Oleogel – adekwatności i zastosowanie

Oleogel doskonale nawilża i regeneruje naskórek, a oprócz tego stanowi dobry nośnik dla substancji hydrofobowych. Nie tworzy niezgodności z innymi surowcami i może stanowić lepszą alternatywę dla podłoży wazelinowych, również w przypadku leków ocznych.

Nazwa polska: Oleogel, oleożel polietylenowy, żel węglowodorowy miękki

Nazwa łacińska: Gelatum basale hydrophobicum, Mucilago basalis hydrophobica,

Oleogel- historia i otrzymywanie

Oleożele powstają w wyniku żelowania cieczy lipofilowych, do których należą oleje mineralne, rośline lub syntetyczne, dzięki związków tworzących strukturę sieciową. Wśród nich można wyróżnić krzemionkę koloidalną, stearynianu glinu, cynk lub polietylen. W efekcie otrzymywane są produkty zaliczane do podłoży maściowych, których przykładem jest żel bazowy hydrofobowy, zwany Oleogelem. W Polsce preparat został zarejestrowany jako surowiec farmaceutyczny, przeznaczony do wykonywania leków recepturowych na podstawie pozwolenia nr 30051 z dnia 18.12.2019 roku.

Wygląd i adekwatności fizykochemiczne

Oleogel jest półprzezroczystym żelem, który po nałożeniu na skórę staje się niewidoczny. Przyjmuje postać homogennej i opalizującą masy, o delikatnym parafinowym zapachu. Jest przykładem podłoża o nowoczesnej budowie, która sprawia, iż surowiec charakteryzuje się wyjątkowo wysoką jednorodnością i plastycznością. Dodatkowo wykazuje dużą stabilność w zakresie temperatur od 0 do 70˚C i nie sprawia trudności przy rozsmarowywaniu. Pozbawione wody podłoże, w przeciwieństwie do emulsji i hydrożeli, jest bardziej odporne na działanie mikroorganizmów i nie wymaga dodatku środków konserwujących. Surowiec dobrze poddaje się obróbce termicznej już w temperaturze 20˚C, a oprócz tego jest obojętny dla skóry i nie powoduje podrażnień.

Oleogel wytwarzany jest na bazie parafiny ciekłej, która stanowi 95% jego składu. Otrzymanie surowca możliwe jest dzięki usieciowaniu głównego składnika dzięki polietylenu wysokociśnieniowym, zaliczanego do polimerów o wysokiej gęstości. Powstały żel, którego pH wynosi 7, należy przechowywać w temperaturze 15-25°C i chronić od światła.

Oleogel- mechanizm działania i zastosowanie

Oleogel jest substancją plastyczną, która dobrze rozsmarowuje się na powierzchni skóry. Wykazuję dużą stabilność na wahania temperatury oraz odporność na działanie mikroorganizmów. Z uwagi na swój lipofilowy charakter jest dobrym nośnikiem dla hydrofobowych substancji aktywnych i umożliwia ich lepsze przenikanie przez warstwę rogową naskórka. Oleogel trudno zmywa się z powierzchni skóry, co powoduje powstawanie zjawiska okluzji i zwiększa penetracji składnika leczniczego. Oprócz tego surowiec redukuje odparowywanie wody, co zmiękcza, poprawia elastyczność i nawilżenie skóry.

Oleogel, ze względu na swój wyjątkowy skład, łączy w sobie lekkość żelu i tłustość tradycyjnego podłoża. Znajduje zastosowanie w stanach zapalnych i zmianach alergicznych skóry, a oprócz tego sprawdza się przy świądzie i zakażeniach. Doskonale redukuje szorstkość i miejscowe przesuszenie naskórka. Wykorzystywany jest jako nośnik dla substancji leczniczych działających przeciwbólowo, a także dla tych używanych w leczeniu ran i w chorobach reumatycznych. Oleogel jest dobrym podłożem dla leków sterydowych, ponieważ umożliwia ich lepsze wchłanianie. Powstawanie nieprzepuszczalnej warstwy na skórze, może umożliwiać zastosowanie niższego stężenia substancji czynnej. Oprócz tego podłoże doskonale sprawdza się w leczeniu atopowego zapalenia skóry, łagodzi swędzenie i może być użyty na również na powstałe wypryski.

Czytaj także: Oleożele w recepturze półstałych postaci leków

Oleogel- działania niepożądane

Oleogel należy do surowców bezpiecznych, jednak jego parafinowy skład sprawia, iż wymaga odpowiedniego użycia. Tworzenie nieprzepuszczalnej warstwy jest niewątpliwym atutem, jednak może prowadzić do tworzenia się stanów zapalnych. Zmiany powstają szczególnie w okolicach mieszków włosowych, dlatego preparaty z Oleogelem dobrze jest aplikować z włosem.

