Objawy autyzmu u niemowlaka

To nieprawda, iż autyzm można wykryć dopiero u kilkuletniego dziecka. To nieprawda też, iż na autyzm i inne zaburzenia z tego spektrum można „zachorować” w sposób nagły. Dziecko rodzi się już z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, które z biegiem czasu wychodzą na jaw. Pamiętaj: autyzm to nie choroba! To zaburzenie, które zostaje z człowiekiem już do końca życia, nie przychodzi nagle i nagle nie przemija. przez cały czas jednak dziecko dotknięte autyzmem może wyrosnąć na szczęśliwego, spełnionego życiowo dorosłego człowieka. Potrzebuje do tego jednak pomocy – w tym odpowiedniej, wczesnej diagnozy i wdrożenia odpowiedniej terapii. Im wcześniej, tym lepiej. Dlatego tak ważna jest obserwacja zachowań już u niemowląt, by móc zauważyć niepokojące objawy i otrzymać pomoc. A w jaki sposób objawia się autyzm u niemowląt? Przeczytaj!

Czym jest autyzm?

Zanim o objawach autyzmu, warto jednak dowiedzieć się, czym konkretnie jest autyzm i z czym jest on związany. To, co nieznane budzi lęk, dlatego warto poznać to zaburzenie, dowiedzieć się o nim jak najwięcej i oswoić swój lęk przed nim. Pamiętaj – jeżeli podejrzewasz, iż Twoje dziecko ma autyzm, nie załamuj się. Twoje dziecko potrzebuje Cię naprawdę mocno – choćby jeżeli początkowo nie będzie potrafiło tego okazać.

Samo słowo „autyzm” wywodzi się od greckiego słowa „autos”, które oznacza „sam”. Doskonale oddaje to charakter tego zaburzenia neurologicznego. Po raz pierwszy ta nazwa pojawiła się już w 1911, wprowadzona do świata nauki przez Eugena Bleulera. Osoby z autyzmem, zwane też osobami autystycznymi są bowiem same w swoim własnym świecie. Mogą mieć ogromne problemy z nawiązywaniem relacji międzyludzkich, z rozumieniem innych ludzi, tego w jaki sposób reagują i funkcjonują. Wszystko dlatego, iż zupełnie inaczej widzą i odczuwają świat. To, co dla całej reszty świata jest normą, dla nich jest dziwne i niezrozumiałe. W końcu autyzm to nie jest choroba, to poważne zaburzenie, które obejmuje tak umiejętności społeczne, a także sposób postrzegania i doświadczania świata – zaburzeniu ulega bowiem również integracja wrażeń odbieranych przez zmysły. Dlatego to, co dla innych jest zwyczajne – jak na przykład dotyk, czy niesłyszalne jak niektóre dźwięki, które dla osób bez zaburzenia są po prostu nieistotnymi dźwiękami tła, dla osób z autyzmem mogą być niezwykle uciążliwe i powodować w nich spore napięcie. Z tym wszystkim w parze idzie jeszcze brak zrozumienia cudzych emocji – dzieci (a także osoby dorosłe!) z autyzmem mogą mieć problem z odczytywaniem cudzych intencji czy właśnie emocji – mogą nie być w stanie wyczuć żartu czy ironii, wszystko traktując najzupełniej serio i najzupełniej dosłownie.

Przyczyny występowania autyzmu przez cały czas są obiektem badań wielu naukowców. Autyzm to zaburzenie neurologiczne, dlatego wszelkie nieprawidłowości w zakresie neurologii leżą u samych podstaw problemu. Jednak skąd się biorą? To bardzo złożone zagadnienie, które nie zostało jeszcze w pełni zgłębione. przez cały czas jednak postęp nauki sprawił, iż można już wskazać najczęstsze przyczyny, które mogą spowodować autyzm.

