Apteka ogólnodostępna jest to lokal mający na celu zapewnić łatwy dostęp do preparatów leczniczych dla pacjenta a dla personelu wygodę pracy i bezpieczeństwo. Dlatego też niezbędne jest przestrzeganie licznych rozporządzeń określających normy i wymagania dotyczących lokalu apteki ogólnodostępnej. W tym tego jakie są pomieszczenia wymagane w aptece ogólnodostępnej.
Podstawowe wymagania dotyczące apteki otwartej
Apteka ogólnodostępna może stanowić oddzielny budynek, ale może także występować w obrębie innego budynku, jeżeli zostanie zapewniona odrębność apteki. Niezbędne jest, aby apteka posiadała dwa oddzielne wyjścia. Jedno dla pacjentów korzystających z usług apteki z uwzględnieniem dostępu dla pacjentów niepełnosprawnych oraz drugie dla personelu apteki i dostaw towaru. Zgodnie z obowiązującymi prawem, apteka otwarta musi spełniać wszystkie warunki określone dla budynków użyteczności publicznej i miejsc pracy. Przepisy te dotyczą aspektów technicznych, higienicznych, sanitarnych, oraz wszelkich instalacji, bezpieczeństwa i higieny pracy. Poszczególne pomieszczenia w aptece należy wyposażyć w urządzenia wentylacyjne zapewniające minimum 1,5-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny z wyjątkiem pomieszczeń przeznaczonych na izbę recepturową, izbę do sporządzania produktów homeopatycznych i zmywalnie, gdzie wymagana jest minimum 2-krotna wymiana powietrza w ciągu godziny.
Pomieszczenia wymagane w aptece ogólnodostępnej
Izba ekspedycyjna
Musi znajdować się na pierwszej kondygnacji nadziemnej i nie może być pomieszczeniem przechodnim. Podstawowym wyposażeniem izby jest tzw. pierwszy stół, który oddziela farmaceutę od pacjenta. Musi być on zaprojektowany w taki sposób, aby uniemożliwić dostęp osobom niezatrudnionym. W izbie ekspedycyjnej znajdują się szafy zamykane, regały i szuflady, w których znajdują się tematycznie pogrupowane środki lecznicze.
Izby recepturowe
W przypadku gdy apteka zajmuję się stwarzaniem leków recepturowym, niezbędne jest pomieszczenie zachowujące wszystkie wymagane normy. Do obowiązkowego wyposażenia należy loża pokryta tworzywem odpornym na chemikalia i łatwym do utrzymania w czystości. Dodatkowo wymagane są także szafy do przechowywania substancji recepturowych, w tym odrębne miejsce do przechowywania substancji bardzo silnie działających, wagi wielozakresowe, szkło, utensylia i naczynia niezbędne do przygotowywania leku recepturowego. Niezbędne jest także posiadanie oddzielnych naczyń dla grupy substancji silnie działających. Każda apteka powinna posiadać aktualną Farmakopeę. o ile apteka zajmuję się przygotowywanie leków w warunkach aseptycznych takich jak np. preparaty oczne to, do podstawowego wyposażenia należy także loża z nawiewem laminarnym i sterylizatorem.
Zmywalnia
Jest częścią izby recepturowej. Musi być z nią połączoną w sposób umożliwiający przekazywanie brudnych i czystych utensyliów.
Magazyn produktów leczniczych
Magazyn produktów leczniczych, w których występują regały magazynowe i szafy (do przechowywania środków odurzających i psychotropowych, zabezpieczone przed dostępem dla osób nieupoważnionych). W magazynie występuje także lodówka lub szafa chłodnicza do przechowywania preparatów wymagających obniżonej temperatury.
Magazyn do przechowywania produktów innych niż leki
Magazyn do przechowywania produktów innych niż leki takich jak suplementy diety, kosmetyki, środki dezynfekcyjne i inne produkty nie będące substancjami leczniczymi.
Komora przyjęć
Pomieszczenie mające osobne wejście, przeznaczone dla pracowników oraz dla przyjmowania dostaw towaru.
Pomieszczenie administracyjno-szkoleniowe
W przypadku przeprowadzania w aptece szczepień ochronnych przeciw COVID-19, grypie, pneumokokom, lub usług farmaceutycznych dodatkowo w skład powierzchni apteki wchodzi pokój opieki farmaceutycznej. Zgodnie z wymogami może to być oddzielne pomieszczenie lub wyodrębniona ściankami działowymi część izby ekspedycyjnej. Usługi te można świadczyć także w pomieszczeniu administracyjno-szkoleniowym. W takim przypadku konieczne jest wprowadzenie pisemnej procedury określającej dostęp i sposób korzystania z pomieszczenia.
Archiwum
Pomieszczenie służące do przechowywania wszelkich dokumentów, w tym recept.
Powierzchnia Pomocnicza w lokalu apteki ogólnodostępnej
Dodatkowo w aptece ogólnodostępnej występuje powierzchnia pomocnicza, która zawiera:
- Pomieszczenie socjalne
- Szatnie dla personelu z odrębnymi szafami na okrycia wierzchnie, fartuchy i obuwie
- Pomieszczenie sanitarne
- Pomieszczenie służące do przechowywania sprzętu porządkowego i środków czystości
- Powierzchnia komunikacyjna (korytarze, przedsionki)
W aptece bardzo ważne są także warunki, w jakich przechowywane są środki lecznicze z tego też względu zgodnie z przepisami temperatura powinna wynosić od 15 do 25 stopni Celsujesza, a wilgotność powietrza nie może przekraczać 70%. Parametry te podlegają kontroli i z tego też względu pomieszczenia apteki, a także lodówki i szafy chłodnicze powinny być wyposażone w termometry i higrometry.
Autor: Zuzanna Kołsutowicz-Kuta
