Czujesz osłabienie, masz skurcze mięśni lub zauważasz nieregularne bicie serca? To mogą być sygnały, iż Twojemu organizmowi brakuje potasu – elektrolitu, niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania każdej komórki. Chociaż zdrowa dieta jest podstawą, czasem może okazać się niewystarczająca. Dowiedz się, jakie są objawy niedoboru potasu, jak działa ten pierwiastek w organizmie i kiedy warto sięgnąć po dodatkowe wsparcie.
Jakie są adekwatności potasu?
Potas (K) to pierwiastek chemiczny z grupy metali alkalicznych, bardzo aktywny i łatwo reagujący z wodą. Jest jednym z najważniejszych elektrolitów – czyli substancji przewodzących impulsy elektryczne – obecnych wewnątrz komórek.
Potas to główny kation (jon dodatni) przestrzeni śródkomórkowej. Aż 90% jego zapasów znajduje się właśnie w komórkach – przede wszystkim w mięśniach szkieletowych. Pozostała niewielka ilość (ok. 2%) krąży we krwi i innych płynach pozakomórkowych1,2.
Działanie potasu w organizmie
Główne funkcje potasu dotyczą regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Dzięki niemu komórki mogą utrzymywać prawidłowe ciśnienie osmotyczne, a także wymieniać substancje z otoczeniem.
Potas odpowiada również za przewodnictwo nerwowe i kurczliwość mięśni – w tym mięśnia sercowego. Bierze udział w aktywacji wielu enzymów odpowiedzialnych za przemiany węglowodanów i białek, a więc wpływa bezpośrednio na metabolizm i wykorzystanie składników odżywczych. Uczestniczy także w mechanizmach regulujących ciśnienie tętnicze i wpływa na pracę nerek, ponieważ to właśnie przez układ moczowy organizm pozbywa się nadmiaru tego pierwiastka1,2.
Ile potasu potrzebuje Twój organizm?
W organizmie dorosłego człowieka znajduje się przeciętnie ok. 3500-4000 mmol potasu, czyli mniej więcej 150 gramów1. Organizm traci potas codziennie – głównie z moczem, ale także z potem, kałem i innymi wydzielinami. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek u kobiet i mężczyzn wynosi 3500 mg, przy czym rekomendowana porcja dla matek karmiących wzrasta do 4000 mg na dobę2.
Jak powinna wyglądać dieta bogata w potas?
Dieta bogata w potas powinna uwzględniać różnorodne produkty roślinne z dodatkiem nabiału, mięsa i ryb. Najwięcej potasu dostarczają warzywa (szpinak, pomidory, ziemniaki, buraki), owoce (banany, morele, pomarańcze, suszone śliwki), nasiona roślin strączkowych (soczewica, fasola, soja), orzechy, pestki i produkty zbożowe pełnoziarniste. Dużo potasu znajduje się też w kakao, koncentracie pomidorowym i awokado. Warto wybierać świeże, nieprzetworzone produkty i unikać nadmiaru soli3,4.
Pamiętaj, iż zbilansowana dieta jest podstawą utrzymania zdrowia. Jadłospis ubogi w potas jest jedną z najczęstszych przyczyn niedoboru tego pierwiastka1.
Niedobór potasu – czym jest hipokaliemia?
Hipokaliemia to stan, w którym stężenie potasu we krwi spada poniżej normy (czyli poniżej 3,5 mmol/l).
W zależności od nasilenia niedoboru wyróżnia się jej stopnie: łagodna hipokaliemia mieści się w zakresie 3,1–3,5 mmol/l, umiarkowana – 2,5–3,0 mmol/l, a ciężka – poniżej 2,5 mmol/l. Wartości referencyjne mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium3.