Przede wszystkim wymienia się przyczyny genetyczne – naukowcy potrafią już wskazać geny, które mogą przyczynić się do powstania autyzmu. Pamiętaj jednak, iż chodzi tu o pewnego rodzaju skłonności i nie oznacza to, iż u danej osoby na pewno wystąpi autyzm. Nie wiadomo dlaczego do końca tak się dzieje, ale badacze widzą też pewną korelację pomiędzy autyzmem u dzieci a wiekiem ich ojca. jeżeli ojciec ma powyżej czterdziestu lat w momencie narodzenia dziecka, szansa na autyzm u dziecka niestety wzrasta.

Do autyzmu mogą doprowadzić też silne alergie i związana z tym obniżona odporność, problemy z układem odpornościowym. Tak samo jak obniżona zdolność organizmu do pozbywania się toksyn – detoksykacja to naprawdę bardzo istotny proces, który zachodzi w organizmie.

Do autyzmu może przyczynić się też dziecięce porażenie mózgowe, uszkodzenia centralnego systemu nerwowego, a także urazy doznane podczas porodu dziecka. Autyzm może być też kwestią bardzo poważnych infekcji, których dziecko doznało w okresie niemowlęcym, a także bardzo intensywna antybiotykoterapia, która może – poza tym, iż pokonać bakterie – również bardzo negatywnie wpłynąć na młody, wrażliwy organizm.

Jeśli otrzymasz już diagnozę i Twoje dziecko okaże się autystyczne, może Ci się to wydawać , iż to koniec świata. Tak nie jest. Przed Tobą i całą Twoją rodziną długa i żmudna droga. Jednak Twoje dziecko może prowadzić zwyczajne, szczęśliwe życie w przyszłości. Dlatego odpowiednio szybkie wykrycie zaburzeń ze spektrum autyzmu i wdrożenie odpowiedniego sposobu terapii jest tak najważniejsze dla przyszłości dziecka.

Objawy autyzmu u niemowlaka

Objawy autyzmu najczęściej pojawiają się do trzeciego roku życia. Jednak pierwsze objawy tego zaburzenia rodzice mogą zaobserwować już pomiędzy szóstym a dwunastym miesiącem życia. Każde niemowlę jest inne. W tym okresie życia kształtuje się już osobowość, pojawiają się pewne nawyki, dziecko reaguje na otoczenie, komunikuje się z nim na swój sposób i poznaje świat.

Choć każde niemowlę jest inne, istnieją pewne, opracowane w toku wieloletnich badań, normy rozwojowe dla dzieci w początkowym etapie życia. Oczywiście, wszelkie normy ujęte są w czasowe widełki, każde dziecko bowiem rozwija się w swoim tempie. Jednak już na ich podstawie można określić, iż z dzieckiem dzieje się coś niewłaściwego.

Pamiętaj: jeżeli Cię coś niepokoi, zasięgnij opinii specjalisty. Nie bagatelizuj sprawy, nie zrzucaj tego na karb własnego przewrażliwienia. Nie obawiaj się wyśmiania czy zignorowania Twoich obaw i wątpliwości. W dzisiejszych czasach lekarze wiedzą już na temat autyzmu i zaburzeń w obrębie jego spektrum zdecydowanie więcej niż kilkadziesiąt czy choćby jeszcze kilkanaście lat temu. Twoje obawy z pewnością nie zostaną zlekceważone – masz prawo niepokoić się o dziecko i otrzymać odpowiednią diagnozę, poradę specjalisty czy ogólne wskazówki, w jaki sposób powinno się postępować. Niezależnie od tego, czy Twoje dziecko rozwija się prawidłowo, czy pojawiają się pewne nieprawidłowości.

Autyzm to zaburzenie całościowe – oznacza to, iż oddziałuje na sposób postrzegania rzeczywistości i reagowania na nią, wpływa na wszystkie sfery życia człowieka. Pamiętaj jednak, iż u każdego dziecka autyzm i zaburzenia z jego spektrum mogą objawiać się zupełnie inaczej. Inne może być ich natężenie, inny też zestaw objawów. Nie zdarza się, by dziecko miało wszystkie podręcznikowe objawy, które zawsze wyglądają dokładnie tak samo. Dlatego jeżeli niepokoi Cię choćby mała nieprawidłowość, nie wahaj się skontaktować ze specjalistą. Im wcześniej otrzymasz odpowiednią diagnozę, tym szybciej będzie można wdrożyć odpowiednie działania, które pomogą Twojemu dziecku odnaleźć się w świecie i przezwyciężyć wszystkie przeszkody na jego drodze.

