Co to jest BDNF?
Neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF, z ang. brain‑derived neurotrophic factor) to białkowy czynnik wzrostu należący do rodziny neurotrofin. BDNF pomaga neuronom przetrwać i rozwijać się, wspierając ich wzrost oraz zdolność do tworzenia nowych połączeń w mózgu.
BDNF - funkcje fizjologiczne
BDNF znajdujący się w ludzkim organizmie w 70-80 proc. powstaje w mózgu i ma najważniejsze znaczenie dla prawidłowego działania połączeń między neuronami, szczególnie tych, które wykorzystują glutaminian i GABA. Wpływa też na działanie układów serotoninowego i dopaminowego, ponieważ reguluje rozwój i dojrzewanie neuronów.Reklama
BDNF odgrywa także istotną rolę w przekształcaniu sygnałów pomiędzy neuronami w trwałe wspomnienia. Uznaje się go za istotny czynnik, który kieruje zarówno funkcjonalnymi, jak i strukturalnymi zmianami w mózgu, wpływa m.in. na kształt i liczbę kolców dendrytycznych (czyli miejsc, gdzie neurony łączą się ze sobą) oraz na powstawanie nowych neuronów w dorosłym mózgu, zwłaszcza w hipokampie. Te procesy są związane z uczeniem się, pamięcią i nastrojem, a ich zaburzenia mogą prowadzić m.in. do depresji.
BDNF a choroby neurodegeneracyjne
Choroby neurodegeneracyjne obejmują szerokie spektrum schorzeń neurologicznych, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, czy choroba Huntingtona. Wszystkie te choroby charakteryzują się stopniowym pogarszaniem się, a następnie obumieraniem określonych grup neuronów w mózgu. Są to choroby przewlekłe, postępujące, w tej chwili nieuleczalne i bardzo wyniszczające, niosące ogromne obciążenie emocjonalne i ekonomiczne, zarówno dla pacjentów, jak i ich rodzin.
Jak dotąd nie opracowano skutecznego leku, który pozwalałby całkowicie wyleczyć choroby neurodegeneracyjne. Dlatego tak wielkie nadzieje budzą wyniki badań sugerujące, iż aktywność fizyczna, odpowiednie środowisko życia oraz interwencje żywieniowe i poznawcze mogą działać ochronnie, czyli opóźniać wystąpienie objawów i/lub hamować przebieg choroby. Wydaje się, iż BDNF odgrywa w tych procesach niezwykle istotną rolę - to on pośredniczy w neuroprotekcyjnym wpływie wspomnianych czynników środowiskowych.
Wiadomo, iż BDNF odpowiada m.in. za neurogenezę (tworzenie nowych neuronów) w hipokampie człowieka. Ten proces może być pobudzany przez różne czynniki, takie jak regularna aktywność fizyczna, przebywanie w środowisku poznawczym (chodzi o takie warunki, które zachęcają do myślenia, uczenia się i podejmowania nowych wyzwań), równowaga hormonalna oraz interwencje dietetyczne, takie jak zmniejszona ilość kalorii (bez niedożywienia), dieta niskowęglowodanowa czy dostarczanie konkretnych składników odżywczych - wszystko to może prowadzić do zwiększenia poziomu BDNF.
BDNF wspiera zdrowie mózgu
BDNF to czynnik wspierający zdrowie i funkcjonowanie mózgu. Jego zdolność do modulowania plastyczności synaptycznej, neurogenezy i przeżycia neuronów czyni go niezwykle istotnym w kontekście leczenia i profilaktyki chorób neurodegeneracyjnych i depresyjnych. Przyszłe terapie mogą skupić się na jego modulacji, zarówno bezpośrednio (np. terapia genowa, analogi BDNF), jak i pośrednio poprzez zmianę stylu życia, co może przyczynić się do poprawy jakości życia i wyników leczenia pacjentów.
U osób cierpiących na choroby neurodegeneracyjne obserwuje się obniżony poziom BDNF. Dotyczy to także pacjentów z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, które często stanowią wczesny etap choroby Alzheimera i objawiają się niewielkim pogorszeniem pamięci, myślenia i zdolności podejmowania decyzji.
W niektórych przypadkach stwierdzono, iż im niższy poziom BDNF, tym cięższy przebieg choroby, co sugeruje, iż BDNF może być powiązany z mechanizmami, które prowadzą do rozwoju Alzheimera.
BDNF - jak naturalnie zwiększyć poziom w organizmie
Aby naturalnie zwiększyć poziom BDNF w organizmie, można wprowadzić kilka sprawdzonych i potwierdzonych naukowo działań. Oto najważniejsze z nich:
Regularna aktywność fizyczna
To jeden z najskuteczniejszych sposobów na zwiększenie poziomu BDNF. Szczególnie dobrze działa:
trening aerobowy (np. bieganie, szybki marsz, pływanie, jazda na rowerze), interwały i trening wytrzymałościowy, ćwiczenia wykonywane regularnie (minimum 3 razy w tygodniu).
Już 20-30 minut umiarkowanego wysiłku może zwiększyć poziom BDNF we krwi i mózgu.
Dieta i post
Niektóre interwencje żywieniowe również wspierają wzrost BDNF:
post przerywany (intermittent fasting) - np. 16/8, ograniczenie kalorii (ale bez niedożywienia), dieta niskowęglowodanowa, spożywanie produktów bogatych w polifenole i omega-3
Sen i rytm dobowy
Wysokiej jakości, regularny sen wspiera produkcję BDNF. Zarówno zbyt krótki sen, jak i jego rozregulowany rytm obniżają jego poziom.
Stymulacja poznawcza
Uczenie się nowych rzeczy, czytanie, rozwiązywanie problemów, granie w gry strategiczne, nauka języka - wszystko, co angażuje mózg i zmusza go do wysiłku. Twórczość, eksploracja nowych miejsc, kontakt z naturą także mogą wspierać neuroplastyczność.
Redukcja stresu
Przewlekły stres i wysoki poziom kortyzolu obniżają poziom BDNF.
Pomocne są:
medytacja, techniki oddechowe, joga, tai chi, kontakt społeczny, relacje i więzi.
Ekspozycja na światło słoneczne
Światło naturalne (a pośrednio witamina D) wspiera ekspresję genu BDNF. Codzienna ekspozycja na słońce, zwłaszcza rano i w umiarkowanych ilościach pomaga ustabilizować rytm dobowy.
Źródła:
Luca Colucci-D’Amato i in.: Neurotrophic Factor BDNF, Physiological Functions and Therapeutic Potential in Depression, Neurodegeneration and Brain Cancer
A Cattaneo i in.: The human BDNF gene: peripheral gene expression and protein levels as biomarkers for psychiatric disorders
CZYTAJ TAKŻE:
