Polscy liderzy ochrony zdrowia są bardziej otwarci – niż średnia globalna – na wykorzystanie sztucznej inteligencji w celu wspierania decyzji dotyczących opieki nad pacjentem. Coraz więcej uwagi poświęcają kwestii ochrony środowiska. Dużym zaufaniem obdarzają telemedycynę i technologie wirtualne – wynika z najnowszego raportu Future Health Index 2024. Pozytywne nastawienie idzie w parze z obawami i świadomością, iż trzeba zapewnić bezpieczeństwo działania AI.
Kolejna edycja raportu Futurę Health Index, publikowanego na zlecenie firmy Philips, poświęcona została wdrażaniu sztucznej inteligencji. AI – to jeden z elementów, który według liderów ochrony zdrowia ma przybliżyć sektor do zapewnienia „lepszej opieki dla wszystkich” w czasie i miejscu, w którym jest ona potrzebna. Raport Future Health Index 2024 przedstawia, jak liderzy ochrony zdrowia postrzegają możliwość świadczenia przez swoje placówki sprawnej i wysokiej jakości opieki zdrowotnej. W ramach analizy ilościowej zebrano doświadczenia prawie 3000 liderów ochrony zdrowia z 14 państw Według raportu, aż w siedmiu obszarach Polska wdraża AI częściej niż dzieje się to na świecie. Wykorzystujemy ją m.in. do monitorowania pacjentów (58% Polska, średnia globalna 43%); zarządzania lekami (57% Polska, średnia globalna 37%) czy planowania leczenia (54% Polska, średnia globalna 37%).
“Szczególnie godna uwagi jest deklarowana przewaga polskich adaptacji AI nad globalnymi, co może świadczyć o większej otwartości na zmiany w naszym kraju, wynikającej z niedawnych doświadczeń związanych z niedofinansowanym systemem ochrony zdrowia” – podkreśla prof. Katarzyna Kolasa z Akademii Leona Koźmińskiego, Dyrektor Centrum Cyfryzacji Zdrowia. Pomimo dużej popularności sztucznej inteligencji w polskich placówkach medycznych i optymizmu, z jakim liderzy podchodzą do implementacji takich rozwiązań, dostrzegają oni też potencjalne zagrożenia za tym idące. Aż 9 na 10 liderów ochrony zdrowia obawia się stronniczości danych w aplikacjach AI, które mogą pogłębić dysproporcje zdrowotne.
“Niestety, z perspektywy legislacyjnej, Polska nie jest liderem we wdrażaniu AI do systemu ochrony zdrowia. Wciąż pozostajemy w tyle za takimi krajami jak Niemcy, Francja, Wielka Brytania czy Hiszpania. najważniejsze jest stworzenie szybkiej ścieżki publicznego finansowania, szczególnie na zapewnienie badań walidacyjnych przed wdrażaniem technologii cyfrowych do praktyki klinicznej, co jest zgodne z oczekiwaniami respondentów badania” – komentuje prof. Kolasa.
Każdego roku w systemie ochrony zdrowia lawinowo przybywa różnych danych. Tymczasem globalni specjaliści od IT wskazują, iż szpitale wykorzystują jedynie 3–5 proc. wszystkich zagregowanych danych. Również w Polsce podkreśla się, iż dane z systemu ochrony zdrowia nie są wystarczająco wykorzystywane. Przyczyną są różne problemy natury technologicznej, prawnej, infrastrukturalnej, finansowej czy prawnej. Zgodnie z raportem Future Health Index 2024 wszyscy polscy liderzy ochrony zdrowia zgłaszają wyzwania związane z przetwarzaniem i integracją danych.
Najczęściej wskazywanym w badaniu sposobem na poprawę przetwarzania danych medycznych w celu zapewnienia dobrej jakości opieki nad pacjentem jest wdrożenie interoperacyjności między różnymi platformami opieki zdrowotnej oraz uzyskanie przez pacjenta pełnego dostępu do swoich danych zdrowotnych (po 29 proc. liderów). Poprawa wspomnianych obszarów jest kluczowa w aspekcie możliwości efektywnego wykorzystania AI w medycynie.