W tym celu warto jednak wiedzieć, jak objawia się autyzm, by wiedzieć, na co uważać i kiedy zacząć reagować. Na co powinno się być bardziej wyczulonym?

Relacje społeczne

Rozwój emocjonalno-społeczny dzieci z autyzmem bywa naprawdę zaburzony. Choć nie jest to regułą, od której nie ma wyjątków. W końcu spektrum autyzmu jest naprawdę bardzo szerokie i każde dziecko może reagować zupełnie inaczej. Badacze jednak zaobserwowali tego typu zaburzenia na tle emocjonalnym i społecznym na tyle często, by wskazywać je jako ważne objawy występowania autyzmu w początkowej fazie życia.

Każdy rodzic zdaje sobie sprawę, iż niemowlęta są naprawdę bardzo kontaktowe. W wieku około sześciu miesięcy potrafią już śledzić wzrokiem ruch, uśmiechać się, trzymać uwagę na zabawce czy twarzy innej osoby, wyciągać rączki do kogoś, kto się nachyli nad łóżeczkiem, rozpoznawać gesty i emocje. To wszystko to zachowania zdrowych dzieci, którym nic nie dolega. Jak zatem rozpoznać dziecko z pierwszymi objawami autyzmu?

• Brak kontaktu wzrokowego – dziecko nie jest zainteresowane utrzymywaniem kontaktu wzrokowego z innymi ludźmi. Ten objaw może pojawić się jeszcze przed szóstym miesiącem życia

• Kiepskie umiejętności inicjowania interakcji z innymi osobami, brak zainteresowania ich podtrzymywaniem – takie dziecko kiepsko reaguje na próby zabawiania ze strony innych osób, niezależnie od prób i zabawek. Ten objaw też można zaobserwować jeszcze przed szóstym miesiącem życia

• Kompletny brak emocjonalnego dostosowania lub poważne problemy na tym tle – dziecko jeszcze przed szóstym miesiącem życia uczy się dostosowywać mimikę do sytuacji, potrafią odczytywać emocje i reagować na to w adekwatny do swojego wieku sposób. Dzieci z objawami autyzmu tego nie potrafią

• Brak uśmiechu, brak wyrażania radości, kompletna obojętność w sytuacjach społecznych

• Niechęć do bycia na rękach i przytulania, brak proszenia o wzięcie na ręce

• Dziecko z pierwszymi objawami autyzmu nie potrafi podążać wzrokiem za osobą lub przedmiotem, w ogóle nie wykazuje zainteresowanie w tym kierunku

• Dziecko od około ósmego miesiąca życia potrafi już wskazywać na różne przedmioty, które go interesują. Dziecko z zaburzeniami ze spektrum autyzmu może tego nie potrafić

• Nieznajomość gestów o społecznym charakterze, mimo bycia na nie wystawionym – dziecko nie jest w stanie nauczyć się, co oznacza, na przykład, gest machania i iż związany jest z pożegnaniem lub przywitaniem.

• Dziecko nie potrafi łączyć złożonych gestów, mimiki i ekspresji emocjonalnej w złożony komunikat skierowany do innej osoby.

• Brak reakcji na własne imię, mimo ciągłej nauki i ciągłego wystawienia na jego doświadczanie

Jeśli zauważasz u swojego dziecka chociaż część tych objawów, niezależnie od ich natężenia, nie wahaj się skontaktować ze specjalistą.

