Onkoserwis najnowsze doniesienia i interesującyce newsy ze świata onkologii zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd aktualności onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych czasopism i portali medycznych – kwiecień 2025.
Co nowego w onkologii? Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – kwiecień 2025
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca wprowadzenie etykiet ostrzegawczych na opakowaniach alkoholi
Zgodnie z najnowszym raportem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w celu podniesienia świadomości na temat rakotwórczego działania alkoholu, w całej Europie powinny zostać wprowadzone wyraźne, obowiązkowe ostrzegawcze etykiety na produktach alkoholowych. Raport ujawnił, iż średnie spożycie alkoholu w Unii Europejskiej (UE) w 2019 r. było dwukrotnie wyższe niż średnia światowa. W 2020 r. w UE alkohol był przyczyną blisko 112 tys. zachorowań na nowotwory oraz ponad 50 tys. zgonów z tego powodu.
Pomimo udowodnionego związku pomiędzy alkoholem a nowotworami, UE stoi w obliczu poważnej luki informacyjnej. Przedstawione w raporcie badanie ankietowe przeprowadzone w 14 europejskich krajach wykazało, iż o alkoholu jako czynniku ryzyka zachorowania na raka piersi i raka jelita grubego wiedziało zaledwie odpowiednio 15% i 39% respondentów. W 2026 r. Irlandia jako pierwszy kraj na świecie wprowadził na opakowaniach alkoholu informację o zwiększonym ryzyku nowotworów, obok ostrzeżeń o chorobach wątroby, zagrożeniu dla kobiet w ciąży oraz informacji o ilości czystego alkoholu i jego wartości energetycznej.
Etykiety wprowadzane we Francji, Niemczech i na Litwie zawierają ostrzeżenia zdrowotne, ale nie dotyczą nowotworów. WHO uważa, iż podniesienie świadomości dotyczącej niekorzystnych skutków spożywania alkoholu zmniejszy jego atrakcyjność i zwiększy wsparcie innych działań w celu „bardzo potrzebnej zmiany narracji Europy na temat alkoholu”.
źródło: www.medscape.com/viewarticle
Mikroplastik szczególnie niebezpieczny dla osób z przewlekłymi chorobami płuc
Wszechobecne cząstki mikroplastiku powodują w naszych drogach oddechowych miejscowe mikrouszkodzenia, oddziałują cytotoksycznie (uszkadzając komórki) oraz zwiększają stres oksydacyjny.
W Scientific Research polscy naukowcy przedstawili doniesienie na temat wpływu mikroplastiku na drogi oddechowe u osób obciążonych chorobami przewlekłymi. Nabłonek jamy nosowej pobrany od 10 chorych na astmę, 8 chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) oraz 11 zdrowych ochotników poddano działaniu włókien mikroplastiku. Okazało się, iż w tych grupach chorych zanieczyszczenie powoduje odmienną reakcję zapalną i odpowiedź na bodziec stresowy oraz zwiększa kancerogenezę. Zaskakująco – reakcja zapalna była mniejsza niż w odpowiedzi na inne zanieczyszczenia powietrza, np. cząstkami PM2,5.
Potwierdzenie zwiększonego ryzyka zachorowalności na nowotwory w następstwie zaobserwowanej in vivo zwiększonej kancerogenezy będzie wymagało dalszych badań.
źródło: www.nature.com
Dieta śródziemnomorska zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory związane z otyłością
Dieta śródziemnomorska ma udowodniony korzystny wpływ na ryzyko rozwoju nowotworów oraz chorób układu krążenia. W JAMA Network Open opublikowano wyniki badania oceniającego jej wpływ na nowotwory związane z otyłością. Analizie poddano dane 450 tys. chorych z 10 krajów. Dietę oceniono na podstawie zwalidowanych kwestionariuszy dotyczących spożycia 14 grup produktów (m.in. owoców, warzyw, roślin strączkowych, orzechów, pestek, mięsa, zbóż, ryb i różnych rodzajów tłuszczów). Zgodność z dietą śródziemnomorską oceniono w 9-stopniowej skali jako niską (0-3 punkty), pośrednią (4-6 punktów) oraz wysoką (7-9 punktów). Mediana czasu obserwacji wyniosła blisko 15 lat.
