Porażenie nerwu promieniowego: Przyczyny, objawy i leczenie

stopy.pl 6 dni temu

Nerw promieniowy to jedna z kluczowych struktur nerwowych górnej kończyny, odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie mięśni prostowników nadgarstka i palców. Jego uszkodzenie prowadzi do charakterystycznych objawów, w tym najbardziej rozpoznawalnego – opadania nadgarstka. Poniżej przedstawiamy kompleksowe informacje o anatomii nerwu promieniowego, przyczynach jego porażenia, objawach klinicznych oraz metodach diagnostyki i leczenia tego schorzenia.

Anatomia i funkcje nerwu promieniowego

Nerw promieniowy to najgrubszy nerw górnej kończyny i jedna z trzech głównych gałęzi splotu ramiennego, obok nerwu łokciowego i pośrodkowego. Wywodzi się z korzeni rdzeniowych C5-T1. Jego przebieg anatomiczny jest dość złożony – okrąża kość ramienną w bruździe nerwu promieniowego (tzw. spiralny kanał), a następnie dzieli się na gałąź powierzchowną (czuciową) i głęboką (ruchową).

Nerw promieniowy unerwia wszystkie mięśnie prostowniki przedramienia oraz mięśnie tylnego przedziału ramienia, w tym mięsień trójgłowy ramienia.

Do głównych funkcji nerwu promieniowego należą:

Kontrola prostowania (wyprostu) nadgarstka i palców – kluczowa funkcja umożliwiająca precyzyjne ruchy dłoni
Unerwienie mięśnia ramienno-promieniowego, odpowiedzialnego za zgięcie łokcia i nawracanie przedramienia
Zapewnienie czucia w tylno-bocznej części przedramienia oraz grzbietowej części dłoni

Przyczyny porażenia nerwu promieniowego

Uszkodzenie nerwu promieniowego może nastąpić na różnych poziomach jego przebiegu, a przyczyny można podzielić na kilka kategorii:

Urazy mechaniczne

Złamanie kości ramiennej – najczęstsza przyczyna urazowa, szczególnie złamania w środkowej i dystalnej części trzonu kości
Urazy kompresyjne – tzw. „porażenie sobotniej nocy”, gdy osoba śpi z ramieniem przewieszonym przez oparcie krzesła lub łóżka, powodując ucisk nerwu
Urazy penetrujące – rany cięte, kłute, postrzałowe uszkadzające przebieg nerwu
Długotrwały ucisk – np. źle założony gips, nieprawidłowo stosowane kule łokciowe lub długotrwały ucisk podczas zabiegu operacyjnego

Przyczyny nieurazowe

Neuropatie uciskowe – zespół kanału nerwu promieniowego (zespół supinatorowy) powstający na skutek powtarzalnych ruchów lub ucisku w okolicy łokcia
Choroby systemowe – cukrzyca, choroby autoimmunologiczne, które mogą prowadzić do neuropatii obwodowych
Toksyczne uszkodzenia nerwów – przewlekłe zatrucie metalami ciężkimi (ołów, rtęć), alkoholizm, niektóre leki
Nowotwory – guzy uciskające na nerw lub naciekające jego strukturę, zarówno pierwotne, jak i przerzutowe

Objawy porażenia nerwu promieniowego

Charakterystyczne objawy porażenia nerwu promieniowego zależą od poziomu uszkodzenia, ale najczęściej obejmują:

Objawy ruchowe:

Opadanie nadgarstka (tzw. „ręka opadająca”) – najbardziej charakterystyczny objaw, uniemożliwiający utrzymanie nadgarstka w pozycji wyprostowanej
Niemożność prostowania palców w stawach śródręczno-paliczkowych, co znacząco utrudnia codzienne czynności
Osłabienie lub niemożność prostowania kciuka, ograniczające precyzję chwytu
Osłabienie odwodzenia kciuka
Trudności w chwytaniu przedmiotów, szczególnie przy wykonywaniu precyzyjnych ruchów

Objawy czuciowe:

Drętwienie, mrowienie lub ból w obszarze unerwienia czuciowego nerwu
Zaburzenia czucia w obrębie tylno-bocznej powierzchni przedramienia
Zaburzenia czucia na grzbietowej powierzchni kciuka, palca wskazującego i środkowego

Charakterystyczną cechą porażenia nerwu promieniowego jest tzw. „objaw trąbki” – pacjent nie może wyprostować palców, przez co dłoń przypomina kształtem trąbkę. Jest to najważniejszy element diagnostyczny podczas badania klinicznego.

