Oglądanie i palpacja

enedu.pl 1 rok temu

Wykraczamy poza granice lokalizacji punktów anatomicznych. Dowiemy się czym są zaburzenia lokalne, regionalne i układowe, jaką mają charakterystykę i jakie mechanizmy je wywołują? Wiedza ta pokaże konieczność poznania prawidłowego wzorca i odczucia jakie mają zdrowe tkanki, aby móc rozpoznać przyczyny nieprawidłowości w ciele człowieka.

Anatomia w klasycznym wydaniu

Dla wielu studentów nauka anatomii to mozolne zapamiętywanie poszczególnych nazw i lokalizacji struktur. Przyswajanie wiedzy w ten sposób powoduje, iż możemy mieć ogromny zasób informacji z wielu obszarów, ale praktycznie niemożliwe staje się połączenie ich w jedną całość.

Wiemy bardzo dużo na temat problemu, z którym przychodzi do nas pacjent, ale zupełnie nie wiemy od czego zacząć, aby proces terapeutyczny był logiczny i skuteczny. Inni dla ułatwienia będą dzielić naukę anatomii na działy: osteologie, miologię, neurologię itp. W wyniku tego w głowie tworzymy sobie modele człowieka np. mięśniowo-powięziowy, neurologiczny, płynowy itp. W konsekwencji istnieje niebezpieczeństwo zafiksowania się na jednym dziale i leczenia, tylko jednym podejściem. Mamy wtedy np. terapeutów danej metody, jednak nie zawsze pacjent idealnie wpasuje się w jeden model terapeutyczny. przez cały czas jest to dalekie od rzeczywistości i złożoności jaką prezentuje sobą pacjent, którym mamy się zająć.

Chronologia rozwoju jako anatomiczna wskazówka

Nasuwa się więc pytanie czy istnieje inny sposób nauki anatomii, który byłby w stanie oddać złożoność i zależności występujące w ciele człowieka?

Przede wszystkim, należy zapamiętać i uwzględniać, iż sama kolejność rozwoju embrionalnego i stopniowe pojawianie się coraz bardziej dalekosiężnych sposobów komunikacji pomiędzy komórkami determinuje zależności w ciele człowieka. Jeśli chodzi o kolejność, to niedługo po zapłodnieniu komórka jajowa tworzy wewnątrz dwublaszkowy zarodek. Jedna blaszka będzie odpowiedzialna za powstanie struktur ektodermalnych, czyli w dużym uproszczeniu skóry i układu nerwowego. Druga blaszka, endodermalna utworzy błonę śluzową związaną z przyszłą cewą układu pokarmowego. Dopiero jako trzecia, ostatnia, powstanie mezoderma. Pochodnymi mezodermy w dużym uproszczeniu będzie wszystko co znajduje się pomiędzy skórą, układem nerwowym a układem pokarmowym. Widać więc, iż duże spektrum pracy fizjoterapeutów leży właśnie w tej przestrzeni, czyli układ kostny i mięśniowo-powięziowy, choć pochodnymi jest także układ krwionośny, moczowo-płciowy, tkanka tłuszczowa i inne. Całe zaopatrzenie jakie otrzymuje zarodek poprzez przewód pępowinowy rozchodzi się po zarodku poprzez mezodermę. Odpowiednie “rozchodzenie” się składników metabolicznych wzdłuż mezodermy jest metabolicznym bodźcem rozwoju i przetrwania pochodnych ektodermy i endodermy. Czy widzicie to?

Jak komunikuje się nasze ciało?

Kolejnym kluczowym elementem jest stopniowe rozwijanie się możliwości komunikacji pomiędzy komórkami, tkankami, narządami itd. Owa “komunikacja” to wszystkie składniki płynu międzykomórkowego znajdujące się dookoła komórek wpływające na ich metabolizm. Oczywiste, jest iż zanim powstaną naczynia krwionośne lub nerwy owe składniki muszą rozchodzić się w mniej skomplikowany sposób, na mniejszą odległość w ciele. Te sposoby komunikacji nazywają się komunikacją Autokrynną i Parakrynną

Autokrynna dotyczy najmniejszego dystansu, czyli produkty metaboliczne wydzielane przez komórkę wpływają na nią samą. Łatwo sobie wyobrazić sytuację, gdy stopniowe zużywanie substratów w bezpośredniej okolicy doprowadza do kumulacji produktów/metabolitów doprowadzając do np. spowolnienia przemian
Parakrynna jest bardzo zbliżona, dotyczy jednak wpływu na komórki sąsiadujące ze sobą. Objawem zaburzenia na tym poziomie może być w praktyce np. lokalne obrzęknięcie tkanki wyczuwalne w trakcie palpacji.

W trakcie dalszego wzrostu zarodka powstaje kolejny sposób komunikacji na większe odległości, jest to komunikacja Endokrynna. W tym sposobie produkty przemian komórkowych przemieszczają się wewnątrz naczyń. W tym opisie, nie zawężamy się do produktów z organów endokrynnych czyli hormonów, gdyż produktem przemian komórkowych może być chociażby CO2. Zaburzenie przesyłania informacji Endokrynnych będzie miało wpływ co najmniej regionalny, czyli szerszy niż w dwóch poprzednich. Jego objawy mogą pojawiać się znacznie szybciej.

Kolejnym sposobem jest komunikacja Neurokrynna, dotycząca przesyłu informacji włóknami nerwowymi. Tutaj do komunikacji służą neuroprzekaźniki. To nie koniec sposobów komunikacji, w obrębie komunikacji Neurokrynnej pojawiają się stopniowo kolejne, ewolucyjnie coraz młodsze, bardziej wyspecjalizowane sposoby.

Podstrzeganie anatomii na różnych poziomach złożoności

Charakterystyczną cechą tkanki łącznej powstałej z mezodermy jest jej szerokie spektrum gęstości. Z jednej strony mamy płynną krew, a z drugiej zbitą, twardą tkankę kostną. Pomiędzy nimi, luźną tkankę łączną, powięzi, ścięgna, chrząstki itp. Ich struktura, jest kompromisem wynikającym z obciążeń jakim są poddawane, a przepuszczalnością dla krążenia płynu międzykomórkowego jaką muszą zachować. Kompromis ten, nigdy nie osiąga stanu równowagi, w żywym organizmie zawsze podlega zmianom. Pod wpływem zwiększonego obciążenia komórki mogą zostać zmuszone do przebudowy, np. produkcji zwiększonej ilości włókien. W konsekwencji tkanka stanie się sztywniejsza. Jednak co stanie się jeżeli usztywnienie znajdzie się w przebiegu komunikacji Parakrynnej lub Neurokrynnej? Potocznie mówiąc, pojawi się symptom.

Oczywiście, jest to jeden z możliwych scenariuszy, ale podczas wywiadu i palpacji powinniśmy być w stanie zrozumieć co dzieje się na każdym poziomie złożoności. Poziomy, które warto byłoby rozpatrywać, to chociażby: komórkowy, tkankowy, układowy, na całym organizmie kończąc.

Podsumowanie

Prawidłowa nauka anatomii dla potrzeb praktycznych, to nie jest wyłącznie zapamiętywanie i lokalizacja elementów mięśniowo-szkieletowych, ale zrozumienie szerokich relacji czasowo-przestrzennych wszystkich dostępnych badaniu struktur. Dzięki temu, gdy zechcemy pomóc skomplikowanemu pacjentowi wiemy od czego zacząć i jakie możemy mieć oczekiwania odnośnie terapii.