Nowotwory związane z otyłością rozwinęły się u 4,9% badanych, przy czym ryzyko ich rozwoju było wyższe u osób z pośrednim i niskim stopniem przestrzegania diety śródziemnomorskiej. Wysokie przestrzeganie diety związane było z mniejszym ryzykiem raka jelita grubego (HR 0,92), raka wątroby (HR 0,52) i raka nerki (HR 0,67). Pośrednie przestrzeganie diety zmniejszało ryzyko rozwoju raka przełyku (HR 0,66). Ochronny efekt diety śródziemnomorskiej był niezależny od BMI oraz od stosunku obwodu talii do obwodu bioder.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Mikrobiom jamy ustnej może wpływać na ryzyko zachorowania na raka jelita grubego
Wpływ mikrobiomu na choroby ogólnoustrojowe wciąż pozostaje tematyką badań.
W Cancer opublikowano wyniki prospektywnej analizy oceniającej związek mikrobiomu jamy ustnej z ryzykiem rozwoju raka jelita grubego. Analizie poddano próbki DNA otrzymane z wymazów z błony śluzowej policzka blisko 3,5 tys. osób. Nie wykazano związku pomiędzy całościowym mikrobiomem a ryzykiem raka jelita grubego. Natomiast obecność szczepu bakterii Olsenella wykazywała silny związek z ryzykiem rozwoju raka dystalnej części okrężnicy, a bakterii Prevotella – z nowotworami odbytnicy. Potencjalny związek mikrobiomu jamy ustnej z nowotworami jelita grubego wskazuje potrzebę dalszych badań.
źródło: medscape.com
Czy wysokosłodzone napoje zwiększają ryzyko raka jamy ustnej?
Regularne spożywanie wysokosłodzonych napojów może powodować otyłość, a w konsekwencji choroby układu sercowo-naczyniowego. Nie wiadomo jaki jest ich wpływ na ryzyko wystąpienia nowotworów jamy ustnej. Za większość przypadków nowotworów jamy ustnej odpowiada palenie papierosów i spożywanie alkoholu.
W czasopiśmie JAMA Otolaryngology – Head & Neck Surgery opublikowano badanie w którym sprawdzono, czy regularne spożywanie wysokosłodzonych napojów zwiększa ryzyko raka jamy ustnej. Analizie poddano dane ponad 162 tysięcy kobiet, u których w trakcie trwającej 30 lat obserwacji rozpoznano 124 przypadki raka jamy ustnej. Zauważono, iż kobiety spożywające jeden lub więcej wysokosłodzony napój dziennie miały 4,9 razy wyższe ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej niż kobiety wypijające mniej niż 1 wysokosłodzony napój miesięcznie. Dla kobiet pijących wysokosłodzone napoje, a nie palących papierosów i nie nadużywających alkoholu ryzyko było 5,5 razy wyższe.
Autorzy pracy podkreślają konieczność prowadzenia dalszych badań nad wpływem nawyków żywieniowych na ryzyko nowotworów jamy ustnej.
źródło: acrjournals.onlinelibrary.wiley.com
Czy warto brać udział w badaniach klinicznych?
Udział w badaniach klinicznym jest szansą dla chorych na nowotwory na otrzymanie dodatkowej formy leczenia, która nie tylko może w przyszłości stać się standardem w danej jednostce chorobowej, ale również pomóc choremu uczestniczącemu w badaniu.
W Journal of the National Cancer Institute opublikowano badanie, w którym sprawdzono jaki procent leków testowanych w badaniach klinicznych II fazy zostaje ostatecznie zarejestrowany do leczenia przez Agencję Żywności i Leków (FDA) w Stanach Zjednoczonych. Wybrano losowo 400 badań klinicznych II fazy rozpoczętych między 2012 a 2015 rokiem. Sprawdzono, czy testowany lek w ciągu 7,5 roku został dopuszczony przez FDA do leczenia w Stanach Zjednoczonych. Analizie poddano dane ponad 25 tysięcy chorych na nowotwory. Okazało się, iż 4045 z nich otrzymało leczenie, które w późniejszych latach zostało zarejestrowane przez FDA.
