Perfekcjonista – Kto to jest i jak z nim żyć ?

Kim jest perfekcjonista?

Perfekcjonista to osoba, która oczekuje tylko tego, co najlepsze. Stawia sobie i innym nieracjonalnie wysokie wymagania i nigdy nie zadowala się niczym mniej niż doskonałością. Perfekcjoniści często odnoszą duże sukcesy w swojej dziedzinie, ponieważ nieustannie dążą do doskonalenia się i osiągania swoich celów.

Perfekcjonizm może być jednak także poważnym źródłem stresu i niepokoju. Perfekcjoniści nigdy nie są w stanie się zrelaksować, ponieważ ciągle krytykują swoje osiągnięcia i szukają sposobów na poprawę. Może to prowadzić do wypalenia zawodowego, ponieważ perfekcjoniści nigdy nie są w stanie cieszyć się swoimi osiągnięciami. Ostatecznie perfekcjonizm to miecz obosieczny: może prowadzić ludzi do wielkich sukcesów, ale może też być głównym źródłem stresu i niepokoju.

Poza tym, należy wziąć pod uwagę też fakt, iż nie każdy perfekcjonista osiągnie sukces. W końcu perfekcjonizm może doprowadzić do tworzenia tylko projektów, które spełnią niesamowicie wysokie standardy perfekcjonistów. Często jednak te standardy są niemożliwe do spełnienia.

Zawsze będzie też coś, co można poprawić, ulepszyć i zrobić jeszcze raz, tylko lepiej. To może prowadzić nie tylko do ogromnego stresu i napięcia, ale też do stałych opóźnień w tworzeniu danego projektu. Dlatego perfekcjoniści mogą mieć problem z wyrabianiem się w terminach, co może bardzo negatywnie wpływać na ich wyniki zawodowe i być źródłem bardzo wielu poważnych problemów i konfliktów w pracy.

Perfekcjonista to osoba, która nie wybacza błędów. Ani sobie, ani innych. Jest naprawdę bardzo krytyczny i potrafi wyszukiwać choćby najdrobniejsze błędy i niedopatrzenia, które urastają w jego oczach do rangi ogromnego problemu.

Perfekcjonista zawsze chce jak najlepiej, czuje przymus bycia perfekcyjnym. Dąży jednak do tego po trupach – nie liczy się z innymi ludźmi, ich wolnym czasem czy uczuciami. Nie liczy się choćby ze sobą – pracuje często ponad siły, jest coraz bardziej zmęczony, zestresowany i czuje silne napięcie. A to może spowodować naprawdę wiele problemów – zarówno tych w sferze zdrowia fizycznego i psychicznego, jak i w sferze społecznej. Życie z perfekcjonistą i kooperacja z nim – zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym, jest bowiem wyjątkowo trudne.

Jak wygląda perfekcjonizm?

Dążenie do perfekcji jest często wychwalane jako cecha godna podziwu. W końcu czyż nie lepiej mierzyć wysoko i nie osiągnąć celu, niż nie mierzyć wcale? To prawda – warto jest mierzyć wysoko i opracowywać sobie ambitne, ale przez cały czas wykonalne cele. Jednak perfekcjonizm to coś innego. I choć perfekcjonizm jest często – zwłaszcza przez pracodawców – uważany za zaletę. Ale czy tak jest naprawdę? Gdy ludzie dążą do perfekcji, często narażają się na rozczarowanie. Mogą też nie wykorzystać ważnych okazji, ponieważ boją się popełniać błędy.

Perfekcjonizm może również prowadzić do prokrastynacji, ponieważ ludzie są tak sparaliżowani strachem przed popełnieniem błędu, iż nigdy nie zaczynają pracować nad swoim celem. Innymi słowy, dążenie do perfekcjonizmu może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. zamiast popychać ludzi do przodu, może ich powstrzymywać. Nie ma więc nic złego w tym, iż ktoś chce wypaść jak najlepiej, ale trzeba pamiętać, iż nikt nie jest doskonały, a błędy są częścią procesu uczenia się.

Perfekcjonista nienawidzi błędów. Nie widzi w nich możliwości do rozwoju, nie widzi w nich okazji do nauki i poprawy. Błędy są jego wrogiem – nie toleruje ich ani u innych, ani u siebie. Nieważne jak mały czy – dla większości ludzi – nieistotny jest błąd. Każdy błąd jest dla perfekcjonisty czymś bardzo złym, czymś, co oddala od wymarzonego ideału.