Oleogel- niezgodności recepturowe

Oleogel wykorzystywany jest w recepturze aptecznej do otrzymywania półstałych postaci leku. Jego szczególna budowa sprawia, iż świetnie sprawdza się jako samodzielne podłoże, ale może również wchodzić w skład preparatów złożonych. Oleogel nie tworzy niezgodności z innym surowcami recepturowymi, ale potencjalne trudności mogą powstać z powodu jego ograniczonej zdolnością do absorbcji substancji.

Podłoże ma bardzo niską liczbą wodną, której wartość dodatkowo zależy od metody wykonania preparatu. Maści na bazie Oleogelu przygotowane z użyciem unguatora charakteryzuje liczba wodna wynosząca około 10, natomiast sporządzane leku przy zastosowaniu moździerza i pistla powoduje, iż jej wartość spada do 5. Sposobem na zwiększenie adekwatności absorpcyjnych preparatu, jest zastąpienie 1% masy użytego żelu przez cholesterol. Taka zmiana powoduje znaczny wzrost liczby wodnej, co w przypadku mocznika przekłada się na możliwość otrzymania leku o stężeniu pięciokrotnie wyższym. Połączenie podłoża z cholesterolem wymaga jednak szczególnej dbałości o temperaturę procesu oraz stopienia składników.

Półstałe postacie leku przeznaczone do stosowania na skórę, które powstają z wykorzystaniem Oleogelu, można podzielić na żele typu roztwór, zawiesina lub emulsja. Preparaty różnią się między sobą adekwatnościami fizycznymi i metodą sporządzania.

Rp.

Camphorae 10,0

Oleogel ad 100,0

M.f.gelatum.

Wykonanie żelu z powyższej recepty wymaga rozpuszczenia substancji aktywnej w podłożu. W tym celu Oleogel ogrzewa się w parownicy, a następnie dodaje rozdrobnioną kamforę. Całość miesza się do momentu połączenia składników i ostudzenia preparatu. Lek może być przygotowany również z użyciem ungatora, co nie wymaga zmiany temperatury podłoża. Otrzymanie maści o typie roztworu możliwe jest również w przypadku mentolu, salicylanu metylu, czy tymolu. Oleożele w formie zawiesiny powstają w połączeniu z hydrokortyzonem, prednizolonem, kwasem salicylowym, metronidazolem, antybiotykami, benzokainą, czy prokainą. Układy emulsyjne tworzone są w przypadku użycia roztworu mocznika, natomiast układy wielofazowe powstają przy dodatku witamin czy ichtammolu.

Rp.
Metronidazoli 3,0

Ichtammoli

Lanolini aa 2,0

Oleogeli ad 100,0

M.f.gelatum

Wykonanie leku z powyższej recepty rozpoczyna się od dodania zmikronizowanego metronidazolu do ichtamolu połączonego z lanoliną. Otrzymaną mieszaninę stopniowo łączy się z Oleogelem. Powstały żel znajduje zastosowanie w mieszanych zakażeniach skóry, którym może towarzyszyć czyracznością, a także w infekcjach wywołanych przez beztlenowce.

Oleogel w recepturze aptecznej wykorzystywany jest nie tylko do otrzymywania preparatów przeznaczonych do stosowania na skórę, ale również jako składnik leków ocznych. Miękkość surowca sprawia, iż maści sporządzone z jego wykorzystaniem są łatwiejsze do wykonania i lepiej się rozsmarowują, niż te z użyciem podłoża farmakopealnego. Warto wspomnieć, iż po sterylizacji Oleogel zastyga wolniej i dłużej zachowuje półpłynny charakter, co ułatwia napełnienie tubostrzykawki stanowiącej opakowanie leku recepturowego.

Autor: mgr farm. Aleksandra Wójtowicz

1. Oleogel – żel bazowy hydrofobowy jako nowoczesne podłoże w recepturze półstałych postaci leku. Aptekarzpolski.pl Dostęp na dzień 6 maja 2024. https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/oleogel-zel-bazowy-hydrofobowy-jako-nowoczesne-podloze-w-recepturze-polstalych-postaci-leku/3/
2. Oleogel – wszechstronne podłoże o adekwatnościach lipofilowych. Aptekarski.com Dostęp na dzień 6 maja 2024. https://aptekarski.com/artykul/oleogel-wszechstronne-podloze-o-wlasciwosciach-lipofilowych
3. Oleogel –wszechstronne podłoże o adekwatnościach lipofilowych. Paulina Front. Magazyn aptekarski. Kwiecień 2021
4. Oleogel. Actifarm.pl https://actifarm.pl/wp-content/uploads/2020/05/OLEOGEL-informacja-o-produkcie.pdf