Temat hirsutyzmu jest niezwykle krępujący dla kobiet, które się z nim zmagają. Czasem do tego stopnia, iż wstydzą się zgłosić do lekarza. Na forach piszą anonimowo, iż nadmierne owłosienie sprawia, iż nie chcą wchodzić w bliższe relacje. Boją się, iż ich wygląd nie zostanie zaakceptowany.
REKLAMA
Płaczą z bezsilności i od lat szukają sposobu, aby pozbyć się niechcianego owłosienia
- To coś, co wpędza mnie w okropny stan psychiczny. Moje całe ciało jest pokryte ciemnymi włoskami, a na twarzy mam wąsy i brodę - czytamy w anonimowych wpisach na forach dla pacjentek zmagających się z hirsutyzmem. Kobiety żalą się, iż nie mogą ubrać krótkiej bluzki, spodenki wybierają tylko do kolan, tłumacząc, iż uda mają całe w czerwonych krostach od częstej depilacji.
- Codziennie rano płaczę przed lustrem, wyrywając włoski pęsetą lub nieraz już choćby goląc całą twarz maszynką - piszą i przyznają, iż zmaganie się z nadmiernym owłosieniem nieraz wprowadza je w stany depresyjne, ogromną frustrację i poczucie bezsilności. Wiele z nich twierdzi, iż nie uzyskało odpowiedniej pomocy od eksperta. Z kolei inne wyznają, iż leczenie hormonalne nie przyniosło efektów.
2451141075 Natallia Ploskaya / Shutterstock
O hirsutyzmie i o tym, jak wygląda leczenie pacjentek z nadmiernym owłosieniem, rozmawiamy z lekarką w trakcie specjalizacji z endokrynologii Jagodą Rogowską.
Aleksandra Szarpak, kobieta.gazeta.pl: Zacznijmy od tego, czym dokładnie jest hirsutyzm?
Endokrynolożka Jagoda Rogowska: Hirsutyzm to nadmierny wzrost owłosienia (tzw. włosów końcowych) u kobiet w miejscach typowych dla mężczyzn, takich jak górna warga, klatka piersiowa, brzuch, plecy czy wewnętrzna strona ud.
Zjawisko to jest najczęściej wynikiem podwyższonego poziomu androgenów – tzw. męskich hormonów płciowych, takich jak testosteron czy androstendion. Do najczęstszych przyczyn hirsutyzmu należą zespół policystycznych jajników (PCOS) oraz zespoły metaboliczne związane z insulinoopornością. Rzadziej spotykane przyczyny to wrodzony przerost nadnerczy, hiperprolaktynemia lub stosowanie antykoncepcji hormonalnej zawierającej składniki zwiększające poziom androgenów.
jeżeli zauważymy u siebie nadmierne owłosienie, to powinniśmy pilnie zgłosić to lekarzowi? Czy są jakieś inne objawy towarzyszące nadmiernemu owłosieniu, które powinny nas zaniepokoić?
Szczególną uwagę należy zwrócić na sytuacje, w których owłosienie pojawia się nagle, gwałtownie narasta lub właśnie towarzyszą mu inne objawy nadmiaru androgenów, takie jak trądzik, łysienie czy zaburzenia miesiączkowania. Tego typu symptomy wymagają pilnej diagnostyki, ponieważ mogą wskazywać na poważniejsze schorzenia, takie jak guz nadnerczy lub jajnika.
Zobacz wideo
Zdarza się również nadmierne owłosienie, ale obejmujące całe ciało. Takie owłosienie nie jest hirsutyzmem i może być efektem przyjmowania niektórych leków, niedoczynności tarczycy czy zaburzeń odżywiania, np. anoreksji. W takich sytuacjach konieczna jest szczegółowa diagnostyka w celu wykluczenia tych przyczyn.
Warto również zaznaczyć, iż nadmierne owłosienie na przedramionach i podudziach nie jest zależne od androgenów, a więc nie jest hirsutyzmem i nie wymaga diagnostyki endokrynologicznej.
A jest jakiś sposób, który pomaga zdiagnozować u danej osoby hirsutyzm?
Do oceny nasilenia hirsutyzmu stosuje się skalę Ferrimana-Gallweya, która polega na przyznawaniu punktów za obecność owłosienia w określonych lokalizacjach. Wynik powyżej 8 punktów wymaga konsultacji z lekarzem.
U niektórych kobiet może występować owłosienie w tzw. strefach męskich, mimo prawidłowego stężenia androgenów we krwi. Choć wzrost owłosienia w miejscach wrażliwych na działanie androgenów jest zależny od obecności tych hormonów, to w badaniach laboratoryjnych nie zawsze stwierdza się ich podwyższony poziom. Kluczową rolę odgrywa wrażliwość mieszków włosowych na androgeny, w których dzięki enzymowi 5α-reduktazie testosteron przekształcany jest w dihydrotestosteron (DHT) – hormon o silniejszym działaniu. To właśnie DHT odpowiada za przemianę włosów pierwotnych (meszkowych) w włosy końcowe, które są grubsze, ciemniejsze i dłuższe. jeżeli nadmiernemu owłosieniu nie towarzyszą inne objawy nadmiaru androgenów oraz wykluczono nadmiar androgenów we krwi, to stan ten określa się jako hiperandrogenizm skórny. W takich przypadkach nie stosuje się farmakoterapii. Niestety, jedyną skuteczną metodą redukcji owłosienia pozostają techniki trwałej depilacji.
Czy dużo pacjentek zgłasza się do pani z problemem nadmiernego owłosienia? W jakim są wieku?
Problem nadmiernego owłosienia jest dość powszechny. W swojej praktyce spotykam przede wszystkim młode kobiety, u których ten problem wiąże się z dużym dyskomfortem psychicznym, obniżeniem pewności siebie oraz powstawaniem kompleksów. W takich przypadkach niezwykle istotne jest, aby lekarz wykazał empatię, zrozumienie i wsparcie, co pomaga pacjentkom lepiej przejść przez proces diagnostyki i leczenia.
A jak wygląda ten proces?
Przede wszystkim na początku należy wykluczyć najpoważniejsze przyczyny, takie jak guz jajnika lub nadnercza. Leczenie w przypadku PCOS oraz zaburzeń metabolicznych zaczyna się od zmiany stylu życia. najważniejsze znaczenie ma dieta o niskim indeksie glikemicznym, która pomaga kontrolować wyrzuty insuliny, oraz regularna aktywność fizyczna. Wsparciem mogą być również leki lub suplementy poprawiające metabolizm insuliny i glukozy oraz obniżające poziom androgenów we krwi.
Skutecznym rozwiązaniem jest również antykoncepcja hormonalna z progestagenem, która zmniejsza stężenie androgenów. W wybranych sytuacjach można także zastosować leki hamujące produkcję androgenów lub ich przekształcanie do dihydrotestosteronu. Należy jednak pamiętać, iż te leki są przeciwwskazane w ciąży, dlatego zwykle łączy się je z antykoncepcją hormonalną lub innymi skutecznymi metodami zapobiegania ciąży.
Czy taki plan leczenia zawsze jest skuteczny?
Odpowiednio dobrane leczenie przynosi bardzo dobre efekty, choć ich szybkość zależy od zastosowanych metod. Zmiana stylu życia i suplementacja wymagają cierpliwości – na rezultaty często trzeba czekać kilka miesięcy. Z kolei leki i antykoncepcja hormonalna przynoszą widoczne efekty już po kilku tygodniach. Ważne jest, aby pacjentki miały świadomość, iż proces leczenia wymaga czasu i systematyczności, ale przynosi realną poprawę komfortu życia.
