Nalewka z kory chinowej (Cinchonae Tinctura)
Właściwości fizyczne:
Brunatnoczerwona ciecz, posiada charakterystyczny gorzki smak.
Zawartość:
Nie mniej niż 0,8% alkaloidów, z przeliczeniem na chininę i cynchoninę.
Otrzymywanie:
Nalewkę otrzymuje się poprzez perkolację z 1 części grubo rozdrobnionej substancji roślinnej, używając 5 części etanolu o stężeniu 70% (v/v). W Farmakopei IV zawarty jest przepis z wykorzystaniem kory chinowca (200 części), etanolu 70% v/v (676 części) i wody (324 części).
Rozpuszczalność:
Dobrze miesza się z wodą i roztworem alkoholu etylowego.
Niezgodności:
Z powodu długiego przechowywania może dojść do wytrącenia garbników.
Wskazania:
Ze względu na swój gorzki smak pobudza wydzielanie soku żołądkowego i śliny. Niegdyś był stosowany jako środek przeciwarytmiczny.
Nalewka z koszyczka arniki (Arnicae Tinctura)
Właściwości fizyczne:
Żółtobrunatna ciecz.
Zawartość:
Nie mniej niż 0,025% flawonoidów w przeliczeniu na kwercetynę.
Otrzymywanie:
Nalewka otrzymywana jest w procesie maceracji
Rozpuszczalność:
Dobrze miesza się z wodą i roztworem alkoholu etylowego.
Niezgodności:
Brak
Wskazania:
Wykazuje działanie przeciwzapalne i antyseptyczne. Stosowana zewnętrznie do okładów i nacierań jako środek do gojenia ran. Świetnie sprawdzi się w leczeniu stłuczeń, siniaków i obrzęków.
Nalewka z pieprzowca (Capsici tinctura normata)
Właściwości fizyczne:
Czerwonopomarańczowa ciecz o charakterystycznym zapachu.
Zawartość:
Nie mniej niż 0,02% (m/m) do 0,06% (m/m) kapsaicynoidów, głównie kapsaicyny.
Otrzymywanie:
Nalewka otrzymywana jest w oleożywicy z owoców pieprzowca i etanolu w stężeniu 70 – 85% (v/v).
Rozpuszczalność:
Miesza się z wodą i roztworem alkoholu etylowego.
Niezgodności:
Brak
Wskazania:
Nalewka wykazuje działanie przeciwbólowe. Stosowany jest zewnętrznie w leczeniu bólów reumatycznych i nerwobólu. Wywiera działanie drażniące, o czym warto poinformować pacjenta podczas wydawania leku recepturowego. Może być składnikiem leków na porost włosów (razem z nalewką z kory chinowej).
Nalewka gorzka (Tinctura amara)
Nalewka gorzka jest przykładem złożonej nalewki, w składzie której znajduje się kilka składników:
Gentianae radix 60,0
Menyanthidis trifoliatae folium 60,0
Aurantii amari epicarpium et mesocarpium 50,0
Ethanolum (70% v/v) 574,0
Aqua purificata 276,0
Proces maceracji odbywa się przez 7 dni. Gotowa mieszanka ma postać zielonobrunatnej cieczy o charakterystycznym, aromatycznym zapachu. Stosowany jest w leczeniu dolegliwości trawiennych. Zwiększa również łaknienie.
Czytaj także: Jak przygotować maceraty?
Sporządzanie leku recepturowego z nalewkami
Rp.
Valerianae tinctura 5,0
Convallariae tinctura 5,0
Neospasmini 50,0
Aqua purificata ad 150,0
M.f.sol.
Przed przystąpieniem do sporządzania leku recepturowego, należy upewnić się, iż nalewki wykazują odpowiednie adekwatności fizykochemiczne oraz czy nie doszło do niezgodności. W pierwszym etapie odważamy nalewki z waleriany i konwalii. Następnie dodajemy syrop, w składzie którego znajduje się wyciąg płynny z kozłka lekarskiego i kwiatostanu głogu. W ostatnim etapie należy dodać 90g wody i ocenić jednorodność mieszaniny. Przy wydawaniu leku recepturowego należy poinformować pacjenta o konieczności wymieszania mieszanki przed spożyciem.
Właściwości nalewek
Nalewki, ze względu na swoje adekwatności, powinny być dodawane we adekwatnej kolejności do leku recepturowego. Powinny posiadać również odpowiednie cechy, takie jak:
- przezroczystość,
- odpowiedni smak, zapach, barwa oraz
- odpowiednią trwałość.
Nalewki otrzymywane metodą przemysłową są trwałe choćby przez rok. Istotne jest jednak, aby odpowiednio je przechowywać, aby zachowały swe adekwatności fizykochemiczne. Należy chronić je od światła ze względu na możliwość zajścia reakcji chemicznych w preparacie. Zaleca się przechowywanie nalewek w ciemnych, wykonanych z odpowiedniego szkła naczyniach.
Niezgodności recepturowe z udziałem nalewek
Nalewki mogą wchodzić w interakcje z innymi składnikami leku recepturowego. Najczęściej wywołują one niezgodności chemiczne. Przykładowo, diuretyna choćby w nieznacznie zakwaszonym środowisku (przez nalewkę) ulega wytrąceniu do teobrominy. Aby uniknąć tej sytuacji, należy rozważyć podanie diuretyny w postaci proszków. Połącznie nalewek z alkaloidami (np. chlorowodorkiem strychniny) spowoduje reakcje tworzenia związków kompleksowych. W takim przypadku niezgodne składniki należy wydać oddzielnie. Również garbniki obecne w nalewce chinolowej będą powodowały inaktywację pepsyny.
Autor: mgr farm. Damian Pielorz
Literatura:
- Jachowicz R, red. Receptura apteczna. Sporządzanie leków jałowych i niejałowych. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2021.
- Sznitowska M, red. Farmacja stosowana. Technologia postaci leku. Warszawa, Polska: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2017.
- Gajewska M, Sznitowska M, red. Podstawy receptury aptecznej. Materiały do ćwiczeń dla studentów farmacji. Warszawa, Polska: Fundacja Pro Pharmacia Futura; 2019.
- Farmakopea Polska Wydanie XIII.
- Farmakopea Polska Wydanie IV.
- Farmakopea Polska Wydanie VI.
