Pilotaż usługi antynikotynowej realizowany przez farmaceutów aptek uczestniczących w sieci franczyzowej Dr.Max

Każdego roku ponad 8 milionów osób na świecie umiera z powodu chorób wywołanych paleniem. Mimo to 22,3% populacji przez cały czas regularnie sięga po tytoń [1]. W Polsce pali 28,8% dorosłych, a liczba ta wciąż rośnie [2]. Za tymi statystykami kryją się ludzkie historie – ludzie zmagający się z uzależnieniem i jego konsekwencjami zdrowotnymi. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby palacze mogli liczyć na profesjonalne wsparcie. Także w aptekach, gdzie farmaceuci mają szansę odegrać kluczową rolę w procesie rzucania palenia.

W odpowiedzi na to wyzwanie wybrane apteki uczestniczące w sieci franczyzowej Dr.Max wspólnie z Uniwersytetem Jagiellońskim Collegium Medicum zrealizowały projekt „Wdrożenie usługi opieki farmaceutycznej w zakresie rzucania palenia w aptekach ogólnodostępnych”. Projekt koordynował Dział Usług Farmaceutycznych Dr.Max Polska. Pilotaż był pierwszym tego typu przedsięwzięciem w Polsce. Udowadnia on, iż farmaceuta może realnie zmieniać życie pacjentów z nałogiem już przy zwykłej wizycie w aptece.

22,9% pacjentów całkowicie rzuciło palenie

Do projektu włączyło się 17 farmaceutów z aptek w całym kraju. Przeszli oni szkolenia i warsztaty przygotowujące ich do wspierania osób uzależnionych od tytoniu. Dzięki ich zaangażowaniu 1643 pacjentów zostało zapytanych o palenie, z czego 735 osób okazało się palaczami. 156 osób zgłosiło chęć udziału w projekcie, a ostatecznie 74 wzięły udział w pilotażu.

– Rezultaty projektu nas nie tylko zaskoczyły, ale przede wszystkich ucieszyły, ponieważ potwierdziły skuteczność farmaceutów wspierających pacjentów w rzucaniu palenia. Podkreślić także należy, iż pacjenci uznali apteki za przyjazne i wygodne dla nich miejsce, w którym mogą uzyskać wsparcie w działaniach na rzecz poprawy własnego stanu zdrowia. Wskazuje to na potrzebę zaangażowania farmaceutów w realizację różnorodnych działań z zakresu opieki farmaceutycznej dla ich pacjentów – podkreśla dr hab. Agnieszka Skowron, prof. UJ Kierownik Zakładu Farmacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, która koordynowała projekt z ramienia UJ CM tak mówi o pilotażu

Efekty są bardzo obiecujące – 22,9% pacjentów całkowicie rzuciło palenie, a kolejne 5,4% znacząco ograniczyło liczbę papierosów. Ponad 78% pacjentów oceniło wsparcie farmaceuty jako bardzo duże. Natomiast 62,5% zadeklarowało gotowość do zapłaty za usługę w przyszłości, niezależnie od osiągniętych rezultatów. Farmaceuci podkreślali, iż udział w projekcie wzbogacił ich kompetencje. Wzmocnił też pewność siebie w pracy z pacjentami i pozwolił dostrzec, jak duży wpływ mogą mieć na ich zdrowie.

Motywacja i edukacja

W ramach projektu powstały także praktyczne narzędzia i materiały wspierające farmaceutów w codziennej pracy z pacjentem. Opracowano szczegółowe algorytmy postępowania, kwestionariusze oceny motywacji i stopnia uzależnienia, a także materiały edukacyjne dla pacjentów i ich rodzin – w tym broszury, ulotki oraz dzienniczki rzucania palenia. Te rozwiązania, opracowane wspólnie przez zespół opieki farmaceutycznej Dr.Max i Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, stanowią dziś gotowy zestaw narzędzi do dalszego wdrażania opieki farmaceutycznej w zakresie rzucania palenia.

