Na spotkaniu GRIP w Warszawie eksperci dyskutowali o problemie antybiotykooporności, a zwłaszcza o tym, jak poprawić sytuację m.in. w Polsce, która jest w negatywnej czołówce państw nadużywających antybiotyków.
W Warszawie odbyło się doroczne spotkanie GRIP (the Global Respiratory Infection Partnership). To grupa ekspertów, działająca od 2012 roku z inicjatywy Reckitt, zaangażowanych w przeciwdziałanie rosnącej oporności mikroorganizmów na antybiotyki poprzez podnoszenie świadomości i edukację skierowaną do pracowników ochrony zdrowia i pacjentów. Członkowie GRIP reprezentują lekarzy, farmaceutów, naukowców i specjalistów chorób zakaźnych z 14 krajów. Polską perspektywę problemu przedstawili m.in. członkowie Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej – prof. Karolina Kłoda i dr Aleksander Biesiada. Polska znajduje się w pierwszej dziesiątce państw OECD, w których przyjmuje się najwięcej antybiotyków. Średnia dla państw OECD to 17 dawek antybiotyków na 1 tys. mieszkańców na dzień. Polska jest powyżej tej średniej z 22 dawkami, co daje jej 7. miejsce w tym zestawieniu.
Jak wskazywali eksperci, zasadniczą liczbę porad w zakresie chorób infekcyjnych, zwłaszcza górnych dróg oddechowch, udzielają w Polsce lekarze podstawowej opieki zdrowotnej. Dlatego właśnie do zespołów POZ powinny być adresowane działania zwiększające świadomość w zakresie ochrony antybiotyków. Dominującą przyczynę antybiotykooporności stanowią zakażenia dróg oddechowych, których przeważająca część – zwłaszcza u pacjentów dorosłych – ma etiologię wirusową, gdzie antybiotykoterapia jest zbędna, a choćby przeciwwskazana właśnie ze względu na możliwość selekcji szczepów wielolekoopornych bakterii.
Profesor Sławomir Chlabicz (Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku) wskazuje – „W Polsce, podobnie jak w innych krajach, większość antybiotyków przepisywana jest w podstawowej opiece zdrowotnej w zakażeniach układu oddechowego, z których zdecydowana większość ma etiologię wirusową. Niestety, powszechne nadużywanie antybiotyków w tych wskazaniach prowadzi do narażania pacjentów na działania niepożądane oraz do narastania lekooporności drobnoustrojów.”
Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej przeprowadziło badanie ponad 500 lekarzy, głównie praktykujących w podstawowej opiece zdrowotnej, którego głównym celem była ocena czynników mających wpływ na preskrypcję antybiotykoterapii przez lekarzy w Polsce. Główne wnioski:
- na decyzję o wdrożeniu antybiotykoterapii w infekcjach górnych dróg oddechowych wpływa kilka czynników zależnych od lekarza (m.in. poziom wiedzy i staż pracy) oraz pacjenta (objawy kliniczne, oczekiwanie na przepisanie antybiotyku).
- większa wiedza lekarzy przyczynia się do ograniczenia przepisywania antybiotyków.
- głównymi źródłami edukacji są wytyczne towarzystw naukowych i konferencje naukowe.
- biorąc pod uwagę czynniki związane z poziomem wiedzy i świadomości, a także dużą powszechność samoleczenia antybiotykami w populacji Polski, istnieje silna potrzeba projektowania interwencji edukacyjnych (szkoleń i kursów) mających na celu ograniczenie niewłaściwego przepisywania antybiotyków i zapobieganie antybiotykooporności w Polsce.
„Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej rozpoznaje potrzeby związane z narastającą antybiotykoopornością. Dlatego oprócz działań edukacyjnych angażuje się również w badania w tym obszarze. Sekcja Naukowa PTMR dostarczyła dane wskazujące na wzrastającą świadomość lekarzy POZ w odniesieniu do stosowania antybiotyków przy jednoczesnych potrzebach dalszego pozyskiwania wiedzy. Nie bez znaczenia pozostaje też fakt współpracy na linii lekarz-pacjent i edukacji kierowanej do społeczeństwa. Projektowanie adekwatnych interwencji należy oprzeć na wynikach badań diagnozujących specyficzne potrzeby w obszarze antybiotykooporności” – wskazuje prof. Karolina Kłoda, współautorka badania, przewodnicząca Sekcji Naukowej PTMR.
W ostatnich dekadach wprowadzono zaledwie kilka nowych antybiotyków, głównie przeznaczonych do lecznictwa szpitalnego, a niewłaściwe stosowanie antybiotyków doprowadziło do alarmującego wzrostu oporności na te grupy leków. Eksperci na całym świecie zwracają uwagę, iż bez ciągłej świadomości odpowiedzialnego stosowania antybiotyków – do 2050 r. infekcje antybiotykooporne mogą być przyczyną 10 milionów zgonów rocznie. Oznacza to, iż według danych WHO co trzy sekundy z powodu problemu antybiotykooporności będzie umierała jedna osoba.
W warszawskim spotkaniu Warszawie, z udziałem polskich ekspertów – prof. Karolina Kłoda (członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, przewodnicząca Sekcji Naukowej), dr Ewa Koźmińska – Badr (przewodnicząca Sekcji Fitoterapii PTMR), prof. Sławomir Chlabicz (Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku), dr Aleksander Biesiada (wiceprezes PTMR), dr Mateusz Babicki (członek Zarządu Głównego PTMR, przewodniczący Sekcji Naukowej oraz przewodniczący Sekcji Chorób Zakaźnych PTMR), dr Tomasz Dzieciątkowski (Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM).