Oznacza to, iż co 6 osoba biorąca udział w badaniach klinicznych II fazy otrzymuje lek który w późniejszym czasie zostanie dopuszczony do leczenia.
źródło: www.gastrojournal.org
Lit może zmniejszać ryzyko zachorowania na nowotwory
Lit jest pierwiastkiem naturalnie występującym w wodzie. Od wielu lat jest on stosowany jako lek stabilizujący nastrój u osób z chorobą afektywną dwubiegunową. Istnieją doniesienia mówiące o tym, iż w tej grupie chorych lit może zmniejszać ryzyko zachorowania na nowotwory, jednak do tej pory nie oceniono jego wpływu na populację ogólną.
W JAMA Network Open opublikowano badanie, w którym sprawdzono, czy stężenie litu w wodach gruntowych wpływa na ryzyko zachorowania na nowotwory. W analizie uwzględniono ponad 250 tysięcy osób, których mediana wieku wynosiła 52 lata. W czasie obserwacji trwającej średnio 3,6 lat rozpoznano 7573 nowotwory. Wykazano, iż osoby pijące wodę z najwyższym stężeniem litu miały o 70% niższe ryzyko zachorowania na nowotwór niż osoby pijące wodę z jego najniższym stężeniem. Zależność ta występowała dla wszystkich nowotworów – zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
Autorzy pracy podkreślają konieczność dalszych badań na ten temat, biorąc pod uwagę nieznane długotrwałe skutki stosowania litu.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Czy aktywność fizyczna poprawia rokowanie u chorych po leczeniu z powodu raka jelita grubego?
Osoby po leczeniu z powodu raka jelita grubego żyją krócej niż osoby z ogólnej populacji. W czasopiśmie Cancer opublikowano badanie w którym sprawdzono, czy aktywność fizyczna u osób po radykalnym leczeniu z powodu raka jelita grubego w III stopnieniu zaawansowania zmniejsza różnicę w czasie życia w porównaniu do populacji ogólnej. Analizie poddano dane 2876 chorych, którzy przebyli leczenie z powodu raka jelita grubego w III stopniu zaawansowania.
Chorzy po leczeniu onkologicznym mieli krótszy czas 3-letniego przeżycia niż osoby z populacji ogólnej, jednak przeżycie wśród osób po leczeniu onkologicznym z najwyższą aktywnością fizyczną było dłuższe niż u osób nie uprawiających sportu. Dla chorych, u których nie doszło do wznowy nowotworu w ciągu 3 lat, czas przeżycia w porównaniu do ogólnej populacji nie różnił się istotnie w zależności od aktywności fizycznej, ale dla osób z najwyższym poziomem aktywności czas przeżycia był nieco wyższy niż w populacji ogólnej.
źródło: www.cancertherapyadvisor.com
Warto rzucić palenie przed planowanym leczeniem operacyjnym
Powszechnie wiadomo, iż palenie papierosów jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i wielu nowotworów. Nie wszyscy jednak wiedzą, iż palenie papierosów zwiększa ryzyko powikłań okołooperacyjnych. W JAMA Network Open opublikowano badanie, w którym sprawdzono, czy rzucenie palenia papierosów w krótkim czasie przed planowanym zabiegiem operacyjnym z powodu nowotworu wpływa na ryzyko powikłań w trakcie hospitalizacji.
W metananalizie uwzględniono łącznie blisko 39,5 tysiąca osób. Wykazano, iż osoby palące papierosy w ciągu 4 tygodni poprzedzających leczenie operacyjne z powodu nowotworu miały o 31% wyższe ryzyko powikłań niż osoby, które rzuciły palenie na 4 tygodnie przed leczeniem operacyjnym. Osoby, które nigdy nie paliły papierosów, miały 2,8 razy niższe ryzyko powikłań okołooperacyjnych.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZESKOCZ DO: STRONA GŁÓWNA
Post Onkoserwis – doniesienia z zakresu onkologii – kwiecień 2025 pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
