem POZ lub psychiatrą. Pamiętaj, iż chcąc skorzystać z pomocy psychiatry, nie potrzebujesz do niego skierowania.

Do innych objawów depresji zalicza się:

• smutek,
• utratę zainteresowań,
• bezsenność lub nadmierna senność,
• utrudnione podejmowanie decyzji,
• myśli samobójcze.

Nie należy bać się oceny innych, to choroba jak każda inna. Stosując się do zaleceń lekarza, jesteśmy w stanie ją wyleczyć.[8,9]

Jak sobie radzić ze zmęczeniem?

Co suplementować? Jakie witaminy brać? To często pierwsza myśl, gdy zmęczenie trwa dłuższy czas i zaczyna nam przeszkadzać. Chcemy jak najszybciej i jak najłatwiej rozwiązać nasz problem. Zła wiadomość jest taka, iż niestety nie tędy droga. Osłabienie to wyraźny sygnał od organizmu, iż coś jest nie tak. Jak więc podejść do tego problemu?

1. Nie bagatelizuj. To może być objaw wspomnianych chorób, ale zdarza się, iż powód leży gdzie indziej.
2. Przyjrzyj się swojemu stylowi życia. Czasem zmęczenie faktycznie wynika z niedoboru witamin. Koniecznie trzeba wtedy pomyśleć o zmianie nawyków żywieniowych. Nie zapominajmy o roli aktywności fizycznej i snu.
3. Udaj się na wizytę do lekarza. Specjalista wskaże, które badania najlepiej wykonać u Ciebie, a po znalezieniu przyczyny dobierze odpowiednie leczenie.

Jak odpocząć na co dzień – wskazówki

W walce z codziennym zmęczeniem dobrze, by pamiętać o kilku rzeczach:

• wysypianiu się,
• wprowadzeniu technik relaksacyjnych, np. jogi,
• regularnych posiłkach co 3-4 godziny,
• ruchu, chociażby w postaci 15-minutowego spaceru,
• ograniczeniu kofeiny i alkoholu, a zwiększeniu ilości wypijanej wody.

U niektórych osób pomocna może być również rozmowa z psychoterapeutą, np. podczas terapii poznawczo-behawioralnej. [10]

Wykaz źródeł

[1] Fosnocht K., Ende J.: Approach to the adult patient with fatigue; UpToDate; 2021 [dostęp: 08.03.2023]

[2] NHS: Why am I tired all the time?; 2021 [dostęp 08.03.2023]

[3] Maisel P., Baum E., Donner-Banzhoff N.: Fatique as the Chief Complaint – Epidemiology, Causes, Diagnosis, and Treatment. Dtsch Arztebl Int. 2021;118(33-34):566-576.

[4] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego; Curr Top Diabetes, 2022; 2 (1): 1–134

[5] Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: Hipoglikemia reaktywna – jaka dieta? [dostęp 08.03.2023]

[6] Ross D.: Diagnosis of and screening for hypothyroidism in nonpregnant adults; UpToDate; 2022 [dostęp 08.03.2023]

[7] Auerbach M.: Treatment of iron deficiency anemia in adults; UpToDate; 2023 [dostęp 08.03.2023]

[8] Lyness J.: Unipolar depression in adults: Assessment and diagnosis; UpToDate; 2022 [dostęp 09.03.2023]

[9] Samochowiec J. et al.: Wytyczne postępowania w depresji u dorosłych dla lekarzy rodzinnych; 2019

[10] NHS: Self-help tips to fight tiredness; 2021 [dostęp 09.03.2023]

Zdrowa Huta

• Obserwuj