Praca w grupach: Jak pomóc uczniowi z Zespołem Aspergera odnaleźć się w zespole?

📚 Strategie, dzięki którym dziecko z ZA rozwinie umiejętności społeczne i znajdzie swoje miejsce w zespole.

📌 Nauczyciele często zadają sobie pytanie: jak wspierać ucznia z Zespołem Aspergera (ZA) w pracy grupowej? Dzieci z ZA mogą mieć trudności z komunikacją, elastycznością myślenia i współpracą, co sprawia, iż praca w zespole staje się dla nich wyzwaniem. Jednak dzięki odpowiednim strategiom można pomóc im odnaleźć się w grupie i rozwijać umiejętności społeczne.

W tym artykule znajdziesz praktyczne wskazówki dla nauczycieli, terapeutów i rodziców, które ułatwią uczniowi z ZA współpracę z rówieśnikami.

1. Dlaczego praca w grupie jest trudna dla ucznia z ZA?

Uczniowie z Zespołem Aspergera mogą doświadczać trudności w pracy grupowej z kilku powodów:

🧩 Problemy z komunikacją: trudność w odczytywaniu niewerbalnych sygnałów, dosłowne rozumienie języka, ograniczona umiejętność prowadzenia rozmowy.
🧩 Trudności w elastycznym myśleniu: preferowanie sztywnych zasad, opór wobec zmian i spontaniczności w działaniach.
🧩 Silna potrzeba kontroli: problem z delegowaniem zadań i akceptacją pomysłów innych.
🧩 Wrażliwość sensoryczna: hałas, dotyk, czy chaos mogą być przytłaczające.
🧩 Niechęć do współpracy: obawa przed niezrozumieniem, trudności w odczytywaniu emocji innych uczniów.

🔎 Czy to oznacza, iż uczeń z ZA nie może pracować w grupie? Absolutnie nie! Potrzebuje jednak wsparcia i dostosowanych metod, by stopniowo uczyć się współpracy.

2. Jak wspierać ucznia z Zespołem Aspergera w pracy grupowej?

🔹 1. Stworzenie przewidywalnych zasad pracy

✅ Omów zasady grupowej współpracy – najlepiej w formie prostych schematów i wizualizacji.
✅ Powiedz uczniowi, czego się spodziewać: „Będziesz w grupie z Tomkiem i Zosią. Każdy dostanie jedno zadanie do wykonania.”
✅ Możesz użyć planu wizualnego (np. infografiki, listy kroków), który ułatwi zrozumienie przebiegu zadania.

🔹 2. Wyznaczenie konkretnej roli w grupie

👨‍🔬 Uczniowie z ZA często najlepiej odnajdują się w jasno określonych rolach.

• Kronikarz: zapisuje informacje i pomysły.
• Rzecznik grupy: przedstawia wnioski (jeśli uczeń nie czuje się komfortowo, może przekazać swoje notatki koledze).
• Koordynator techniczny: układa materiały, porządkuje informacje.
• Ekspert: odpowiada za konkretne zagadnienie, np. obliczenia w matematyce.

✅ WAŻNE: Pozwól uczniowi wybrać rolę, w której czuje się komfortowo. Nie zmuszaj go do wystąpień publicznych, jeżeli to dla niego stresujące.

🔹 3. Modelowanie i trening społeczny

🔄 Naucz ucznia, jak efektywnie pracować w grupie – najlepiej poprzez ćwiczenia i odgrywanie ról.

• Przećwicz zwroty pomocne w rozmowie: „Czy mogę coś dodać?”, „Co o tym myślisz?”, „Potrzebuję więcej czasu, żeby to przemyśleć.”
• Pokaż, jak wygląda aktywne słuchanie – patrzenie na rozmówcę, kiwanie głową, parafrazowanie.
• Zastosuj odgrywanie scenek – np. „Jak podzielić się zadaniami?”, „Co zrobić, gdy mamy inny pomysł niż grupa?”.

🎭 Trening Umiejętności Społecznych (TUS) świetnie sprawdza się jako uzupełnienie.

🔹 4. Ograniczenie bodźców i stresorów

🎧 Uczeń może korzystać z słuchawek wyciszających, jeżeli hałas go przytłacza.
🪑 Pozwól mu siedzieć na obrzeżach grupy, jeżeli czuje się lepiej w mniej zatłoczonym miejscu.
📝 jeżeli pisanie na tablicy jest stresujące, niech zapisuje swoje odpowiedzi na kartce.

🔹 5. Stopniowe zwiększanie czasu pracy w grupie

📊 Zaczynaj od krótkich aktywności – np. praca w parach przez 5 minut.
📈 Stopniowo wydłużaj czas pracy w grupie i dodawaj większe zespoły.
🎯 Stosuj metodę małych kroków – początkowo uczeń może pracować z jedną osobą, później w większej grupie.

🔹 6. Stworzenie bezpiecznej przestrzeni do odpoczynku

🌿 Strefa relaksu – miejsce, gdzie uczeń może się wyciszyć, jeżeli poczuje się przytłoczony.
📌 Karta sygnałowa – uczeń może pokazać nauczycielowi kartkę „Potrzebuję przerwy”, jeżeli nie czuje się komfortowo w grupie.

3. Dostosowanie pracy grupowej w różnych przedmiotach

📚 📖 Język polski: Praca w parach nad streszczeniem tekstu – każdy uczeń ma swoją część do opracowania.
🔢 📊 Matematyka: Podział ról – jeden uczeń liczy, drugi sprawdza wyniki.
🔬 🧪 Przyroda: Wspólne eksperymenty – każdy wykonuje inną część zadania (np. jeden miesza składniki, drugi zapisuje wyniki).
🎭 🎨 Sztuka i muzyka: Praca nad wspólnym projektem plastycznym – uczniowie dzielą zadania, ale nie muszą wchodzić w interakcje werbalne przez cały czas.

4. Jak motywować ucznia z ZA do pracy w grupie?

✅ Chwal konkretne zachowania: „Świetnie, iż zapytałeś kolegę o jego pomysł!” zamiast „Dobrze ci poszło.”
✅ Nie zmuszaj do interakcji – zamiast tego twórz sytuacje, które naturalnie angażują ucznia.
✅ Podkreślaj korzyści: „Gdy pracujemy razem, możemy szybciej znaleźć rozwiązanie.”
✅ Daj uczniowi czas na oswojenie się z grupą – nie oczekuj natychmiastowych efektów.

Podsumowanie

👥 Praca w grupie może być wyzwaniem, ale dzięki odpowiedniemu wsparciu uczeń z Zespołem Aspergera może odnaleźć się w zespole i rozwijać umiejętności społeczne.
📌 Kluczowe strategie: jasne zasady, określone role, stopniowe wprowadzanie do grupy, modelowanie zachowań i stworzenie bezpiecznego środowiska.
📈 Efekty: większa pewność siebie, rozwój komunikacji, lepsza integracja z rówieśnikami.

💡 Pamiętaj: każdy uczeń jest inny! Warto dostosować podejście do jego indywidualnych potrzeb.

🔎 Więcej wskazówek znajdziesz je na autyzmwszkole.com