Pałeczki okrężnicy (Escherichia coli, E. coli) należą do rodziny Enterobacteriaceae i zostały odkryte w drugiej połowie XX wieku przez Theodora Eschericha. Wchodzą w skład naturalnej mikroflory przewodu pokarmowego każdego człowieka, pełniąc istotną rolę m.in. w utrzymaniu wewnętrznej równowagi organizmu. Niektóre szczepy mają jednak zdolność syntezy czynników wywołujących liczne choroby i zakażenia.
Pałeczki okrężnicy – rola w organizmie
Pałeczki okrężnicy znajdujące się w świetle przewodu pokarmowego (zwłaszcza jelita grubego) wchodzą w skład flory bakteryjnej jelit. Pełnią rolę saprofityczną (chronią organizm przed drobnoustrojami chorobotwórczymi), współdziałając w utrzymaniu homeostazy przez udział w syntezie wielu istotnych dla człowieka składników. Jako organizmy komensalne (nie wykazują cech patogenności) biorą udział w rozkładzie substancji pokarmowych, przyczyniają się do produkcji witamin oraz zapewniają adekwatną równowagę wewnętrzną. Co więcej, korzystnie działające na układ immunologiczny gatunki pałeczek E. coli należą do organizmów probiotycznych, pobudzających odporność organizmu na zakażenia.
Zobacz również: Osłabiona odporność.
Pałeczki okrężnicy w określonych warunkach i po wydostaniu się ze światła dróg pokarmowych mogą być dla człowieka chorobotwórcze. Wywołują wówczas schorzenia układu pokarmowego i układu moczowego.
Chorobotwórcze pałeczki okrężnicy
Ze względu na zakres patogennego działania oraz produkowane przez nie czynniki, pałeczki okrężnicy o charakterze chorobotwórczym dzieli się w następujący sposób:
- enterotoksyczne E. coli (ETEC) – syntezują toksyny ciepłochwiejne oraz ciepłostałe;
- enteroinwazyjne E. coli (EIEC) – działają w sposób zbliżony do pałeczek rodzaju Shigella. Wnikają do komórek jelitowych i tam uwalniają toksyny;
- enteropatogenne E. coli (EPEC) – wykazują charakterystyczną adhezję do nabłonka jelitowego dzięki białka intyminy, produkują przy tym receptor TIR;
- enteroagregacyjne E. coli (EAEC) – uwalniają ciepłostałą enterotoksynę EAST 1;
- martwicowe E. coli (NTEC) – produkują cytotoksyczne czynniki wywołujące martwicę;
- shigatoksyczne E. coli (STEC) – produkują toksynę Shiga.
Jako groźne dla człowieka zostały uznane po raz pierwszy początkiem lat 80. XX wieku, co było bardzo ważnym momentem medycyny.
Choroby wywołane przez pałeczki okrężnicy
Bakterie E. coli mogą odpowiadać między innymi za choroby układu rozrodczego, gruczołu mlekowego, jak również o charakterze autoimmunologicznym, np. zwiększając ryzyko rozwoju choroby Leśniowskiego-Crohna. Do zakażenia dochodzi np. wskutek spożycia żywności czy wody zawierającej te bakterie, przez kontakt z osobą zakażoną bądź choćby podczas błędnych nawyków w toalecie. Szczególnie zagrożone są osoby z osłabioną odpornością, dzieci oraz seniorzy. Przykładowymi chorobami, które mogą wynikać z infekcji E. coli są:
- ostre zapalenie prostaty;
- zakażenia dróg moczowych;
- odmiedniczkowe zapalenie nerek;
- urosepsa;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (także u noworodków);
- przewlekła biegunka, w tym biegunka podróżnych.
W większości przypadków zakażenie bakterią E. coli prowadzi do zatrucia pokarmowego, co objawia się przede wszystkim:
- biegunkami;
- nudnościami i wymiotami;
- brakiem apetytu;
- osłabieniem organizmu;
- stanem podgorączkowym lub gorączką;
- silnymi bólami brzucha.
Powyższe objawy zwiększają ryzyko odwodnienia. W przypadku zatruć pokarmowych podstawą leczenia jest wysokie nawodnienie organizmu, delikatna dieta i regularne uzupełnianie elektrolitów.
Zobacz również: Jak uzupełnić elektrolity?
Jeśli pacjent znajduje się w ciężkim stanie, konieczna może się okazać hospitalizacja. Antybiotykoterapia znajduje zastosowanie przy infekcjach układu moczowego (np. penicylina, tetracyklina czy cefalosporyna).
Jak uniknąć zakażenia E.coli?
W cele uniknięcia zakażenia pałeczkami okrężnicy, przede wszystkim należy dbać o higienę osobistą i często myć ręce. Wskazane jest również dokładne mycie zakupionej żywności, wyparzanie jajek (E. coli może znajdować się na skorupkach) oraz odpowiednia obróbka mięsa (ryzykowne jest spożywanie mięsa niedosmażonego, niedopieczonego, w połowie surowego). Korzystając z toalety rekomenduje się natomiast podcieranie w kierunku od pochwy do odbytu, nigdy odwrotnie/ Mogłoby spowodować przeniesienie pałeczek okrężnicy do układu moczowo-płciowego u kobiet.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sobieszczańska B., Pałeczki okrężnicy – doktor jekyll czy pan Hyde?, Wszechświat, 9/2011.
- Półtorak K., Wieczorek K., Osek J., Patogenne Escherichia coli – mechanizmy chorobotwórczości, Medycyna Weterynaryjna, 6/2016.
- Weiner M., Shigatoksyczne enterokrwotoczne szczepy Escherichia Coli – nowe czy dobrze znane zagrożenie?, Życie Weterynaryjne, 7/2011.
