Przepukliny – objawy, leczenie, profilaktyka

Przepukliny są jednym z częściej diagnozowanych problemów zdrowotnych. Zależnie od źródeł szacuje się, iż choćby 10% populacji może cierpieć na tę chorobę. Dotyka ona w głównej mierze mężczyzn. Przepukliny pachwinowe wykształcają się u około 25% męskiej części populacji i zaledwie dwóch procent kobiet. Jak z nimi walczyć?

Co to jest przepuklina?

Przepuklina powstaje, gdy narząd wypukły bądź tkanka przechodzi przez osłabioną lub pękniętą tkankę lub mięsień, który normalnie je utrzymuje na swoim miejscu. Inaczej, to stan, w którym narząd lub tkanka przechodzą przez inną osłabioną lub pękniętą tkankę albo mięsień, który powinien utrzymywać je na swoim miejscu.

Zależnie od części ciała w jakiej się znajduje wyróżniamy m.in. przepukliny pachwinowe, udowe, pępkowe, przewodu pokarmowego itd. Przepukliny mają też różne rozmiary. Ich wielkość lekarz sprawdza mierząc je w najszerszym miejscu. Małe zmiany mogą mieć około 1-2 centymetrów. Do dużych zaliczane są przepukliny, które osiągają minimalną wielkość 5 cm.

Rodzaje przepuklin

Samo pojęcie przepuklina obejmuje bardzo wiele rodzajów zmian. Ostatecznie, na jaką dokładnie przepuklinę cierpi pacjent, określa lekarz specjalista na podstawie oceny oraz diagnostyki obrazowej.

• Przepuklina pachwinowa – najczęściej diagnozowana. Pojawia się w okolicy pachwiny i dotyczy przemieszczania narządów wewnętrznych lub tkanki tłuszczowej przez pachwinowy pierścień mięśniowy. Ten rodzaj przepukliny występuje zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
• Przepuklina pępkowa. Występuje w okolicy pępka, gdzie osłabiona jest tkanka mięśniowa wokół niego, umożliwia to wypuklenie narządów wewnętrznych przez tę część ciała.
• Przepuklina udowa. Narządy wewnętrzne lub tkanka tłuszczowa przemieszczają się przez kanał udowy, który łączy udo z jamą brzuszną.
• Przepuklina rozworu przełykowego występuje w obszarze przełyku, gdzie żołądek przechodzi przez rozwór przełykowy przepony i wypukla się do klatki piersiowej.
• Przepuklina wtórna pojawia się w miejscu wcześniejszej operacji, w wyniku osłabienia blizny lub miejsca wszczepienia siatki.
• Przepuklina pachwiny po bokach związana jest z nadmiernym wysiłkiem fizycznym.
• Przepuklina udowa poprzeczna, znana również jako przepuklina Spiegla, to specyficzny rodzaj zmiany, który występuje w okolicy kanału udowego. Jest to rzadki rodzaj przepukliny, charakteryzujący się wypukleniem narządów wewnętrznych lub tkanki przez otwór Spiegla w mięśniu poprzecznym brzucha.
• Przepuklina sterczowa, znana również jako przepuklina pachwinowo-sterczowa lub przepuklina sterczowo-pachwinowa, jest rodzajem przepukliny występującej tylko u mężczyzn. Dotyczy ona przemieszczenia się tkanki lub narządów wewnętrznych przez przestrzeń między brzegiem dolnym pachwiny a sterczem inaczej – gruczołem krokowym.

Przyczyny powstawania przepuklin

Przepukliny są bardzo często występującym schorzeniem, jednak tylko niewielki ich procent wynika z genetyki czy wad anatomicznych u pacjenta. Warto wiedzieć, co wpływa na ich powstawanie i zrezygnować ze szkodliwych nawyków.

Wrodzone wady anatomiczne

Niektóre rodzaje przepuklin mają podłoże genetyczne i wynikają z wrodzonych wad anatomicznych. Należy do nich między innymi przepuklina pępkowa, która powstaje przez nieprawidłowe zamknięcie pierścienia pępkowego po narodzinach.

Słabe miejsca w tkankach lub mięśniach

W ludzkim ciele istnieją obszary, gdzie tkanki i mięśnie są naturalnie słabsze, przez co bardziej podatne na powstawanie przepuklin. Do takich miejsc należą m.in. pachwiny, w okolicach których często występują przepukliny.