– Jesteśmy dumni, iż praca, którą włożyliśmy w przygotowania do projektu i stworzenie materiałów edukacyjnych została tak dobrze oceniona zarówno przez samych realizatorów pilotażu, jak i pacjentów, którzy skorzystali z usługi – mówi mgr farm. Paulina Serwata, Koordynatorka pilotażu.

Uwzględniając doświadczenia zdobyte w czasie projektu, zespół opieki farmaceutycznej Dr.Max zapowiada jego kontynuację. Planowany jest dalszy rozwój usług wspierających pacjentów z nałogiem, we współpracy z aptekami uczestniczącymi w sieci franczyzowej Dr. Max.

– Chcemy wciąż rozszerzać zakres opieki nad pacjentem z nałogiem palenia zarówno poprzez szkolenia dla pracowników fachowych aptek, jak i wdrażanie bardziej kompleksowych usług farmaceutycznych w aptekach ogólnodostępnych. To dopiero początek budowania nowoczesnej opieki farmaceutycznej opartej na bliskim kontakcie z pacjentem i trosce o jego zdrowie – podkreśla Dyrektor Działu Opieki Farmaceutycznej mgr farm. Michał Morek,

Farmaceuci chcą pomagać…

Nieocenione w projekcie okazało się też zaangażowanie samych farmaceutów, którzy towarzyszyli pacjentom w ich drodze do wyjścia z nałogu.

– Przypominajmy pacjentom, iż uzależnienie od tytoniu to przewlekła choroba – średnio potrzeba 5–7 prób, aby skutecznie rzucić palenie na stałe. Ważne jest, by zachęcać do pozytywnego nastawienia i ponawiania prób choćby po niepowodzeniach. Nigdy nie jest za późno, aby przestać palić. Zaprzestanie palenia w każdym wieku przynosi zarówno natychmiastowe, jak i długoterminowe korzyści zdrowotne, zmniejszając ryzyko chorób i poprawiając ogólne samopoczucie – podkreśla jeden z uczestników pilotażu.

Farmaceuci zwracali również uwagę, jak istotne jest edukowanie pacjentów w zakresie prawidłowego stosowania nikotynowej terapii zastępczej m.in. plastrów, pastylek czy gumy nikotynowej. Ich doświadczenie i empatia sprawiły, iż wielu pacjentów po raz pierwszy poczuło realne wsparcie i motywację do trwałej zmiany nawyków.

Usługa antynikotynowa w aptekach

Pilotaż dostarczył cennych informacji na temat wyzwań związanych z wdrażaniem usługi antynikotynowej w aptekach. Pomimo sukcesu projektu, jego wdrożenie napotkało bariery, które zostały szczegółowo opisane w raporcie zespołu opieki farmaceutycznej Dr.Max Polska:

• Stworzenie cyfrowego systemu dokumentacji, umożliwiającego monitorowanie postępów pacjentów w sposób prosty i bezpieczny.

• Wsparcie organizacyjne – obejmujące czas pracy farmaceutów, dostęp do szkoleń oraz promocję usługi wśród pacjentów.

• Monitorowanie jakości i efektów w czasie rzeczywistym, pozwalające na bieżące doskonalenie skuteczności usług.

Pokonanie tych barier pozwoliłoby dotrzeć do większej liczby pacjentów i rozszerzyć dostęp do programów wspierających rzucanie palenia. Apteki ogólnodostępne, jako najbardziej dostępne placówki opieki zdrowotnej, mają ogromny potencjał, by odgrywać kluczową rolę w poprawie zdrowia społeczności. Dane z projektu wskazują na nowoczesny, przyszłościowy model opieki farmaceutycznej, w którym farmaceuta staje się aktywnym i zaufanym partnerem pacjenta w procesie rzucania palenia wspierając go wiedzą, motywacją i empatią.

Źródła:

1. World Health Organization. Tobacco [Internet]. 2022 [cited 2023 Apr 26].

1. Jankowski M, Pinkas J, Ostrowska A, Zejda JE, Gujski M. The prevalence of tobacco, heated tobacco, and ecigarette use among adults in Poland: a 2022 nationwide cross-sectional survey. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(21):13733.

Artykuł przygotowany przez Dr.Max.