W ostatnich latach rynek mleczarski coraz większą uwagę skupia na mleku A2A2. Zyskuje ono popularność zarówno wśród konsumentów poszukujących łatwostrawnej alternatywy, jak i hodowców oraz przetwórców, którzy dostrzegają szansę rozwoju tego segmentu. Na tle czołowych liderów w produkcji mleka A2A2, Polska jawi się jako kraj z dużym potencjałem w tym zakresie. Jak wygląda globalny rynek tego surowca, co mówią prognozy na najbliższe lata oraz jakie działania realizowane są aktualnie w Polsce, by zwiększyć dostępność mleka A2A2 w naszym kraju?
Dynamika rozwoju globalnego rynku mleka A2A2 jest wysoka. Rozwój technologii genetycznych umożliwił selekcję krów produkujących wyłącznie mleko zawierające beta-kazeinę A2, co sprzyja dostępności tego rodzaju mleka na rynkach międzynarodowych. W czasach rosnącej liczby nietolerancji pokarmowych, m.in. na białka mleka, coraz więcej konsumentów poszukuje żywności o wysokiej gęstości odżywczej, w tym – łatwiej przyswajalnych przez organizm produktów mlecznych.Odpowiedzią na to zapotrzebowanie jest mleko A2A2 – naturalna alternatywa zawierająca wyłącznie beta-kazeinę A2. Czy polska branża mleczarska wykorzysta ten trend i dołączy do grona liderów w produkcji mleka A2A2?
Mleko A2A2 podbija światowy rynek
Według opublikowanego w marcu br. raportu [1] IMARC, światowy rynek mleka A2A2, rosnący w tempie prawie 11,0% CAGR (ang. Compound Annual Growth Rate – Skumulowana Roczna Stopa Wzrostu) w latach 2019-2024, osiągnął w 2024 r. wolumen 1,53 mln ton o wartości 2 541 mln USD. Szacuje się, że tendencja zwyżkowa się utrzyma i do 2033 r., wykazując CAGR na poziomie 12,4%, osiągnie wolumen 4,38 mln ton o wartości 8 474 mln USD. Niektóre źródła wskazują jeszcze bardziej optymistyczne dane – według Grand View Research [2] do 2030 roku globalna wartość rynku mleka A2A2 ma wzrosnąć do 11,2 miliarda dolarów. Oznaczałoby to średnioroczny wzrost na poziomie aż 18,5%.Światowymi liderami w produkcji mleka A2A2 są m.in. Stany Zjednoczone, Chiny, Australia oraz Nowa Zelandia.
Z kolei europejski rynek produktów mlecznych A2A2 w 2024 r. osiągnął wartość około 635,5 mln USD, czyli niemal 16% udziału w rynku globalnym. Według danych i prognoz z raportu Grand View Research, do 2030 roku wartość europejskiego rynku mleka A2A2 ma wzrosnąć do 1,72 mld USD. W Europie liderem pod względem wartości rynku są Niemcy, za najszybciej rozwijający się rynek mleka A2A2 uznaje się w tej chwili Włochy, a Szwajcaria i Francja prowadzą pilotażowe programy w kierunku produkcji tego surowca.
Polska: mamy duży potencjał produkcyjny
W Polsce utrzymuje się w tej chwili blisko 2 miliony sztuk krów mlecznych [3], co – pomimo obserwowanego spadku pogłowia mlecznego – pod kątem produkcji przez cały czas plasuje nas na zaszczytnym 3. miejscu w UE.Jesteśmy ważnym graczem na rynku mleka w Europie, z dużym potencjałem ekspansyjnym. Równie optymistyczne perspektywy rysują się w kontekście rozwoju rodzimego rynku mleka A2A2. Świadczą o tym m.in. wyniki badań genomowych zrealizowanych przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka (PFHBiPM) na przestrzeni czterech edycji projektu „A2A2 – nowa droga produktów mlecznych – zastosowanie selekcji genomowej w produkcji żywności”.
Dotychczas badaniom genomowym poddaliśmy łącznie ponad 42 800 jałówek i krów: 14 304 sztuki w 2022 roku, 16 001 w 2023 roku i 12 500 w roku ubiegłym. Wyniki wykazały, że zwierzęta z genotypem A2A2 stanowią średnio 50% genotypowanego stada, a ponad 40% z genotypem A1A2 może stanowić populację zapasową. Pod oceną wartości użytkowej realizowanej przez PFHBiPM znajduje się aktualnie 1 stado w 100% składające się z krów z genotypem A2A2 oraz 18 stad, w których procent krów A2A2 wynosi 75% i więcej. Tak optymistyczne statystyki dają realne podstawy do budowania stabilnych i konkurencyjnych populacji. – podkreśla Agnieszka Nowosielska, Dyrektor ds. Hodowli PFHBiPM.