Przepukliny a przewlekłe obciążenia i naprężenia

Na powstawanie przepuklin mogą wpływać długotrwałe lub duże obciążenia i częste naprężanie mięśni brzucha. Dotyczy to z ciężkiej pracy fizycznej, częstego podnoszenia ciężarów, przewlekłego kaszlu czy zaparć.

Stan pooperacyjny

Po niektórych operacjach w obszarze jamy brzusznej może nastąpić osłabienie tkanki lub powstanie blizn. Te miejsca stają się bardziej narażone na występowanie przepuklin.

Otyłość

Nadmiar masy ciała może wywierać dodatkowe obciążenie na mięśnie i tkanki, w tym samym na obszary wrażliwe na przepukliny, takie jak pachwinowa czy brzuch. Otyłość prowadzi też do osłabienia mięśni i tkanek w okolicach brzucha i miednicy. Stają się one bardziej podatne na powstanie przepukliny, gdyż nie są w stanie utrzymać narządów wewnętrznych na swoim miejscu. Wysokie ciśnienie w jamie brzusznej może też zwiększać obciążenie jej ścian i powodować osłabienie tkanek.

Starszy wiek

Wraz z wiekiem tkanki ciała mogą słabnąć i tracić elastyczność, przez co nie są w stanie utrzymać narządów wewnętrznych na swoim miejscu. Organizmy osób starszych tracą zdolność do efektywnej regeneracji tkanek i gdy występują mikrourazy lub uszkodzenia w obrębie potencjalnej przepukliny, organizm może mieć problem w ich naprawie i wzmocnieniu. U seniorów często diagnozuje się także większe ciśnienie w jamie brzusznej. Sprzyja to obciążeniu ściany brzucha i przyczynia się do osłabienia tkanek, co zwiększa ryzyko wystąpienia przepukliny. U osób w starszym wieku częściej, niż u młodych, pojawiają się choroby przewlekłe takie jak np. nadciśnienie tętnicze, otyłość, cukrzyca czy zaparcia.

Palenie tytoniu

U nałogowych palaczy z czasem może wykształcić się tzw. kaszel palacza. Ciągłe napięcie mięśni podczas tej czynności osłabia ściany brzucha i przyczynia się do rozwoju przepuklin w okolicach pachwin. Kaszel sprzyja też podniesieniu ciśnienia w jamie brzusznej, które wpływa na obciążenie ścian brzucha. Tytoń i zawarte w nim związki chemiczne nie pozostają bez wpływu na układ trawienny, co często prowadzi do zaburzeń takich jak np. zgaga, przewlekłe zaparcia i refluks żołądkowo-przełykowy. Stany te zwiększają ryzyko powstania przepukliny rozworu przełykowego.

Palenie tytoniu sprzyja również komplikacjom po zabiegu usunięcia przepukliny. Wiąże się to z mniejszą u palaczy zdolnością organizmu do regeneracji i gojenia się tkanek.

Zaparcia

Przewlekłe zaparcia prowadzą do nadmiernego zbierania się stolca w jelicie grubym, a to z kolei podnosi ciśnienie w jamie brzusznej. Dodatkowo, w trakcie defekacji osoby z zaparciami napinają nadmiernie mięśnie podbrzusza, co generuje dodatkowe obciążenie ich ścian. Taki długotrwały i intensywny wysiłek przyczynia się do osłabienia tkanek. Tworząca się przy zaparciach nieprawidłowa flora jelitowa prowadzi do produkcji gazów i powstania się wzdęć obciążających mięśnie brzucha.

Ciąża

Przez cały okres ciąży kobiecie rośnie brzuch, co powoduje rozciąganie się mięśni i tkanek w jego okolicach. To z kolei może, szczególnie przy pachwinie, je osłabiać i zwiększać ryzyko powstania przepukliny. Ciąża może też prowadzić, z powodu wzrostu objętości macicy i nacisku na narządy wewnętrzne, do zwiększenia ciśnienia w jamie brzusznej, co osłabia jej ściany. W trakcie ciąży organizm kobiety produkuje też hormon zwany relaksyną. Jego zadaniem jest rozluźnienie więzadeł i tkanek łącznych, aby umożliwić rozszerzenie się miednicy podczas porodu. Istnieje jednak ryzyko, iż hormon też osłabi również mięśnie w okolicach pachwiny. Dodatkowo podczas trudnego lub długotrwałego porodu może się zwiększyć ciśnienie w jamie brzusznej, co w konsekwencji wpływa na osłabienie tkanek i zwiększa ryzyko wystąpienia przepukliny.