“Polscy liderzy ochrony zdrowia są świadomi, iż rozwoju sztucznej inteligencji w ochronie zdrowia nie da się zatrzymać. Dostrzegają również wiele korzyści płynących z jej stosowania dla pacjentów, jak również całego systemu, od wsparcia badań klinicznych po diagnostykę, leczenie i zarządzanie placówką medyczną. Jednocześnie wyrażają konkretne potrzeby względem zapewnienia mechanizmów, które ograniczą potencjalne ryzyka związane z korzystaniem z nowych technologii. Wskazują m.in. na zwiększenie przejrzystości i możliwości interpretacji AI czy wdrożenie polityk etycznego wykorzystania danych oraz odpowiednie szkolenia dla personelu” – mówi Michał Grzybowski, prezes Philips Polska.
Future Health Index 2024: lepsza opieka dla wszystkich
System ochrony zdrowia musi się również mierzyć z kryzysem kadrowym i koniecznością poświęcenia większej uwagi działaniom prośrodowiskowym. Tegoroczny raport pokazuje, iż liderzy są świadomi znaczenia aspektów środowiskowych. “Jeszcze pięć lat temu kwestie związane z tym tematem niemal nie istniały w agendach osób zarządzających placówkami medycznymi. Jednak rosnąca świadomość sprawia, iż w tej chwili jest to jeden z ważnych priorytetów w podejmowanych działaniach. W Polsce niemal wszyscy liderzy (99%) uznają, iż kryteria środowiskowe są istotne w procesach zaopatrzenia lub przetargu, a prawie połowa przyznaje, iż wprowadzenie różnych proekologicznych rozwiązań będzie dla nich istotnym celem podejmowanych lub planowanych do podjęcia w ciągu najbliższych lat aktywności (44-48 proc.)” – komentuje prof. Iwona Kowalska-Bobko, dyrektor Instytutu Zdrowia Publicznego, Wydziału Nauk o Zdrowiu UJ CM.
Jak z problemami kadrowymi radzą lub chcieliby w najbliższych latach poradzić sobie polscy liderzy? Zdaniem znakomitej większości jednym z rozwiązań tego problemu jest automatyzacja powtarzalnych zadań czy procesów, która zminimalizuje czasochłonne prace administracyjne. Stwierdzają równocześnie, iż ich optymizmu nie podzielają jednak specjaliści – aż 75% z nich sceptycznie odnosi się do tego stwierdzenia. Tegoroczny raport pokazuje też, jak dużym zaufaniem wśród polskich lekarzy i pacjentów cieszy się opieka wirtualna. “Opieka zdalna pełni dziś bardzo istotną rolę w optymalizacji opieki nad pacjentem, co dostrzegają nie tylko lekarze, ale też pacjenci. Z perspektywy organizacji działającej na rzecz chorych z problemami kardiologicznymi widzimy jej wykorzystanie na wielu polach, a przecież to tylko niewielki wycinek medycyny. Nie dziwą mnie więc tak dobre wyniki badania dla Polski, które przewyższają średnią globalną” – mówi Agnieszka Wołczenko, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń EcoSerce.
“Analizując wyniki badania przeprowadzonego na potrzeby tegorocznej edycji raportu widzimy, iż polscy liderzy są świadomi konieczności pewnej reorganizacji opieki zdrowotnej. Z jednej strony dostrzegają zagrożenia, które mogą iść za wdrożeniem sztucznej inteligencji, z drugiej widzą i implementują rozwiązania, które minimalizują potencjalne ryzyka. To, co moim zdaniem jest bardzo budujące i pozwala z dużym optymizmem patrzeć na przyszłość ochrony zdrowia w Polsce to pozytywne nastawienie i odwaga w korzystaniu ze zdobyczy technologii. Poza wykorzystaniem sztucznej inteligencji dobrym przykładem jest chociażby opieka wirtualna, która – według polskich liderów – jest w Polsce znacznie lepiej postrzegana przez pacjentów i specjalistów w porównaniu do średniej globalnej” – komentuje Michał Kępowicz, członek zarządu Philips Polska.
W ramach Future Health Index 2024 badano opinie osób z 14 kajów: Polska, Australia, Brazylia, Chiny, Indie, Indonezja, Włochy, Japonia, Holandia, Arabia Saudyjska, Singapur, Republika Południowej Afryki, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Badanie przeprowadzono od grudnia 2023 do marca 2024 r.
