Zapewnienie dostępności stanowi dla osób z niepełnosprawnościami warunek wstępny samodzielnego życia i pełnego uczestnictwa w życiu społecznym na równych zasadach.
Problem dostępności (art. 9 Konwencji) obejmuje takie elementy, jak środowisko fizyczne, transport, informację, komunikację oraz usługi. Przedstawione przez Ministerstwo cyfryzacji rozwiązania wydają się zmierzać we adekwatnym kierunku, niemniej wymagają analizy przedstawionych poniżej kwestii.
Uwzględnienie potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami
W projekcie uwzględniono potrzeby osób z niepełnosprawnością ruchu, osób niewidomych oraz osób głuchych posługujących się polskim językiem migowym. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub psychospołeczną, a także osoby głuchoniewidome napotykają przeszkody w uzyskaniu dostępu do informacji i środków komunikacji ze względu na brak łatwych do odczytania formatów tego rodzaju informacji, a także alternatywnych i wspomagających metod komunikacji. Podobne trudności mogą mieć również osoby w spektrum autyzmu.
Niezbędne jest wypracowanie takich narzędzi, które uwzględnią potrzeby każdej z grup osób z niepełnosprawnościami. Wymaga to ścisłych konsultacji z tymi osobami oraz organizacjami społecznymi, tak aby przyjęte rozwiązania uwzględniały potrzeby wszystkich zainteresowanych.
Zapewnienie urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących
Projekt ma się odnosić do zapewnienia stanowiska obsługi, które jest wyposażone w urządzenia umożliwiające komunikację z osobami z niepełnosprawnością narządu wzroku (niewidomą albo słabowidzącą) albo słuchu (głuchą albo słabosłyszącą). Sytuacja osób słabosłyszących korzystających z aparatów, implantów czy innych urządzeń wzmacniających dźwięk różni się od sytuacji osób Głuchych posługujących się polskim językiem migowym. Osoby słabosłyszące wymagają jedynie wzmocnienia dźwięku (mowy), tak aby móc usłyszeć przekaz.
Z kolei w komunikacji z Głuchymi rozróżnia się polski język migowy (PJM) i system językowo-migowy (SJM).
Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy o zapewnianiu dostępności, minimalne wymagania dotyczące dostępności informacyjno-komunikacyjnej obejmują zarówno wykorzystanie zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe lub aplikacje, ale również instalację urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli indukcyjnych, systemów FM lub urządzeń opartych o inne technologie, których celem jest wspomaganie słyszenia.
Jednak w § 2 ust. 1 projektowanego rozporządzenia uwzględniono jedynie możliwość połączenia się z tłumaczem języka migowego online w czasie rzeczywistym z poziomu strony internetowej. Zatem regulacja zawarta w § 2 ust. 1 projektowanego rozporządzenia wymaga uzupełnienia o inne urządzenia umożliwiające wzmacnianie dźwięku.
Konieczność przedłożenia orzeczenia w celu uzyskania wsparcia
Możliwość otrzymania niezbędnego wsparcia powinna być dostępna niezależnie od posiadania orzeczenia o niepełnosprawności. Jego posiadanie jest bowiem prawem, a nie obowiązkiem osób uprawnionych.
W świetle ustawy o zapewnianiu dostępności, wsparcie może uzyskać każda osoba ze szczególnymi potrzebami, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.
Obowiązek okazania przez osobę żądającą realizacji udogodnienia dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność nie obowiązuje w świetle przepisów rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z 26 marca 2014 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących świadczenia udogodnień dla osób niepełnosprawnych przez dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych. Z tych względów regulacja § 6 projektu może wykluczyć część osób, które wymagają skorzystania z udogodnień, jednak nie mają odpowiedniego orzeczenia o niepełnosprawności.
Rzecznik zwraca się do wicepremiera, ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego o przeanalizowanie tych uwag, zastrzegając zarazem możliwość odniesienia się do dalszych kwestii w terminie późniejszym.
Wejście w życie przepisów planowane jest na 10 listopada 2024 r.
Info: RPO, oprac. kat/, grafka: freepik.com
Data publikacji: 26.08.2024 r.