Warto jednocześnie pamiętać, iż większość przepuklin pojawiających się w ciąży zwykle ustępuje samoistnie po porodzie, gdy ciało wraca kobiety do swojego pierwotnego stanu. jeżeli jednak przepuklina powoduje dyskomfort lub pojawiają się inne powikłania, niezbędne może okazać się wprowadzenie leczenia farmakologicznego bądź operacyjnego. O wszystkich niepokojących objawach należy jak najszybciej poinformować lekarza prowadzącego, by ten w porę mógł podjąć adekwatne decyzje odnośnie dalszego postępowania.

Grupy ryzyka

Przepuklina jest schorzeniem, które może, w sprzyjających okolicznościach, dotknąć każdego niezależnie płci czy wieku. Są jednak osoby szczególnie narażone na tę dolegliwość.

• U osób ze słabymi mięśniami brzucha, gdyż ich ciała nie są w stanie utrzymać narządów w swoich naturalnych pozycjach. Lekarze zalecają, by w ramach profilaktyki pracować nad zwiększeniem masy mięśniowej w tych okolicach.
• Niektórzy rodzą się już z wadami anatomicznymi, które sprzyjają powstawaniu przepuklin. W tym wypadku przykładem może być wrodzone osłabienie ściany brzucha lub niewłaściwie uformowane pierścienie mięśniowe, które utrzymują narządy wewnętrzne na swoim miejscu.
• U osób otyłych nadmierna masa ciała może wywierać dodatkowe obciążenie na mięśnie i tkanki brzucha, osłabiając je i sprzyjając pojawieniu się przepuklin.
• U osób ze zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej. Prowadzić do niego może przewlekły kaszel, zaparcia, wzdęcia czy ciężka, wymagająca ciągłego napinania mięśni, praca fizyczna.
• U osób starszych, gdyż wraz z wiekiem słabną mięśnie i tkanki łączne. Jednocześnie organizm seniora staje się bardziej podatny na inne schorzenia sprzyjające powstawaniu przepuklin.
• U kobiet w ciąży zmiany anatomiczne i hormonalne mogą w konsekwencji prowadzić do przepuklin.

Jak rozpoznać przepuklinę?

Samodzielne diagnozowanie u siebie wszelkich chorób jest przez środowisko lekarskie odradzane. Szczególnie w przypadku przepukliny trudno laikowi cokolwiek wyrokować. Choć jej objawy nie są tak oczywiste jak katar, to przy odrobinie dobrej woli można wykryć u siebie niepokojące, skłaniające do konsultacji u specjalisty, objawy.

Dotyk. Przy podejrzeniu zmian można delikatnie uciskać wybrany obszar ciała i sprawdzić czy guzek się powiększa lub staje bardziej widoczny.

Obserwacja. Oprócz dotyku zmiany można zaobserwować zmieniając pozycję ciała, na przykład stojąc lub leżąc. Guzki lubią też uwypuklać się podczas kaszlu.

Objawy towarzyszące. Sygnałem, iż coś złego się dzieje powinien być ból, dyskomfort lub napięcie w określonym obszarze ciała. Przepuklina może również powodować problemy trawienne, takie jak nudności, wymioty, ból brzucha czy problemy z wypróżnianiem.

Niezależnie od pojawiających się sygnałów należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, szczególnie, jeżeli dana osoba należy do którejś z grup ryzyka. Specjalista dokładnie obejrzy podejrzane miejsce i w razie potrzeby zleci dodatkowe badania diagnostyczne, takie jak ultrasonografia czy tomografia komputerowa, w celu potwierdzenia lub wykluczenia podejrzeń zmiany. Zaniedbanie sygnałów, iż z organizmem dzieje się coś złego, grozi z czasem wieloma, niebezpiecznymi dla zdrowia powikłaniami.

Czym grozi zaniedbanie leczenia przepukliny?

Zaniedbanie leczenia przepukliny może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Zmiana jest stanem, w którym narząd lub tkanka wypycha się przez naturalne otwory lub osłabione obszary w ścianie ciała, gdzie normalnie nie powinny występować. W przypadku zaniechania lub podjęcia zbyt późnego leczenia może dojść do wielu groźnych komplikacji.

