Pasta cynkowa przede wszystkim znana jest ze swojego działania w walce z trądzikiem, dzięki działaniu przeciwzapalnemu i przeciwbakteryjnemu. Skutecznie łagodzi stany zapalne skóry. Oprócz tego charakteryzuje się działaniem osuszającym, co sprawia iż jest skuteczna w leczeniu odparzeń. Ponadto pomaga w leczeniu otarć. Pasta cynkowa jest niezastąpiona w pieluszkowym zapaleniu skóry. Chroni przed czynnikami zewnętrznymi tworząc warstwę ochronną na skórze. Mimo swoich licznych korzyści, pasta cynkowa może również stwarzać pewne wyzwania w procesie receptury aptecznej. Ważne jest, by o tym nie zapominać podczas przygotowywania leków recepturowych.
Przykłady recept z wykorzystaniem pasty cynkowej:
Rp.
Detreomycini 1,0
Camphorae 3,0
Ichtioli 5,
Pastae Zinci ad 50,0
M.f. ung.
W powyższej recepcie wykorzystano pastę cynkową do sporządzenia rozgrzewającej maści z antybiotykiem i kamforą.
Rp.
Picis liquidae Pini
Sulfuris ppt. aa 5,0
Pastae Zinci ad 100,0
M.f. pastae
W kolejnej recepcie wykorzystano pastę cynkową do zrobienia pasty z wykorzystaniem dziegcia sosnowego i siarki. W obu receptach pasta cynkowa będzie wykazywała działanie przeciwbakteryjne, ściągające i osłaniające.
Czytaj także: Pasty w recepturze aptecznej
Pasta cynkowa + ichtiol
Jednym z najbardziej powszechnych problemów, jakie możemy napotkać wykonując lek z pastą cynkową, może być interakcja z ichtiolem. Ichtiol jest organicznym związkiem siarki pochodzenia naturalnego otrzymywanym z łupków bitumicznych. Jest wykorzystywany głównie w leczeniu trądziku i stanów zapalnych skóry.
W recepturze z wykorzystaniem pasty cynkowej i ichtiolu dochodzi do reakcji podwójnej wymiany między jonami cynku a ichtiolem. W efekcie powstaje sulfobutaminian cynku. To zjawisko może wpływać na skuteczność oraz stabilność preparatu.
Aby spowolnić tę reakcję należy jak najbardziej oddzielić od siebie te dwa składniki. Zaleca się dodać jeden z nich na początku, a drugi na końcu. W ten sposób interakcja zajdzie możliwie jak najwolniej, pozwalając na kontrolowane połączenie składników. Dzięki temu preparat będzie nadawał się do użycia podczas całego czasu trwania jego terminu ważności bez konieczności zamiany któregoś ze składników receptury.
Pasta cynkowa + roztwór wodny
Korzystając z pasty cynkowej w recepturze należy zwrócić uwagę na to, iż nie łączy się ona z roztworem wodnym. Pasta cynkowa jest podłożem niewiążącym wody. W efekcie – po jej dodaniu składniki nie mieszają się ze sobą, a to może stanowić wyzwanie w przypadku receptur, w których istnieje potrzeba łączenia pasty cynkowej z substancjami rozpuszczalnymi w wodzie.
Aby uniknąć takich interakcji należy zamienić pastę cynkową na podłoże absorpcyjne. Świetnym wyborem będzie użycie maści cynkowej zamiast pasty. W jej skład wchodzi wazelina hydrofilowa, która pozwoli na dodanie do leku roztworu wodnego. Należy pamiętać jednak, iż zamiana ta wymaga porozumienia z lekarzem.
Pasta cynkowa + ditranol
Przykład recepty:
Rp.
Cignolini 0,2
Ac. salicylici 2,0
Pastae Zinci
Hascobaza aa ad 100,0
M.f. ung.
Ditranol, czyli inaczej cygnolina, ma szerokie zastosowania. Wykazuje działanie złuszczające, przeciwłojotokowe i przeciwbakteryjne. Jest często używany w recepturze aptecznej, jednak może sprawiać pewne kłopoty. Przy połączeniu z pastą cynkową następuje zmiana zabarwienia. W efekcie ditranol traci swoje działanie. Przy tej interakcji dochodzi do utlenienia ze względu na charakter zasadowy tlenku cynku.
Aby tego uniknąć, ditranol należy wymieszać z kwasem salicylowym, dzięki czemu wytworzy się środowisko o charakterze kwasowym. Należy pamiętać, by stężenie kwasu salicylowego nie wynosiło mniej niż 2%. Oprócz tego należy dodać niewielką ilość wazeliny białej. Takie postępowanie umożliwi uniknięcie interakcji, tak jak pokazano w prawidłowo zapisanej recepcie powyżej z wykorzystaniem kwasu salicylowego.
Pasta cynkowa, choć stanowi ceniony składnik w recepturze aptecznej i cieszy się powszechnym uznaniem, może stawiać przed farmaceutami pewne wyzwania, zwłaszcza w kontekście jej adekwatności chemicznych i potencjalnych interakcji z innymi składnikami. Przy wykorzystaniu pasty cynkowej w recepturze, farmaceuci muszą być szczególnie świadomi pewnych aspektów, które mogą wpływać na efektywność i stabilność przygotowywanego leku. Należy przede wszystkim pamiętać, iż nie łączy się sprawnie z roztworami wodnymi. Oprócz tego każdy farmaceuta musi pamiętać o jej interakcjach z ichtiolem oraz ditranolem. Świadomość adekwatności chemicznych pasty cynkowej oraz umiejętne dostosowanie receptury do jej specyfiki zagwarantują przygotowanie dobrego leku recepturowego.
Autor: Marianna Lis