Mowa i komunikacja

Dzieci potrafią komunikować się werbalnie, jeszcze choćby wtedy, gdy nie znają jeszcze słów i dopiero przyswajają język, którym posługuje się otoczenie. Wydają szereg dźwięków, które niosą za sobą jakiś komunikat – są złe, smutne, zaciekawione, radosne, szczęśliwe – całe spektrum emocji może przekazać dziecko dzięki prostych dźwięków i gaworzenia. A z biegiem czasu jego możliwości werbalne się zwiększają. Zaczynają powtarzać proste słowa, poszerzać swój słownik, zaczynają w końcu budować krótkie zdania proste, by przekazywać rozmaite komunikaty. Na ostatnim etapie zaczynają budować złożone komunikaty i używać dłuższe zdania. To wszystko codzienność dzieci, które nie mają zaburzeń ze spektrum autyzmu. U dzieci autystycznych kwestia ta wygląda zupełnie inaczej.

Sporo rodziców w początkowym okresie, gdy zauważą problemy z komunikacją – brak reakcji na własne imię, brak reagowania na rozmaite dźwięki, brak gaworzenia – podejrzewają, iż dzieci mają problemy ze słuchem. Dlatego pierwszym ruchem z reguły jest wykluczenie tego typu problemów, by zacząć poszukiwać innych możliwości i w końcu zacząć diagnozę pod kątem autyzmu. Dziecko, które przejawia problemy z mową i komunikacją z powodu zaburzeń ze spektrum autyzmu, słyszy, ale nie czuje potrzeby reagowania na to, co słyszy.

Z biegiem czasu może zacząć w ogóle zamykać się w sobie. jeżeli wcześniej gaworzyło, może nagle przestać to robić. W okresie, gdy inne dzieci uczą się już słów, a potem budowania zdań prostych, dziecko z zaburzeniem ze spektrum autyzmu przez cały czas może milczeć. Może też powtarzać losowe słowa lub urywki tych słów – zjawisko to ma swoją nazwę, jest to echolalia. Komunikaty powtarzane są bezwiednie, niedostosowane do sytuacji i bez ich rozumienia.

Dziecko nie komunikuje się dzięki słów i wokalizacji. Ma problemy z powtarzaniem dźwięków po rodzicach, nie wchodzi w interakcje z nimi – nie powtarza prostych dźwięków w wieku kilku miesięcy, nie podejmuje interaktywnych zabaw polegających na wspólnej wokalizacji. Płaczą, ale płacz ich wydaje się „płaski”, całkowicie pozbawiony wyrazu. jeżeli gaworzą, ich gaworzenie też nie jest żadnym nośnikiem emocji, jest czynnością bardzo mechaniczną.

Dzieci te mogą już choćby w wieku kilku-kilkunastu miesięcy zacząć komunikować się w sposób nietypowy, wypracowywać sobie swoje własne metody komunikacji, która jest niezrozumiała lub bardzo trudna do zrozumienia przez osoby trzecie.

Takie dzieci komunikują się bardzo mechanicznie – by określić, iż czegoś chcą lub, iż czegoś zdecydowanie nie chcą. Nie wspomagają swojej mowy gestami, nie podtrzymują kontaktu wzrokowego, nie potrafią zrozumieć mowy ciała i same się nią nie posługują. Mowa ciała, mimika, wyrażanie emocji poprzez głos, jego ton i głośność, nie mają dla nich znaczenia. Takie dzieci nie korzystają z tego całego spektrum możliwości i nie reagują, gdy inni to wykorzystują. Nie potrafią bowiem odczytywać komunikatów niewerbalnych. Zdarza się, iż komunikują się krzykiem, płaczem lub agresją, bo nie są w stanie zakomunikować swoich potrzeb inaczej. Zdarza się, iż na późniejszym etapie rozwoju próbują również wykorzystać ciało innej osoby, by przekazać komunikat niewerbalny – zamiast pokazać własnym palcem, czego chcą, próbują pokazać to cudzą ręką.