Perfekcjonista ma bardzo wyśrubowane standardy. Nierzadko dąży do ideału, który nie istnieje. choćby jeżeli uda mu się osiągnąć pewien etap pierwotnych założeń, zawsze może zacząć szukać kolejnych możliwości, by sięgnąć jeszcze wyżej.

O ile mierzenie wysoko jest godne podziwu, tak perfekcjonizm prowadzi do błędnego koła, z którego bardzo trudno jest się wydostać. Perfekcjonizm może też doprowadzić do mocnego zubożenia życia człowieka. Są ludzie, którzy nie boją się wyzwań. Tacy ludzie sięgają po to, co daje im los i nie boją się próbować oraz wykorzystywać okoliczności. To nie jest domena perfekcjonistów. Perfekcjoniści będą omijać tego typu okazje. Dla nich istnieją tylko dwie opcje – albo coś jest zrobione idealnie, albo nie warto tego robić wcale. Takie podejście sprawia, iż takie osoby nie zabierają się za coś, choćby jeżeli mają okazję, bo chcą za wszelką cenę uniknąć porażki.

Skąd bierze się perfekcjonizm?

Perfekcjonizm nie jest czymś, z czym człowiek się rodzi. Niemowlęta nie są perfekcjonistami. Dzieci dopiero uczą się perfekcjonizmu. Dużą rolę odgrywają tu nadmiernie wymagający i krytyczni rodzice. Tak, to bardzo ważne, by dziecko starało się zawsze zrobić wszystko dobrze, by angażowało się do wykonywanych zadań i starało się je wykonać najlepiej jak umie. Jednak rodzice, którzy trenują przyszłego perfekcjonistę na tym nie poprzestają.

• Dziecko ma wykonywać wszelkie określone zadania – w szkole i w domu – nie po prostu „dobrze”, nie „najlepiej jak potrafi”. Musi wykonywać je absolutnie perfekcyjnie. Kładą na to ogromny nacisk i krytykują dziecko, przekreślając całą jego pracę wtedy, gdy jest na niej błąd. Dziecko, które wychowywane jest właśnie w taki sposób, gwałtownie uczy się, iż nie wolno mu popełniać błędów.
• Uczy się też, iż miłość rodziców jest czymś warunkowym – jeżeli nie popełnia błędów jest kochane, jeżeli je robi, jest silnie krytykowane i karane. To wykształca perfekcjonizm. Takie podejście sprawia też, iż u dziecka może rozwinąć się szereg innych, nierzadko bardzo poważnych problemów – zwłaszcza, gdy cierpi na deficyt miłości, uwagi i poczucia bezpieczeństwa, za to działa pod silną presją i ciągle odczuwa stres.

Perfekcjonizm to też coś, co wykształcić się może też w późniejszym życiu. Można bowiem odnieść wrażenie, iż współczesna kultura popiera perfekcjonizm. Widać to głównie w życiu zawodowym. Nierzadko pracownicy działają pod ogromną presją, muszą ciągle realizować powierzone zadania w krótkim czasie, a błędy i konieczność poprawki potrafią być bardzo stresujące i niezwykle zaburzać codzienne funkcjonowanie w pracy. Popełnienie błędu w pracy często jawi się jako niedopuszczalne.

Także ludzie, którzy są specjalistami w swojej dziedzinie lub dążą do zdobycia tej specjalizacji, mogą wykształcić u siebie perfekcjonizm. Po prostu wychodzą z założenia, iż absolutnie nie wolno im się mylić i zawsze muszą być idealni.

Na pierwszy rzut oka mogłoby się to wydawać całkiem dobrym nawykiem. Jednak wszystko zależy od punktu widzenia. Nie ma nic złego w chirurgu-perfekcjoniście, prawda? Tak mogłoby się wydawać. Jednak tutaj trzeba pamiętać o tym, iż perfekcjonista niekoniecznie zrobi wszystko idealnie – on będzie się starał zrobić wszystko idealnie za wszelką cenę. Tutaj ceną może być na przykład zbyt późne zakończenie operacji i zbyt późne rozpoczęcie zszywania pacjenta, co może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych pacjenta, a choćby zagrozić jemu życiu. W takich okolicznościach perfekcjonizm u lekarza nie brzmi już jak coś dobrego, prawda?

Czy perfekcjonizm jest czymś dobrym?