Diagnostyka uszkodzenia nerwu promieniowego

Rozpoznanie porażenia nerwu promieniowego opiera się na szczegółowym badaniu klinicznym i badaniach dodatkowych:

Badanie kliniczne

Ocena siły mięśniowej prostowników nadgarstka i palców – najważniejszy element diagnostyki
Testy funkcjonalne, np. test trąbki, test prostowania palców przeciwko oporowi
Badanie czucia w obszarze unerwianym przez nerw promieniowy – dotyk, ból, temperatura
Ocena odruchów ścięgnistych, które mogą być osłabione lub nieobecne

Badania dodatkowe

Elektromiografia (EMG) – pozwala ocenić czynność elektryczną mięśni unerwianych przez nerw promieniowy, wskazując na stopień denerwacji
Badanie przewodnictwa nerwowego – określa miejsce i stopień uszkodzenia nerwu, pomagając w ustaleniu rokowania
Badania obrazowe – RTG (w przypadku podejrzenia złamania), USG (ocena ciągłości nerwu), MRI (dokładna ocena przebiegu nerwu i okolicznych struktur, szczególnie przydatna przy podejrzeniu guza)

Leczenie i rehabilitacja

Postępowanie w przypadku porażenia nerwu promieniowego zależy od przyczyny i stopnia uszkodzenia:

Leczenie zachowawcze

Ortezowanie – stosowanie specjalnych ortez podtrzymujących nadgarstek i palce w pozycji funkcjonalnej, co zapobiega przykurczom i umożliwia częściowe odzyskanie funkcji chwytnej
Fizjoterapia – ćwiczenia utrzymujące zakres ruchu, zapobiegające przykurczom i zanikowi mięśni
Elektrostymulacja – stymulacja elektryczna mięśni unerwianych przez nerw promieniowy, pomagająca w utrzymaniu ich sprawności do czasu reinnerwacji
Leczenie farmakologiczne – leki przeciwbólowe, witaminy z grupy B wspierające regenerację nerwów, leki przeciwzapalne przy współistniejącym stanie zapalnym

Leczenie operacyjne

Wskazane w przypadkach:

Całkowitego przerwania nerwu (neurotmesis)
Braku poprawy po 3-6 miesiącach leczenia zachowawczego
Narastających objawów uciskowych
Obecności guza uciskającego nerw

Techniki operacyjne obejmują:

Neurolizę (uwolnienie nerwu z uciskających tkanek lub blizn)
Zespolenie końców przerwanego nerwu – najlepsze wyniki daje wczesne zaopatrzenie
Przeszczepy nerwowe – przy większych ubytkach nerwu
Transfery ścięgniste (w przypadkach nieodwracalnego uszkodzenia) – pozwalają na odtworzenie funkcji prostowania nadgarstka i palców

Rehabilitacja

Kluczowy element leczenia, obejmujący:

Ćwiczenia bierne i czynne nadgarstka i palców – początkowo wspomagane
Terapię manualną – mobilizacje stawów i tkanek miękkich
Masaż i techniki mobilizacji tkanek miękkich – zapobiegające zrostom i poprawiające ukrwienie
Reedukację nerwowo-mięśniową – przywracanie prawidłowych wzorców ruchowych
Trening funkcjonalny dłoni – ukierunkowany na przywrócenie codziennych czynności

Rokowanie i czas powrotu do zdrowia

Czas i stopień powrotu funkcji po porażeniu nerwu promieniowego zależą od wielu czynników:

Przyczyna uszkodzenia – lepsze rokowanie w przypadku neuropraksji (uszkodzenia funkcji bez przerwania ciągłości) niż neurotmesis (całkowitego przerwania nerwu)
Poziom uszkodzenia – im bliżej splotu ramiennego, tym dłuższa regeneracja i gorsze rokowanie
Wiek pacjenta – młodsi pacjenci regenerują się szybciej i osiągają lepsze wyniki funkcjonalne
Czas wdrożenia leczenia – wcześniejsze rozpoczęcie terapii daje lepsze wyniki, szczególnie w przypadku leczenia operacyjnego
Współistniejące choroby – cukrzyca, choroby naczyniowe mogą spowalniać regenerację

W przypadku neuropraksji (np. „porażenie sobotniej nocy”) powrót funkcji może nastąpić w ciągu kilku dni do kilku tygodni. Przy cięższych uszkodzeniach regeneracja może trwać 3-18 miesięcy, a nerw regeneruje się z prędkością około 1-3 mm na dobę.

Regularna rehabilitacja, cierpliwość i konsekwentne stosowanie się do zaleceń specjalistów to klucz do maksymalnego odzyskania funkcji po porażeniu nerwu promieniowego. choćby w przypadkach ciężkich uszkodzeń, nowoczesne techniki chirurgiczne i kompleksowa rehabilitacja pozwalają na znaczącą poprawę funkcji ręki i powrót do codziennych aktywności.

Idź do oryginalnego materiału