Współfinansowany z Funduszu Promocji Mleka projekt ma na celu identyfikację i selekcję krów noszących w swoim genomie wariant A2 beta-kazeiny, a następnie tworzenie odpowiednich stad hodowlanych, które będą produkowały mleko A2A2. Polska ma korzystne warunki dla rozwoju produkcji mleka A2A2 – zarówno dzięki dużej liczbie gospodarstw mleczarskich, jak i rosnącej świadomości hodowców oraz przetwórców na temat korzyści płynących z produkcji tego surowca.
Polscy hodowcy bydła mlecznego są głodni wiedzy, zainteresowani nowoczesnymi technologiami i przede wszystkim chcą rozwijać swoje gospodarstwa. Widzimy to na co dzień w naszej pracy –coraz większą popularnością cieszy się np. genotypowanie zwierząt, dzięki któremu hodowcy otrzymują szczegółowe informacje dotyczące genotypu każdej sztuki w stadzie. W samym 2024 r.przeanalizowaliśmy łącznie 37 863 próbki, głównie w celu oszacowania wartości hodowlanej i kontroli pochodzenia. Rozwój polskiego rynku mleka A2A2 to szansa dla polskich hodowców i przetwórców nie tylko na zwiększenie opłacalności krajowej produkcji mleczarskiej, ale także znacznie większe możliwości eksportowe. – zauważa Leszek Hądzlik, Prezydent PFHBiPM.
Mleko A2A2 – dlaczego takie szczególne?
W odróżnieniu od mleka z beta-kazeiną A1A1 lub A1A2 – mleko A2A2 zawiera wyłącznie beta-kazeinę A2. Charakteryzuje się ono obecnością proliny (aminokwas) w pozycji 67. beta-kazeiny(w mleku A1 w tej pozycji aminokwasu występuje histydyna). Według doniesień naukowych, to właśnie ta pojedyncza zmiana aminokwasu ma znaczący wpływ na trawienie i potencjalne oddziaływanie na układ pokarmowy.
Badania nad związkiem nad beta-kazeiną A1 i beta-kazeiną A2 rozpoczęto już w latach 90. XX wieku.Okazało się, że podczas trawienia beta-kazeiny z mleka A1 powstaje polipeptyd zwany beta-kazomorfiną-7 (BCM-7). Powiązano go z opóźnionym czasem pasażu pokarmowego mleka [4] , który może powodować dyskomfort jelitowy lub stan zapalny jelit [5].
Mleko A2A2 jest łagodniejsze dla układu pokarmowego, dzięki czemu wpisuje się jako nowy element dietetyki prewencyjnej. Jest to produkt skierowany szczególnie do tej części konsumentów, którzy na co dzień zmagają się z problemami żołądkowo-jelitowymi po spożyciu mleka i jego przetworów, osób z nietolerancją lub cierpiących na problemy gastryczne wynikające z nadwrażliwości jelit. Produkty A2A2 mogą zatem stanowić naturalną alternatywę wartościowego źródła białka i wapnia, dlatego tak ważne jest, by rozpowszechnić ich produkcję w Polsce.
Czwarta edycja projektu „A2A2 – nowa droga produktów mlecznych – zastosowanie selekcji genomowej w produkcji żywności – edycja 2025”, realizowanego przez Polską Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka, wystartowała w lutym, a zakończy się w listopadzie br. Projekt współfinansowany jest przez Fundusze Promocji. Więcej informacji na stronie http://a2a2.pfhb.pl.
…………..
1 Raport „A2 Milk Market: Global Industry Trends, Share, Size, Growth, Opportunity and Forecast 2025-2033”, International Market AnalysisResearch and Consulting Group (IMARC), March 2025 r.
2 https://www.grandviewresearch.com/horizon/outlook/a2-milk-market-size/global
3 Dane: raport wynikowy PFHBiPM – dane z oceny i hodowli za 2024 r.; dalej za: dane ARiMR.
4 Jianqin i in., 2016; Thiruvengadam i in., 2021; Semwal i in., 2022.
5 Pal i in., 2015.
