Rak podniebienia to dość rzadko występujący rodzaj raka jamy ustnej, ale o wysokim stopniu złośliwości. Co więcej, zauważalne i odczuwane przez pacjenta dolegliwości często pojawiają się dopiero w zaawansowanych stadiach choroby. Dlatego tak istotne jest, by zwracać uwagę na wszelkie, choćby najdrobniejsze objawy w obrębie jamy ustnej.
Nowotwory jamy ustnej to grupa chorób zróżnicowana zarówno pod względem lokalizacji, budowy histopatologicznej, jak i przebiegu. Najczęściej spotykane są tzw. nowotwory płaskonabłonkowe, wywodzące się z komórek nabłonka płaskiego, rozwijające się w obrębie dna jamy ustnej i ruchomej części języka. Zdecydowanie rzadziej występują raki gruczołowe (tworzące się z komórek nabłonków gruczołowych), a także nowotwory rozwijające się w innych okolicach, np. policzka, wyrostka zębodołowego oraz podniebienia.
Szacuje się, iż rak podniebienia stanowi około 1% wszystkich nowotworów jamy ustnej, a w 2/3 przypadków ma charakter płaskonabłonkowy (pozostałe przypadki to nowotwory gruczołowe). Cechuje się jednak wysokim stopniem złośliwości i u około 25% pacjentów daje szybkie przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych.
Rak podniebienia – czynniki ryzyka i przyczyny
Najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju raka podniebienia są takie same, jak w przypadku pozostałych odmian nowotworów jamy ustnej. Zalicza się do nich:
- palenie papierosów związane z długotrwałą ekspozycją tkanek jamy ustnej na rakotwórcze substancje znajdujące się w dymie tytoniowym,
- spożywanie dużych ilości alkoholu – najprawdopodobniej w największym stopniu za rakotwórcze działanie alkoholu odpowiada aldehyd octowy, będący toksycznym produktem trawienia etanolu,
- zaniedbania w zakresie higieny jamy ustnej, powodujące rozwój przewlekłych stanów zapalnych, które to mogą być przyczyną transformacji nowotworowej komórek,
- użytkowanie niedopasowanych protez i inne czynniki powodujące przewlekłe podrażnienia błon śluzowych jamy ustnej,
- zakażenia onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus – HPV).
Objawy raka podniebienia – na co zwrócić uwagę?
Rak podniebienia – tak jak wszystkie inne nowotwory w obrębie jamy ustnej – może przez długi czas rozwijać się w zasadzie bezobjawowo, a charakterystyczne symptomy pojawiają się dopiero w zaawansowanych stadiach choroby. Z punktu widzenia pacjenta bardzo ważne jest, by zwracać uwagę na różnego rodzaju owrzodzenia i guzki na podniebieniu, choćby te najmniejsze. Istotną rolę we wczesnej diagnostyce raka podniebienia mają regularne wizyty u dentysty – to właśnie stomatolog podczas rutynowego badania kontrolnego ma doskonałe warunki, by dokładnie obejrzeć tkanki jamy ustnej i wykryć ewentualne nieprawidłowości.
Im bardziej zaawansowany rak podniebienia, tym objawy stają się mocniej zauważalne i odczuwalne. Niewielkie guzki mogą się gwałtownie powiększać i przekształcać w owrzodzenia, z towarzyszącym krwawieniem i nieprzyjemnym zapachem z jamy ustnej. W poważnych stadiach u pacjentów mogą pojawiać się problemy z mową (niewyraźna, spowolniała artykulacja), zaburzenia połykania oraz szczękościsk.
Rak podniebienia – diagnostyka i leczenie
Podstawą diagnostyki raka podniebienia jest badanie histopatologiczne pobranego wycinka zmiany – pozwala ono ocenić, czy ma charakter złośliwy i jaki jest jej stopień agresywności. Dodatkowo u pacjentów przeprowadza się zwykle USG szyi z oceną węzłów chłonnych, a jeżeli istnieje podejrzenie przerzutów – biopsję aspiracyjną cienkoigłową węzłów chłonnych. W przypadku pacjentów, u których podejrzewa się inne przerzuty miejscowe, np. do kości żuchwy, wykonywane są kolejne badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa twarzoczaszki.
Leczenie raka podniebienia zależy m.in. od jego dokładnej lokalizacji, rozległości zmiany oraz stopnia zaawansowania. W przypadku niewielkich, gwałtownie wykrytych guzów terapia polega zwykle na wycięciu nowotworu z marginesem zdrowej tkanki. W bardziej skomplikowanych przypadkach operacja może obejmować też usunięcie regionalnych węzłów chłonnych, wycięcie objętych przerzutami fragmentów kostnych żuchwy, a także chemio- i/lub radioterapię.
Rak podniebienia, tak jak wiele innych chorób nowotworowych, można skutecznie leczyć, ale ważne jest, by rozpocząć terapię jak najszybciej. Dlatego tak istotne jest wczesne wykrycie zmiany – w tym celu należy ograniczyć ekspozycję na potencjalne czynniki ryzyka, zwracać uwagę na wszelkie niepokojące objawy i pamiętać o regularnych wizytach u dentysty. W przypadku nowotworów jamy ustnej to właśnie stomatolog jest często lekarzem pierwszego kontaktu.
***
Więcej informacji o chorobach jamy ustnej, ich przyczynach i profilaktyce znaleźć można w portalu Dentonet.pl – największym w Polsce serwisie stomatologicznym, którego misją jest rzetelne informowanie oraz łączenie środowisk lekarzy dentystów, personelu stomatologicznego średniego szczebla oraz pacjentów.
fot. luvqs, px