Stereotypowe, powtarzalne wzorce zachowań

Wszystkie dzieci mają swoje własne nawyki, każdy człowiek ma nawyki i nie jest to nic złego ani dziwnego. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu jednak mogą wykazywać się bardzo atypowymi zachowaniami. Mogą przejawiać swoiste obsesje, niezdrowe przywiązanie do przedmiotów, mieć różnorodne manieryzmy, wykonywać stereotypie czyli zachowania stereotypowe. Może to być machanie palcami, kiwanie się, dziwne, nietypowe ruchy palcami i dłońmi, uderzanie głową, w okresie, gdy maluch zaczyna już chodzić, może to być obracanie się dookoła własnej osi czy próby chodzenia w kółko.

Zdarza się, iż te dziwne, nietypowe zachowania dzieci brane są za oznakę ich charakteru, dziwnej zabawy, zachowań nadpobudliwych czy choćby za oznakę złego humoru. Część rodziców zatem może mieć tendencję do ignorowania i lekceważenia wagi tego typu zachowań. Tego typu zachowania jednak mogą być jednym z wielu sygnałów, iż z dzieckiem dzieje się coś złego.

Zachowania stereotypowe mogą też zacząć pochłaniać dziecko tak mocno, iż niemożliwe będzie dla nich wykonywanie innych, pożądanych czynności. Mogą poświęcać im cały swój czas i nie być w stanie funkcjonować inaczej. Tego typu ruchy do dwunastego miesiąca życia skupiają się w obrębie dłoni i głowy. Bardzo często towarzyszy im niepokój, dzieci mogą krzyczeć, płakać i być zestresowane, ale nie są w stanie przerwać wykonywanych czynności. Z biegiem czasu zaczynają wykonywać coraz więcej stereotypii, coraz bardziej złożonych i skomplikowanych.

Do tych wszystkich ruchów i ogólnej rutyny dnia codziennego mogą się tak bardzo przywiązać, iż każda, najmniejsza choćby i niedostrzegalna przez innych ludzi zmiana, powoduje w nich silny stres, niepokój i opór. Tego typu dzieci nie są elastyczne. Uwielbiają za to codzienną rutynę i jest to dla nich swoista świętość. Siadanie zawsze na tym samym krześle, picie z tego samego kubeczka – z biegiem czasu, gdy dziecko będzie dorastać, będziesz dostrzegać tego typu zachowań coraz więcej. Już choćby niemowlęta mogą wykazywać przesadne przywiązanie do przedmiotów w swoim otoczeniu.

Autyzm – jak możesz pomóc swojemu dziecku?

Wczesne wykrycie objawów autyzmu ma duże znaczenie dla dziecka i całej rodziny. Im szybciej dziecko otrzyma pomoc, której potrzebuje, tym lepiej. przez cały czas jednak zdiagnozowanie autyzmu przed drugim rokiem życia jest bardzo trudne – co nie znaczy, iż niemożliwe. Dzieje się tak dlatego, iż u małych dzieci nie zawsze pojawiają się oczywiste objawy, a sam autyzm to pełne spektrum zachowań, które mogą występować w różnym natężeniu. Zdarza się też, iż razem z autyzmem występuje inny problem – na przykład upośledzenie umysłowe, co jeszcze bardziej utrudnia diagnozę. przez cały czas jednak, jeżeli widzisz, iż z Twoim dzieckiem dzieje się coś złego, zacznij działać.

Konsultacja ze specjalistą

Konsultacja z lekarzami jest konieczna do rozpoczęcia badań i postawienia adekwatnej diagnozy. Zgodnie ze stanem dzisiejszej wiedzy autyzm diagnozuje się najwcześniej w momencie, w którym dziecko kończy osiemnaście miesięcy. Do tego czasu mogą być podejrzenia autyzmu, ale na pełną diagnozę należy czekać.

