W okresie od kwietnia 2022 roku, aż do marca 2024 prowadzone było badanie w szkockim Dundee. Grupę badaną stanowiły osoby po przebytym ostrym udarze mózgu. Tym co najbardziej istotne był fakt włączenia do ich terapii leczenia klopidogrelem. Okazuje się bowiem, iż klopidogrel to prolek, który w organizmie musi zostać przekształcony do aktywnej postaci związku. Za przemianę tą odpowiada konkretny wariant cytochropu P450, a mianowicie CYP2C19. Niestety choćby 32% osób w Wielkiej Brytanii może posiadać mutację w obrębie genu go kodującego. Czy opieka farmaceutyczna powinna zatem uwzględniać tego typu sytuacje? Co to oznacza w praktyce?
– Oznacza to, iż funkcjonalność enzymu jest znacznie zmniejszona i klopidogrel nie będzie dla nich wystarczająco skuteczny – czytamy na łamach Pharmaceutical Journal.
W związku z tym podjęto próbę przeprowadzenia pierwszych badań obejmujących genotypowanie pacjentów po przebytym udarze mózgu. W ramach niniejszego badania testom poddano 2300 osób, które poddano specjalistycznym badaniom genetycznym. Czego udało się dowiedzieć? I jaki związek z nimi ma opieka farmaceutyczna?
Opieka farmaceutyczna a genotypowanie
Badanie to było pierwszym tego typu eksperymentem w Wielkiej Brytanii. Mimo to jego znaczenie jest niezwykle duże. Wszystko dlatego, iż wybranie odpowiedniej terapii dla pacjentów po udarze ma kolosalne znaczenia dla ich bezpieczeństwa i przeciwdziałania dalszym incydentom sercowo-naczyniowym. Klopidogrel, jako lek przeciwpłytkowy stanowi bardzo często pierwszy wybór w zaleceniach dla osób po udarze. jeżeli jednak prawie 1/3 z nich ma mieć problem z jego metabolizmem to czy faktycznie wydaje się to zasadnym rozwiązaniem?
⇒
W związku z tym przebadano ponad 2000 osób, wykonując im badanie genotypowania. Pobrane od pacjentów próbki zostały następnie przekazane do laboratorium. W ciągu tygodnia od pobrania próbki wyniki w większości przypadków przekazywane były już zespołowi leczniczemu. Czy na ich podstawie faktycznie można stwierdzić, iż w populacji występuje spora ilość osób słabo lub umiarkowanie metabolizujących klopidogrel.
– Oddział leczenia udarów mózgu w NHS Tayside zidentyfikował i przebadał 2300 pacjentów i odkrył, iż 29% z nich to osoby ze słabym lub średnim metabolizmem klopidogrelu poprzez CYP2C19 – wynika z opublikowanych wyników badania.
Co to oznacza w praktyce? Dokładnie tyle, iż osobom takim powinno się przepisać inny, alternatywny lek przeciwpłytkowy. Celem jest wszak skuteczna i bezpieczna wtórna profilaktyka udaru mózgu. W odniesieniu do wyników tego badania Narodowy Instytut Doskonałości Klinicznej i Opieki Zdrowotnej wydał w lipcu tego roku nowe wytyczne.
– Wytyczne zalecają przeprowadzenie badania genotypu CYP2C19 w celu oceny, czy klopidogrel jest odpowiednim lekiem przeciwpłytkowym dla osób, które przeszły udar niedokrwienny – czytamy w artykule.
I tu właśnie pojawia się opieka farmaceutyczna i zaangażowanie farmaceutów.
Farmaceuci będą wykonywać badania genotypowe?
W przytoczonym eksperymencie brał udział farmaceuta kliniczny, Alex Matos. Jego zdaniem pomysł i przeprowadzenie eksperymentu bardzo spodobały się zarówno lekarzom, jak i samym pacjentom. Podkreśla jednak, iż aby móc działać na szerszym polu należy rozszerzyć badanie genotypowania na inne placówki. Takimi są np. apteki, które co do zasady stanowią nieodłączny element systemu ochrony zdrowia. Tym samym NHS Tayside ogłosiła zaangażowanie aptek w świadczenie usług genotypowania.
– Usługa badania w aptece ogólnodostępnej polega na pobraniu od pacjenta wymazu z wewnętrznej powierzchni policzka. Wymaz ten apteka przesyła do odpowiedniego laboratorium – wynika z zapowiedzi NHS.
Po przeprowadzeniu analizy i otrzymaniu wyniku świadczącego o istnieniu problemu z metabolizmem klopidogrelu farmaceuta będzie mógł przekazać taką informację lekarzowi prowadzącemu. Ten z kolei zaleci stosowanie innej substancji, aby zwiększyć bezpieczeństwo i skuteczność przyjmowanej przez chorego terapii.
– Stosowanie odpowiednich i bezpiecznych leków, zgodnie z zaleceniami jest najlepszym sposobem dla osób po udarze na zmniejszenie ryzyka wystąpienia kolejnych udarów – przekonują badacze.
Tym samym farmaceuci mogą niejako przewodzić ewolucji w podejściu do przepisywania leków zgodnie z ustalonymi na podstawie badań wytycznymi farmakogenomicznymi. Doskonale wpisuje się to w definicję opieki farmaceutycznej jako narzędzia do pełniejszej diagnozy i leczenia chorych.
© MGR.FARM