• Zakleszczenie przepukliny. jeżeli przepuklina zostanie uwięziona w otworze, przez który się wydostawała z jamy ciała, może dojść do przekrwienia i spowodować ograniczenie przepływu krwi do wypukłego narządu lub tkanki. Konsekwencja tego stanu to martwica, inaczej niedokrwienie danego obszaru. Mówimy już wówczas o nagłym, zagrażającym życiu stanie, wymagającym natychmiastowej interwencji chirurgicznej.
• Przepuklina może powodować stały lub nawracający ból w miejscu, gdzie występuje. Im dłużej pozostaje nieleczona, tym bardziej prawdopodobne jest, iż dyskomfort staje się bardziej uciążliwy i może prowadzić do problemów w wykonywaniu codziennych czynności.
• Przepuklina tworzy dodatkowe miejsce, które może stać się podatne na infekcje, szczególnie jeżeli tkanki są narażone na otarcia lub zranienia.
• Obstrukcja jelitowa. jeżeli przepuklina występuje w okolicy jamy brzusznej, może zakłócić normalny przepływ treści jelitowej, prowadząc do blokady jelit, co powoduje silny ból brzucha, wymioty i inne objawy.
• Przemieszczenie narządu. Nieleczona przepuklina może prowadzić do przemieszczenia narządu, przez co zakłócić jego prawidłowe funkcjonowanie organizmu i powodować poważne konsekwencje zdrowotne.
• Zaniedbanie niepojących, związanych z przepukliną objawów jest niebezpieczne dla zdrowia, stąd lekarze uczulają, by przychodzić do nich, gdy tylko pojawią się niepokojące objawy. Może się bowiem zdarzyć, iż odwlekający kontakt ze specjalistą pacjent będzie musiał mieć wykonaną operację ratującą życie.

Diagnostyka przepukliny

Podejrzewający u siebie przepuklinę pacjent może udać się do swojego lekarza rodzinnego, który wypisze skierowanie do specjalisty. Szybszym rozwiązaniem jest udanie się na wizytę prywatną do chirurga, który poprowadzi go przez diagnostykę i dalsze leczenie.

Czego należy się spodziewać udając się na wizytę u lekarza?

W pierwszej kolejności specjalista przeprowadza wywiad medyczny, aby uzyskać informacje na temat objawów, historii chorób oraz ewentualnych czynników ryzyka związanych z przepukliną. Niezwykle ważne jest, by pacjent przedstawił lekarzowi pełną listę chorób oraz przyjmowanych leków, gdyż mogą mieć one wpływ na jego obecny stan zdrowia oraz wpływać na dalszą ścieżkę leczenia.

W dalszej kolejności chirurg przechodzi do badania podejrzanego obszaru ciała. W trakcie tej czynności może poprosić pacjenta o napinanie mięśni brzucha lub wykonywanie innych ruchów, które mogą pomóc w wykryciu przepukliny. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań obrazowych, takich jak ultrasonografia, tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI). Te badania mogą pomóc w potwierdzeniu obecności przepukliny, ocenie jej wielkości i określeniu lokalizacji. jeżeli zmiana jest trudna do zdiagnozowania dzięki innych metod, lekarz może zalecić wykonanie specjalnego badania diagnostycznego, takiego jak np. rentgenowskie z użyciem środka kontrastowego czy badanie endoskopowe.

Jak się przygotować do operacji przepukliny?

Operacja przepukliny jest, z punktu widzenia operatora, rutynowym zabiegiem. I choć zwykle zabieg nie wiąże się z wysokim ryzykiem powikłań, to dla zminimalizowania skutków ubocznych bardzo ważna jest kooperacja pacjenta z lekarzem. Do obowiązków specjalisty należy dokładne poinformowanie pacjenta o szczegółach operacji. Jego zadaniem jest też odpowiedzenie na pytania chorego. W tym miejscu nie należy się wstydzić. Nie ma głupich pytań. Pacjent ma prawo nie znać się na anatomii i medycynie. Dla wzmocnienia organizmu w okresie poprzedzającym zabieg warto podjąć aktywność fizyczną – tu jednak zalecana jest wcześniejsza konsultacja z lekarzem. Anestezjolog przed operacją będzie pytał o przyjmowane aktualnie leki, alergie i ewentualne wcześniejsze operacje. Będzie chciał też spojrzeć na zlecone przez lekarza wyniki dodatkowych badań. Należy się przygotować na odpowiednią dietę przed operacją oraz ograniczenie spożywania posiłków i płynów przed samym zabiegiem. Do szpitala należy zabrać niezbędne rzeczy takie jak ubrania, dokumenty, przyjmowane na stałe leki. Pacjenci w szpitalu Medicus-Bonus otrzymują z wyprzedzeniem wszystkie niezbędne wskazówki, by mogli na spokojnie przygotować się do hospitalizacji.