Perfekcjonizm może wyglądać jak coś dobrego i pożądanego. Może wyglądać jak cecha, którą pochwala społeczeństwo i jako coś, do czego warto dążyć. Jednak to tylko pozory. Wyżej znajdziesz przykład, dlaczego lekarz-perfekcjonista niekoniecznie jest kimś, kogo chciałbyś spotkać na sali operacyjnej. Perfekcjonizm nie jest też czymś, co można „wyłączyć”. On po prostu jest i oddziałuje na całe życie człowieka.

Perfekcjonizm w pracy może wydawać się dobry, dopóki ktoś nie zacznie pracować z szefem-perfekcjonistą lub współpracownikiem, który będzie wszystko sprawdzał dziesiątki razy, opóźniał termin oddania jakiegoś projektu i zawsze znajdzie coś, do czego można się przyczepić, coś, co można poprawić i wygładzić. Z kolei jeżeli sam jesteś perfekcjonistą, musisz zdawać sobie sprawę z tego, iż Twoje podejście do pracy nierzadko blokuje innym możliwość działania i sprawia, iż wszystkie zadania są opóźnione. Koszt takiego postępowania może być też o wiele, wiele większy – utrata klienta, renomy firmy czy szereg innych problemów finansowych i zawodowych to coś całkiem realnego w takich okolicznościach.

Perfekcjonizm oddziałuje nie tylko na życie zawodowe, ale też rodzinne i towarzyskie. Perfekcjonista nie wybacza błędów i nie jest osobą wyrozumiałą. Rodzice-perfekcjoniści będą dokładnie tego samego wymagać od swojego dziecka – zabraniając mu popełniania błędów, krytykując i odmawiając miłości, ciepła i wsparcia, gdy dziecko popełni błąd.

Partnerzy perfekcjonistów tez nie mają łatwego życia. Perfekcjonista ma swoją – perfekcyjną – wizję związku i będzie ją forsował. Nie musi przy tym brać pod uwagę potrzeb i emocji drugiej osoby, bo w końcu „wie lepiej”, jak powinno się postępować. Przyjaciele i cały krąg znajomych perfekcjonisty też musi liczyć się z tym, iż nie dostaną żadnej taryfy ulgowej, a każdy wypad z perfekcjonistą może być wydarzeniem jedynym w swoim rodzaju.

Perfekcjoniści też są bardziej narażeni na samobójstwa. Nigdy bowiem nie są z siebie zadowoleni, tkwią w błędnym kole wyzwań, którym – we własnej głowie – nie są w stanie sprostać. Potrafią zadręczać się choćby bardzo małymi kwestiami, o których nikt już dawno nie pamięta i nie przykłada do tego żadnego znaczenia. Oni jednak przykładają. Potrafią ciągle analizować to, co się stało, rozpamiętywać wszystko w najdrobniejszych szczegółach – tembr głosu, jego brzmienie i natężenie, mowę ciała, wygląd danego pomieszczenia w danym momencie. Nic nie uniknie spojrzeniu perfekcjonisty. A wszystko to zostanie skrytykowane, bo zawsze jest coś, co można poprawić i zrobić lepiej – a perfekcjonista nie spocznie, póki nie wprowadzi tych zmian w życie.

To powoduje ciągłe życie w napięciu i narastającym stresie. Problemy z otoczeniem, które nie rozumie perfekcjonisty i nie ma zamiaru dostosować się do jego nierealnych wymagań też ma tu ogromne znaczenie. Perfekcjoniści też mają tendencje do tłumienia swoich emocji – często nie są w stanie przyznać się, iż sobie z czymś nie radzą, jakaś sytuacja jest dla nich za trudna czy zwyczajnie ich przerasta. To powoduje kolejny szereg konfliktów, tym razem wewnętrznych i prowadzi do jeszcze większych napięć. W rezultacie perfekcjonista może popaść w depresję, może zacząć zmagać się z szeregiem innych problemów psychicznych, w końcu może też targnąć się na swoje życie.

Jak żyć z perfekcjonistą?

Każdy, kto kiedykolwiek próbował żyć z perfekcjonistą, wie, iż może to być nie lada wyzwanie. Perfekcjoniści są często bardzo wymagający i oczekują, iż inni spełnią ich wysokie standardy. Może to być trudne do opanowania, zwłaszcza jeżeli samemu nie jest się perfekcjonistą. Jednym z najlepszych sposobów radzenia sobie z perfekcjonistą jest próba zrozumienia jego punktu widzenia.

