Do farmaceuty zgłasza się Pani Maria, lat 75. Pacjentka przyszła w celu zakupu leku przeciwbólowego bez recepty. W trakcie przeprowadzonego wywiadu farmaceutka dowiedziała się, iż doskwiera jej ból żołądka i głowy, a w domu skończyły jej się zapasy ibuprofenu, który zawsze jej pomagał złagodzić te dolegliwości. Pani Maria została zaproszona do gabinetu farmaceuty.
Przegląd lekowy – jakich informacji udzielił pacjent?
W trakcie przeprowadzanej koncyliacji lekowej pacjentka przekazała informacje, iż za tydzień idzie na gastroskopię, miewa od ostatniego czasu zawroty głowy, ma problemy ze snem i występują u niej wahania ciśnienia. Pani Maria przekazała również wyniki ostatnich badań laboratoryjnych (niedobór żelaza) oraz listę zażywanych leków.
Lista leków przyjmowanych przez pacjentkę:
- Ramipril 1-0-0
- Indapamid SR 1-0-0
- Indapamid SR 1-0-0 (pod różnymi nazwami handlowymi)
- Betahistyna 24 mg 1-0-1
- Vinpocetyna 10 mg 1 -0-0
- Lowastatyna 10 mg 0-0-1
- Witamina D3 2000 j
- Oeparol
- Ibuprofen 400 mg w razie bólu, czasami 2 x dziennie
Przegląd lekowy pacjenta – jakie problemy lekowe wystąpiły?
| Problem | Lek odpowiedzialny | Przyczyna | Interwencja | Rzeczywisty/ potencjalny | |
| Reakcja niepożądana- zawroty głowy | Ramipril
Indapamid Winpocetyna |
Stosowanie leków mogących powodować zawroty głowy | Kontakt z lekarzem- propozycja zmiany farmakoterapii | Rzeczywisty | |
| Zbyt duże obniżenie ciśnienia | Indapamid
Indapamid |
Stosowanie dwóch leków zawierających tę samą substancję | Odstawienie jednego z leków zawierających indapamid | Rzeczywisty | |
| Zbyt duże obniżenie ciśnienia | Ramipril
Indapamid Winpocetyna |
Stosowanie leków obniżających ciśnienie krwi | Kontakt z lekarzem- propozycja zmiany farmakoterapii | Rzeczywisty | |
| Wzrost ryzyka zaparć | Indapamid
Ramipril Lowastatyna |
Zażywanie leków mogących powodować zaparcia | Zalecenia dotyczące diety i stylu życia zapobiegające zaparciom. | Potencjalny | |
| Wzrost ryzyka nefrotoksyczności | Ibuprofen
Ramipril Indapamid |
Stosowanie leków nefrotoksycznych | Kontakt z lekarzem – odstawienie jednego z leków zawierających indapamid, kontrola czynności nerek, zmiana ibuprofenu na paracetamol | Rzeczywisty | |
| Gastrotoksyczność | Betahistyna (przeciwwskazania)
Ibuprofen |
Przyjmowanie leków mogących wzmóc gastrotoksyczność
Kryteria Beers: zwiększone ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego lub choroby wrzodowej żołądka w grupach wysokiego ryzyka, w tym u osób w wieku >75 |
Kontakt z lekarzem, odstawienie NLPZ, wybór paracetamolu | Rzeczywisty | |
| Wzrost poziomu wapnia we krwi | Witamina D
Indapamid |
Przyjmowanie preparatów mogących zwiększyć stężenie wapnia. Diuretyki tiazydopodobne mogą zwiększać stężenie wapnia we krwi poprzez zmniejszenie wydalania go z moczem. | Kontrola poziomu wapnia i witaminy D | Potencjalny | |
| Obniżony poziom potasu | Indapamid
Indapamid |
Obniżony poziom potasu może zwiększyć ryzyko pojawienia się arytmii komorowych | Kontrola poziomu potasu, EKG | Potencjalny | |
| Obniżony poziom sodu | Indapamid
Ramipril |
Indapamid hamuje resorpcję sodu w cewkach nerkowych warstwy korowej, co zwiększa wydalanie jonów sodowych i chlorkowych z moczem zwiększając ilość wydalanego moczu. | Kontrola poziomu sodu | Potencjalny | |
| Ryzyko zmniejszenia działania przeciwnadciśnieniowego | Indapamid
Ibuprofen |
NLPZ zmniejszają powstawanie prostaglandyny E2 (PGE2) i prostacykliny (PGI2), które wykazują działanie wazodylatacyjne, zmniejszenie wytwarzania PGE2 przez komórki tkanki śródmiąższowej, głównie w rdzeniu nerek, przez co nasileniu ulega reabsorpcja sodu i wody w cewkach nerkowych, powodując retencję płynów w ustroju | Kontrola ciśnienia | Potencjalny | |
Komentarz do przeglądu lekowego Pani Marii
Przegląd lekowy ujawnia kilka problemów zdrowotnych związanych z farmakoterapią. U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym ibuprofen oraz inne leki z grupy NLPZ nie są najlepszym wyborem ze względu na osłabienie działania leków obniżających ciśnienie. Ponadto w połączeniu z I-ACE (w tym przypadku ramiprilem), zwiększa się ryzyko uszkodzenia nerek. Ibuprofen nie jest też dobrym wyborem dla tej pacjentki, ze względu na dolegliwości ze strony układu pokarmowego, gdyż może on je wręcz nasilać. W przypadku konieczności zastosowania leku przeciwbólowego niewymagającego działania przeciwzapalnego zaleca się zamianę ibuprofenu na paracetamol.
Drugim problemem jest przyjmowanie dwóch preparatów zawierających indapamid. Pacjentka nie pamięta czy leki te zostały przepisane przez lekarzy dwóch różnych specjalności czy był wydany zamiennik w aptece ogólnodostępnej. Zaleca się odstawienie jednego z preparatów, ze względu na ryzyko zbyt dużego obniżenia ciśnienia.
Kolejnym problemem jest potencjalna kaskada lekowa. Pacjentka przyjmuje winpocetynę w celu poprawy krążenia mózgowego. Jednym z działań niepożądanych tego leku są zawroty głowy, które występują u naszej pacjentki. Dodatkowo Pani Maria zażywa betahistnę, którą zleca się w tym wskazaniu. Zaleca się konsultację z lekarzem w celu zmiany terapii.
Lowastatyna, indapamid i ramipril zwiększają ryzyko pojawienia się zaparć. Aby zapobiec temu potencjalnemu problemowi, zalecono pacjentce zwrócenie szczególnej uwagi na swoją dietę- spożywanie większej ilości warzyw i owoców, picie dużej ilości płynów, a także wprowadzenie codziennej dawki ruchu.
Pacjentka skarży się na problemy ze snem. Może to być efekt uboczny wynikający z zażywania betahistyny, lowastatyny lub winpocetyny. Doradzono, by pacjentka skonsultowała problem z lekarzem prowadzącym. Dodatkowo przedstawiono kilka ważnych dla higieny snu czynników: unikanie obfitych posiłków przed snem, codzienna aktywność fizyczna, unikanie kofeiny i nikotyny w późniejszych porach dnia, unikanie światła z telewizora lub telefonu komórkowego co najmniej pół godziny przed pójściem spać.
Przegląd lekowy przeprowadziły:
mgr farm. Zofia Zarzycka & mgr farm. Aleksandra Golik
