Powstały rekomendacje, jak dobrze leczyć ból, zwłaszcza przewlekły

Polskie Towarzystwo Badania Bólu opracowało rekomendacje, które mają poprawić jakość leczenia bólu przewlekłego. Zaprezentowano je na konferencji w ramach obchodów Światowego Dnia Walki z Bólem.

„O tym, jak leczymy ból w Polsce świadczy to, iż silnych analgetyków opioidowych w leczeniu bólu stosujemy pięć razy mniej niż średnia europejska. Niestety w zużyciu opioidów, czyli również w jakości medyczny bólu, jesteśmy jeszcze na poziomie Czarnogóry, Rosji, Albanii” – powiedziała dr Magdalena Kocot-Kępska, prezes Polskiego Towarzystwa Badania Bólu. Jak przypomniała, z danych wynika, iż jedna piąta obywateli Europy (ok. 150 mln) cierpi z powodu bólu przewlekłego. W Polsce liczbę tę szacuje się na 8-8,5 mln.

„Ból przewlekły jest jednym z najistotniejszych problemów współczesnej medycyny, ponieważ u pacjenta występuje niezwykle wysokie ryzyko rozwoju depresji, lęku, zaburzeń poznawczych, zaburzeń snu. Jest to problem nie tylko pacjenta, ale i jego rodziny” – mówiła prezes PTBB. Jak dodała, ból przewlekły jest bardzo drogim schorzeniem dla systemu ochrony zdrowia, ale też dla pracodawców (ze względu na wysoką absencję w pracy oraz obniżoną produktywność) i społeczeństwa – „Są to koszty większe niż koszty chorób sercowo-naczyniowych, raka i cukrzycy”.

Dr Kocot-Kępska podkreśliła, iż w ostatnim roku udało się po wielu latach starań wprowadzić rozporządzenie w sprawie standardu organizacyjnego leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych. Dotyczy ono przede wszystkim podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej – „To rozporządzenie to rzeczywiście jest przełom. Wprowadziło standard i pokazało, w jaki sposób oceniać nasilenie bólu oraz w jaki sposób wdrażać leczenie bólu – przede wszystkim przewlekłego i istotnego klinicznie”. Zgodził się z nią Michał Dzięgielewski, dyrektor Departamentu Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia – „Zrobiliśmy bardzo duży krok, bo pokazaliśmy, iż bólem należy się zająć i dodatkowo poprowadzić odnośnie bólu osobną dokumentację, co wiąże się z tym, iż lekarz musi zainteresować się bólem i zaproponować pacjentowi jakieś leczenie. To bardzo dobry początek”.

Kolejnym krokiem na drodze do poprawy leczenia bólu w Polsce jest opracowanie przez Polskie Towarzystwo Badania Bólu we współpracy z Fundacją Eksperci dla Zdrowia rekomendacji dotyczących wdrażania profilaktyki bólu przewlekłego oraz jego leczenia, w tym stosowania tzw. zintegrowanej medycyny bólu. Według dr Kocot-Kępskiej istotną rekomendacją jest podniesienie wyceny świadczeń zdrowotnych udzielanych w ramach poradni leczenia bólu – „Obecna wycena tych świadczeń nie jest adekwatna. W celu zwiększenia dostępności podejścia zintegrowanego w leczeniu bólu wnioskujemy o wpisanie porady psychologicznej w ramach poradni leczenia bólu”.

Kolejnym postulatem PTBB jest utworzenie oddziałów wysokospecjalistycznych, w których pacjenci z bólem przewlekłym byliby leczeni wielokierunkowo, zgodnie z zasadami zintegrowanej medycyny bólu, obejmującej nie tylko farmakoterapię, ale też metody alternatywne, styl życia i psychoterapię – „Muszą to być oddziały prowadzone przez specjalistów medycyny bólu, czyli osoby mające doświadczenie w medycynie bólu, które posiadają specjalizacje europejskie, czy są po studiach podyplomowych w tej dziedzinie. Bo to jest w tej chwili jedyna gwarancja odpowiedniej wiedzy w zakresie leczenia bólu”.

Zdaniem ekspertów PTBB, konieczne jest utworzenie czterech oddziałów leczenia bólu w Polsce (łącznie ok. 20 łóżek szpitalnych) dla pacjentów w kryzysie bólowym. „Trzeba stworzyć dla pacjenta miejsce, gdzie w momencie gdy tabletki nie pomagają, nie pomagają te wszystkie metody stosowane w poradni, w sposób natychmiastowy (…) włączy się w to wielospecjalistyczny zespół lekarzy, psychologów i terapeutów i w ciągu krótkiego czasu opanuje kryzys bólowy” – ocenił dr Dariusz Kosson z Sekcji Interwencyjnej PTBB.

Kolejną rekomendacją jest stworzenie ścieżki leczenia dla pacjenta z neuralgią po przebytym półpaścu. Jest to najdroższe i najbardziej dokuczliwe powikłane półpaśca. Ból z tym związany często trwa do końca życia pacjenta. „Przede wszystkim chodzi o zaproponowanie metod leczenia ostrego bólu, a w celu zapobiegania neuralgii popółpaścowej rekomendujemy zwiększenie dostępności do szczepionki przeciwko półpaścowi” – tłumaczyła dr Kocot-Kępska. Jej zdaniem wprowadzenie profilaktyki półpaśca może znacząco zmienić medycynę bólu.

„Będziemy też wnioskować o wpisanie bólu przewlekłego na listę chorób przewlekłych” – zapowiedziała dr Kocot-Kępska. W jej opinii w tej chwili najbardziej realne do zrobienia jest poszerzenie liczby specjalności lekarskich, których reprezentanci będą mogli przyjmować w poradniach leczenia bólu i będzie to zakontraktowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Bardzo ważna jest rekomendacja dotycząca zapewnienia pacjentom z bólem dostępu to odpowiedniej, zindywidualizowanej terapii przeciwbólowej. „Analgetyki opioidowe albo nie są refundowane, albo mają niejednolitą refundację. Dlatego ja się wcale nie dziwię, iż lekarze POZ nie chcą ich przepisywać” – mówiła dr Kocot-Kępska. Jej zdaniem, refundacja tych leków wymaga ujednolicenia i uporządkowania. Wszystkie opioidy powinny być wprowadzone do refundacji jako leków pierwszego wyboru.