Perfekcjoniści często głęboko obawiają się porażki i myślą, iż jeżeli uda im się doprowadzić wszystko do perfekcji, nigdy nie będą musieli stawić czoła swoim lękom. Niestety, nie zawsze jest to możliwe, a to może prowadzić do wielu niepokojów i stresu. jeżeli nauczysz się wczuwać w sytuację swojego perfekcjonistycznego przyjaciela lub członka rodziny, łatwiej będzie ci radzić sobie z jego wymaganiami.

Nie znaczy to jednak, iż należy się godzić na wszystko, co wymyśli perfekcjonista. Zrozumienie to coś innego niż dostosowanie się. jeżeli zaczniesz próbować doskoczyć do standardów perfekcjonisty też utkniesz w błędnym kole i nikt z was tak naprawdę nigdy nie będzie szczęśliwy.

• Szef perfekcjonista będzie krzywo patrzył na najdrobniejsze niedopatrzenie, a partner-perfekcjonista może mieć własny system układania kubków, kosmetyków, odkładania pilota do telewizora, składania ubrań – wymieniać można naprawdę wiele.

Nie zawsze da się zmienić podejście szefa – osoby obcej, z którą łączy Cię zawodowa zależność. Zawsze jednak można zacząć pracować nad własną asertywnością, pewnością siebie i wyznaczaniem granic. A to może być bardzo pomocne w takich relacjach.

• Partner-perfekcjonista też może być źródłem problemów i konfliktów. Natura relacji, która was łączy jest jednak zupełnie inna. Dlatego możecie razem zacząć pracować nad tym, by osiągnąć wyższy komfort życia. Pamiętaj, perfekcjonistę jego własny perfekcjonizm też może męczyć i być postrzegany jako przeszkoda w życiu.

Warto wtedy rozważyć terapię. Zarówno indywidualną, jak i dla par. Podczas terapii dla par będzie Ci łatwiej zrozumieć to, co przeżywa perfekcjonista, a on sam będzie mógł zrozumieć potrzeby drugiej strony i bardziej się na nie otworzyć. Perfekcjonizm bowiem wpływa nie tylko na życie osoby, która jest nim dotknięta. Dotyczy też osób, które muszą przebywać w jego otoczeniu i negatywnie wpływa na ich życie i komfort psychiczny.

Jak żyć z własnym perfekcjonizmem?

Nie tylko osoby, które żyją z perfekcjonistą i stykają się z nim na co dzień mają z tego powodu problemy. Również sam perfekcjonista może codziennie mierzyć się sam ze sobą, ze swoimi konfliktami wewnętrznymi, rozpamiętywaniem dawnych, dawno zapomnianych przez wszystkich błędów. Życie perfekcjonisty musi być perfekcyjne. A tego poziomu w jego oczach nie osiągnie nigdy.

Znasz ten stan? Nie potrafisz wybaczać błędów – swoich ani cudzych, jesteś osobą nadmiernie krytyczną, ciągle zestresowaną i przekonaną, iż coś można było zrobić o wiele lepiej? Z pewnością wiesz, jakie to męczące. Jednak sama wiedza nie wystarczy.

Perfekcjonizm może być powodowany przez wiele czynników. A nauka wybaczania sobie, kochania i akceptowania samego siebie, zrozumienia, iż mylić się jest rzeczą ludzką i świat się nie skończy, bo zrobiłeś drobną pomyłkę – to wszystko jest wbrew pozorom naprawdę wielką sztuką.

Nauka odpoczynku i zażywania relaksu też ma tu ogromne znaczenie i też – wbrew pozorom – nie przychodzi łatwo i naturalnie. jeżeli nie radzisz sobie ze swoim perfekcjonizmem, poszukaj pomocy. Samo przyznanie przed samym sobą, iż ma się problem już bardzo wiele znaczy. A pomocna może okazać się psychoterapii.

Podczas psychoterapii będziesz mieć okazję do tego, by dotrzeć do źródła własnego problemu, zrozumieć skąd bierze się perfekcjonizm i jak na Ciebie wpływa. Będziesz mógł też rozpocząć pracę nad zmianą schematów myślenia i działania. Psychoterapia da Ci bezpieczną przestrzeń, w której będziesz uczyć się wybaczać, kochać i rozumieć – nie tylko innych, ale też siebie samego. A właśnie miłość i zdolność do przebaczania błędów jest tutaj bardzo ważna, by perfekcjonizm przestał rządzić Twoim życiem i był źródłem nieustających napięć i konfliktów.