Oczywiście, wcale nie oznacza to, iż musisz czekać bezsilnie. Wczesna konsultacja ze specjalistami może pozwolić wypracować pewne schematy działania, które mają na celu pomoc dziecku. Można też wcześnie rozpocząć proces diagnozowania. Choć za najbardziej skuteczny rodzaj testu uważa się test przesiewowy M-CHAT, który można wykonać właśnie najwcześniej po ukończeniu osiemnastego miesiąca życia. Wtedy wyniki, które można za jego pomocą uzyskać uważane być już mogą za miarodajne.

Do jakich specjalistów się zgłosić, gdy podejrzewasz, iż u dziecka rozwijają się zaburzenia ze spektrum autyzmu? Pierwszym krokiem powinno być udanie się do pediatry, który ma wiedzę i możliwości, by zbadać dziecko i skierować na kolejne badania. Możesz też zgłosić się do psychologa, lekarza psychiatry lub do odpowiedniej poradni pedagogiczno-psychologicznej. To wszystko jest bardzo ważne – w końcu przy zaburzeniach ze spektrum autyzmu ważne jest kompleksowe działanie.

Wspomaganie rozwoju

Wspomaganie rozwoju dziecka jest naprawdę bardzo istotne w przypadku każdego dziecka, to z autyzmem nie jest wyjątkiem. Ono potrzebuje jeszcze więcej wsparcia i troski rodziców. Nie lekceważ wszystkich objawów, nie wychodź z założenia, iż dziecko z tego wyrośnie i wszystko przejdzie samo. Problemy tego typu nie rozwiązują się same z siebie. Monitoruj rozwój dziecka i jeżeli coś Cię niepokoi, coś budzi Twoje wątpliwości, zacznij działać tak szybko, jak to możliwe.

Wspomaganie rozwoju polega też na konsultacjach ze specjalistami i stosowaniem się do ich zaleceń. To też psychoedukacja – poznawanie bliżej zaburzeń ze spektrum autyzmu i nauka tego, jak można wejść do specyficznego świata dziecka i wyciągnąć je do świata dostępnego dla całej reszty świata. To specjalne zabawy, stymulacje umysłu, integracja sensoryczna i wiele innych.

To też nauka, już od wczesnego etapu, odpowiedniej komunikacji, dostosowanej do możliwości rozwojowych dziecka. Nie ma jednego, uniwersalnego przepisu na to, jak wygląda wspomaganie rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W końcu każde dziecko jest inne, inaczej objawia się autyzm, dzieci też mają inne, bardzo specyficzne reakcje. Dostosowanie do nich odpowiedniego działania wspomagającego rozwój, wdrożenie odpowiedniej, indywidualnie dopasowanej do potrzeb i możliwości dziecka terapii ma ogromne znaczenie.

Zaburzenia ze spektrum autyzmu potrafią być bardzo zróżnicowane i rozległe. przez cały czas jednak masz szansę zapewnić dziecku najlepszy możliwy rozwój. Pamiętaj, iż osoby z autyzmem mogą osiągnąć w życiu choćby spektakularny sukces i sama diagnoza autyzmu nie jest wyrokiem. Twoje dziecko może odnaleźć się w świecie, a także rozwijać się na polu edukacyjnym i zawodowym w przyszłości. Potrzebuje jednak zdecydowanie większego wsparcia, bo to, co dla innych ludzi jest oczywiste, dla nich bywa naprawdę bardzo niezrozumiałe. Twoim zadaniem, jako rodzica, jest wyjaśnić to wszystko i pomóc dziecku przystosować się. To zadanie bardzo trudne, wymaga wsparcia otoczenia, jak i specjalistów, a także fachowej wiedzy, ale wszystko to leży w zasięgu człowieka. Nie poddawaj się, Twoje dziecko liczy na Ciebie. A każdy sukces, każda nowa umiejętność, której nauczy się dziecko z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, to też ogromny sukces Twój. Ciężka praca przy wspomaganiu rozwoju dostosowana do wieku i etapu rozwoju dziecka może zaprocentować. W chwilach zwątpienia zawsze możesz zgłosić się po pomoc – rodziny, w których występuje zaburzenie ze spektrum autyzmu mogą liczyć na fachowe wsparcie.