Leczenie operacyjne przepuklin w szpitalu Medicus-Bonus

Po wstępnej diagnostyce i kwalifikacji do leczenia szpitalnego, pacjent kierowany jest na zabieg operacyjny w szpitalu Medicus-Bonus w Środzie Wielkopolskiej. Chory przebywa tutaj od jednego do pięciu, a w wyjątkowych przypadkach, siedmiu dni.

Operacje przepuklin pachwinowych

Jedną z najczęściej stosowanych technik w operacji przepuklin jest metoda Lichtensteina. Polega ona na wzmocnieniu osłabionych tkanek dzięki umieszczenia w ciele pacjenta specjalnej siatki syntetycznej.

Procedura operacyjna przepukliny metodą Lichtensteina jest przeprowadzana w sposób następujący:

• Narkoza lub znieczulenie miejscowe. Pacjent jest zwykle poddawany narkozie lub miejscowemu znieczuleniu w zależności od preferencji lekarza i chorego.
• Dostęp do przepukliny. Lekarz wykonuje niewielkie nacięcie w okolicy przepukliny, aby uzyskać dostęp do obszaru, w którym znajduje się zmiana.
• Wyciągnięcie narządu przepuklinowego. jeżeli występuje przepuklina, lekarz delikatnie wyciąga narząd przepuklinowy (na przykład worek otrzewnowy lub pętlę jelita) do jamy brzusznej.
• Wzmocnienie ściany brzucha. Lekarz umieszcza siatkę syntetyczną na osłabionych tkankach ściany brzucha, aby wzmocnić obszar, gdzie występowała zmiana. Siatka jest trwale zakotwiczana w miejscu dzięki szwów lub specjalnych klamr.
• Zamykanie nacięcia. Po wzmocnieniu ściany brzucha lekarz zamyka nacięcie dzięki szwów lub specjalnych materiałów klejących.
• Po operacji przepukliny metodą Lichtensteina pacjent z reguły może oczekiwać krótkiego pobytu w szpitalu i szybkiego powrotu do normalnej aktywności. Metoda ta jest uważana za skuteczną i ma niski odsetek nawrotów przepukliny. Jak w przypadku każdej operacji, istnieje jednak pewne ryzyko możliwych powikłań, o których należy rozmawiać z lekarzem przed podjęciem decyzji o operacji.

Leczenie operacyjne przepuklin w szpitalu Medicus-Bonus

Po wstępnej diagnostyce i kwalifikacji do leczenia szpitalnego, pacjent kierowany jest na zabieg operacyjny w szpitalu Medicus-Bonus w Środzie Wielkopolskiej. Chory przebywa tutaj od jednego do pięciu, a w wyjątkowych przypadkach, siedmiu dni.

Operacje przepuklin pachwinowych

Jedną z najczęściej stosowanych technik w operacji przepuklin jest metoda Lichtensteina. Polega ona na wzmocnieniu osłabionych tkanek dzięki umieszczenia w ciele pacjenta specjalnej siatki syntetycznej.

Procedura operacyjna przepukliny metodą Lichtensteina jest przeprowadzana w sposób następujący:

• Narkoza lub znieczulenie miejscowe. Pacjent jest zwykle poddawany narkozie lub miejscowemu znieczuleniu w zależności od preferencji lekarza i chorego.
• Dostęp do przepukliny. Lekarz wykonuje niewielkie nacięcie w okolicy przepukliny, aby uzyskać dostęp do obszaru, w którym znajduje się zmiana.
• Wyciągnięcie narządu przepuklinowego. jeżeli występuje przepuklina, lekarz delikatnie wyciąga narząd przepuklinowy (na przykład worek otrzewnowy lub pętlę jelita) do jamy brzusznej.
• Wzmocnienie ściany brzucha. Lekarz umieszcza siatkę syntetyczną na osłabionych tkankach ściany brzucha, aby wzmocnić obszar, gdzie występowała zmiana. Siatka jest trwale zakotwiczana w miejscu dzięki szwów lub specjalnych klamr.
• Zamykanie nacięcia. Po wzmocnieniu ściany brzucha lekarz zamyka nacięcie dzięki szwów lub specjalnych materiałów klejących.
• Po operacji przepukliny metodą Lichtensteina pacjent z reguły może oczekiwać krótkiego pobytu w szpitalu i szybkiego powrotu do normalnej aktywności. Metoda ta jest uważana za skuteczną i ma niski odsetek nawrotów przepukliny. Jak w przypadku każdej operacji, istnieje jednak pewne ryzyko możliwych powikłań, o których należy rozmawiać z lekarzem przed podjęciem decyzji o operacji.