Zniesienie obowiązku regularnych badań kontrolnych dla osób z trwałą niepełnosprawnością było jednym z głównych postulatów deregulacyjnych w ostatnich tygodniach. To już się dzieje – minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podpisała rozporządzenie, które pozwoli wydawać orzeczenia na dłuższe okresy tysiącom osób z niepełnosprawnościami w Polsce.
26 maja 2025 roku minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podpisała rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.
Czego ono dotyczy? Do tej pory komisje wydające orzeczenia o niepełnosprawności w chorobach rzadkich i genetycznych często wydawały orzeczenia o krótkim terminie ważności. Przy braku rokowań na poprawę stanu zdrowia taki obowiązek jest niezwykle uciążliwy dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Warto bowiem zaznaczyć, iż wymagało to powtórnego gromadzenia dokumentacji medycznej i obywania wizyt lekarskich.
Nowe rozporządzenie nie tylko odciąży osoby z niepełnosprawnościami i ich bliskich, ale pozwoli też zmniejszyć obciążenia pracą zespołów orzeczniczych. w tej chwili w Polsce funkcjonuje 16 wojewódzkich zespołów oraz 295 powiatowych.
Minimalne okresy ważności orzeczeń
Wprowadzane w rozporządzeniu przepisy określają minimalne okresy ważności orzeczeń:
Minimalny okres orzeczenia dla osób powyżej 16. roku życia: 7 lat – w przypadku rzadkich chorób genetycznych (według załącznika do rozporządzenia dotyczy to 208 chorób, m.in. wodogłowia wrodzonego, mukowiscydozy czy rdzeniowego zaniku mięśni) lub zespołu Downa.
Minimalny okres orzeczenia dla osób poniżej 16. roku życia: 3 lata.
Przyznawanie orzeczeń o niepełnosprawności osobom poniżej 16 roku życia – do ukończenia przez nie 16. roku życia, czyli do końca możliwego okresu, w jakim przysługuje orzeczenie o niepełnosprawności, w przypadku potwierdzenia u dziecka rzadkiej choroby genetycznej lub zespołu Downa.
Na jakie uprawnienia mogą liczyć osoby legitymujące się orzeczeniem?
Przyznanie orzeczenia z wyżej wymienionymi wskazaniami wiąże się z udostępnieniem danej osobie następującego wsparcia:
- Świadczenie pielęgnacyjne – dla opiekunów niepełnoletnich osób niepełnosprawnych, jeżeli nie mogą podjąć pracy z powodu konieczności sprawowania opieki
- Zasiłek pielęgnacyjny – wsparcie finansowe dla osób z niepełnosprawnością wymagających opieki.
- Ulgi podatkowe – np. możliwość odliczenia wydatków na opiekę w ramach ulgi rehabilitacyjnej.
- Pierwszeństwo w dostępie do usług społecznych i opiekuńczych.
- Udogodnienia w dostępie do świadczeń zdrowotnych – np. rehabilitacji, leczenia sanatoryjnego.
- Prawo do Karty Parkingowej – dla osób, które mają również znaczne ograniczenia w poruszaniu się.
- Dodatkowe wsparcie w edukacji – możliwość uzyskania asystenta w szkole czy indywidualnego toku nauczania.
Kto skorzysta na zmianach?
Jak wynika z danych Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności, liczba osób z niepełnosprawnościami do 16. roku życia legitymująca się orzeczeniem na stałe wynosi 71,3 tys. Pozostała grupa – blisko 192 tys. – ma orzeczenia na czas określony i to właśnie w tej grupie znajdują się ci, którzy mogą skorzystać na zmianach.
Z kolei liczba osób z niepełnosprawnościami po 16. roku życia z orzeczeniami o niepełnosprawności na stałe wynosi 1,72 mln, a na czas określony – 1,24 mln.
Rozporządzenie podpisane – i co dalej?
Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Rozporządzenie zawiera przepisy przejściowe regulujące sprawy w toku oraz sprawy, w których przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia wszczęto postępowanie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Do spraw w toku będzie się stosować nowe przepisy, które są korzystniejsze od przepisów dotychczas obowiązujących.