Przyczyny zbyt małej ilości potasu
Do hipokaliemii dochodzi najczęściej z trzech powodów: gdy organizm traci za dużo potasu, gdy potas przemieszcza się z krwi do wnętrza komórek albo gdy jest go zbyt mało w diecie. Nadmierna utrata potasu może następować przez1:
- nerki (np. w wyniku działania leków moczopędnych czy chorób nerek);
- przewód pokarmowy (np. podczas biegunek, wymiotów, przy przetokach);
- skórę (np. przy obfitym poceniu się czy rozległych oparzeniach).
Potas może też „uciekać” z krwi do komórek, m.in. po podaniu dużych dawek insuliny, przy nadczynności tarczycy czy podczas intensywnego leczenia niedożywienia.
Niedobór potasu – objawy
Niedobór potasu przez długi czas może nie dawać żadnych objawów, zwłaszcza jeżeli stężenie potasu we krwi spada nieznacznie. Objawy pojawiają się zwykle dopiero wówczas, gdy jego poziom obniża się poniżej 3,1 mmol/l – czyli przy umiarkowanej lub ciężkiej hipokaliemii. Do najczęstszych wczesnych sygnałów należą ogólne osłabienie, zaparcia, kurcze mięśni oraz uczucie nierównego bicia serca.
W przypadku szybkiego i znacznego spadku potasu mogą wystąpić poważniejsze objawy, takie jak groźne zaburzenia rytmu serca, znaczne osłabienie siły mięśni, zatrzymanie moczu czy zaburzenia neurologiczne – od parestezji (czyli mrowienia, drętwienia, pieczenia) po nadpobudliwość nerwową i apatię. Stopień nasilenia objawów zależy zarówno od tego, jak bardzo spadł poziom potasu, jak i od tego, jak gwałtownie do tego doszło3.
Kiedy udać się do lekarza?
Warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem choćby w przypadku łagodnych objawów, które mogą sugerować niedobór potasu. Zwłaszcza jeżeli przyjmujesz leki moczopędne, masz biegunkę, wymioty lub jesteś narażony na niedożywienie. W przypadku silnych dolegliwości – jak znaczne osłabienie mięśni, zaburzenia rytmu serca czy zatrzymanie moczu, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe3.
Pamiętaj, aby nie sięgać samodzielnie po potas – tabletki w formie leku lub suplementu diety powinny być odpowiednio dobrane do Twoich indywidualnych potrzeb po konsultacji z lekarzem.
Jak sprawdzić poziom potasu?
Poziom potasu oznacza się dzięki badania krwi. jeżeli nie wiadomo, co jest przyczyną spadku potasu, lekarz może zlecić dodatkowe badania – m.in. ocenić stężenie magnezu, który często również jest obniżony3.
Preparaty uzupełniające potas – tabletki dostępne w aptekach
W przypadku niedoboru potasu lub w celu zapobiegania hipokaliemii lekarz może zalecić przyjmowanie preparatów zawierających potas – tabletki, kapsułki lub płyny. Ilość potasu, którą należy dostarczyć organizmowi, powinna być dostosowana indywidualnie – z uwzględnieniem masy ciała, stopnia niedoboru oraz ogólnego stanu zdrowia. W trakcie przyjmowania tych preparatów ważna jest kontrola stężenia potasu we krwi pod okiem specjalisty3.
Źródła:
- Franek, E., & Kokot, F. (2006). Hipokaliemia. Choroby Serca i Naczyń, 3(4), 203-206.
- Jarosz, Mirosław, et al. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Vol. 83, Warszawa, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, 2020, s. 331-335
- Drabczyk R., Niedobór potasu (hipokaliemia): przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175881,niedobor-potasu-hipokaliemia-przyczyny-objawy-i-leczenie [Dostęp online: 08.07.2025]
- Cichocka A., Produkty bogate w potas, tabela, lista potraw bogatych w potas, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/77176,produkty-bogate-w-potas-tabela-lista-potraw-bogatych-w-potas [Dostęp online: 08.07.2025]
![Weekend pełen magii i słodkości w Opolu [GALERIA]](https://opowiecie.info/wp-content/uploads/2025/10/plakat-Festiwal-S%C5%82odko%C5%9Bci-w-Opolu-2025.jpg)
