Nowy sposób na wyciąganie pieniędzy. Polacy dają się nabrać

Komisja Nadzoru Finansowego przedstawiła alarmujące dane dotyczące bezprecedensowego rozwoju cyberprzestępczości na polskim rynku internetowym, które ujawniają dramatyczną eskalację działalności oszustów w przestrzeni cyfrowej. Najnowsze statystyki opracowane przez Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego KNF dokumentują rekordowy wzrost liczby szkodliwych witryn internetowych wykorzystywanych do prowadzenia działalności przestępczej skierowanej przeciwko polskim obywatelom.

Fot. Obraz zaprojektowany przez Warszawa w Pigułce wygenerowany w DALL·E 3.

Rozmiary problemu osiągnęły poziom, który specjaliści ds. cyberbezpieczeństwa określają jako prawdziwą epidemię oszustw cyfrowych. Analitycy CSIRT KNF w ciągu całego roku 2024 zidentyfikowali oraz przekazali do CERT Polska informacje o pięćdziesięciu jeden tysiącach dwustu czterdziestu jeden domenach internetowych wykorzystywanych do prowadzenia nielegalnej działalności. Ta cyfra reprezentuje siedemdziesięcioprocentowy skok w porównaniu z danymi z poprzedniego roku, gdy odnotowano trzydzieści tysięcy sto czterdzieści takich niebezpiecznych stron internetowych.

Długoterminowa perspektywa rozwoju cyberprzestępczości w Polsce odsłania jeszcze bardziej niepokojący obraz systematycznego wzrostu aktywności oszustów internetowych. Retrospektywna analiza obejmująca ostatnie cztery lata kalendarzowe pokazuje niezwykle dynamiczny charakter ekspansji cyberprzestępczości, która przybrała rozmiary prawdziwej plagi cyfrowej. Dane statystyczne z roku 2022 wskazywały na istnienie siedemnastu tysięcy dwustu niebezpiecznych domen internetowych, podczas gdy rok 2021 charakteryzował się obecnością jedenastu tysięcy czterystu sześćdziesięciu ośmiu takich witryn. Zestawienie tych liczb prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż w okresie zaledwie trzech lat skala oszustw internetowych zwiększyła się niemal pięciokrotnie, co świadczy o profesjonalizacji oraz systematyzacji zorganizowanej działalności przestępczej w polskiej cyberprzestrzeni.

Szczególnie istotnym elementem prezentowanych statystyk jest fakt, iż domeny internetowe zgłoszone przez zespół monitorujący sektor finansowy stanowiły ponad połowę wszystkich szkodliwych witryn wpisanych na centralną listę zagrożeń prowadzoną przez CERT Polska w minionym roku. Z całkowitej liczby dziewięćdziesięciu dwóch tysięcy dwustu siedemdziesięciu dziewięciu domen umieszczonych na oficjalnej liście ostrzeżeń, znacznie ponad połowa pochodziła bezpośrednio ze zgłoszeń zespołu CSIRT KNF, co jednoznacznie wskazuje na szczególną koncentrację działalności cyberprzestępców na oszustwach związanych z sektorem finansowym oraz inwestycjami.

Szczegółowa analiza struktury rodzajowej zidentyfikowanych zagrożeń cyberbezpieczeństwa przeprowadzona przez ekspertów CSIRT KNF odsłania wyraźną dominację jednej konkretnej kategorii oszustw internetowych. Fałszywe platformy inwestycyjne oraz oszukańcze oferty finansowe stanowiły niemal dziewięćdziesiąt procent wszystkich wykrytych zagrożeń, obejmując łącznie czterdzieści pięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt pięć niebezpiecznych domen internetowych. Ta przytłaczająca przewaga oszustw o charakterze inwestycyjnym nad pozostałymi formami cyberprzestępczości jednoznacznie wskazuje na niezwykłą efektywność tego rodzaju ataków oraz zdolność przestępców do skutecznego manipulowania polskimi internautami poprzez obietnice szybkich oraz bezpiecznych zysków finansowych.

Cyberprzestępcy systematycznie wykorzystują najszersze możliwe spektrum kanałów komunikacyjnych do dystrybucji swoich oszukańczych propozycji, koncentrując swoje działania głównie na platformach charakteryzujących się największym zasięgiem społecznym. Serwisy społecznościowe, wyszukiwarki internetowe oraz popularne portale informacyjne przekształciły się w podstawowe narzędzia wykorzystywane przez oszustów, którzy poprzez płatne kampanie reklamowe oraz pozornie wiarygodne treści redakcyjne docierają do milionów potencjalnych ofiar. Wykorzystanie zaawansowanych algorytmów reklamowych oraz precyzyjnych mechanizmów targetowania demograficznego umożliwia cyberprzestępcom dotarcie do osób wykazujących szczególną podatność na tego rodzaju manipulacje psychologiczne.

Drugą pozycję w hierarchii częstotliwości występowania zajmują fałszywe ankiety internetowe, które w ciągu minionego roku wygenerowały cztery tysiące trzydzieści szkodliwych domen internetowych. Ta kategoria oszustw systematycznie wykorzystuje psychologię obietnic atrakcyjnych nagród lub bezpłatnych prezentów w zamian za wypełnienie pozornie nieszkodliwej ankiety, która w rzeczywistości została zaprojektowana do pozyskiwania wrażliwych danych osobowych lub nakłaniania respondentów do ujawnienia informacji finansowych. Przestępcy stosujący tę metodologię oszukańczą często wykorzystują techniki podszywania się pod rozpoznawalne marki komercyjne, przedsiębiorstwa handlowe lub wiarygodne instytucje publiczne w celu wzbudzenia zaufania oraz obniżenia czujności potencjalnych ofiar.

Istotną kategorię cyberzagrożeń reprezentują również fałszywe serwisy internetowe podszywające się pod legitymne usługi kurierskie oraz pocztowe, które w minionym roku wygenerowały pięćset dwadzieścia jeden niebezpiecznych domen. Te oszustwa doświadczyły szczególnej intensyfikacji w okresie gwałtownego rozwoju elektronicznego handlu oraz wzrostu popularności zakupów realizowanych za pośrednictwem platform internetowych, wykorzystując naturalną skłonność konsumentów do oczekiwania na dostawy zamówionych produktów. Cyberprzestępcy systematycznie tworzą fałszywe witryny internetowe imitujące rozpoznawalne firmy kurierskie, na których wymagają uiszczenia dopłat za dostęp, opłat celnych lub aktualizacji wrażliwych danych osobowych.

Kolejne miejsca w statystycznym zestawieniu zagrożeń zajmują fałszywe portale społecznościowe reprezentowane przez sto sześćdziesiąt sześć niebezpiecznych domen oraz oszukańcze bramki płatności, które zostały zidentyfikowane na stu dwudziestu pięciu stronach internetowych. Chociaż te kategorie oszustw występują znacznie rzadziej w porównaniu z fałszywymi platformami inwestycyjnymi, przez cały czas stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa finansowego polskich użytkowników internetu, szczególnie iż często funkcjonują jako komponenty składowe bardziej skomplikowanych wieloetapowych schematów oszukańczych.

Publikacja CSIRT KNF szczegółowo dokumentuje również charakterystyczne metody psychologiczne wykorzystywane przez cyberprzestępców do budowania pozornej wiarygodności oraz zaufania wobec swoich oszukańczych propozycji. Najczęściej stosowaną taktyką manipulacyjną okazuje się bezprawne wykorzystywanie wizerunku oraz autorytetu znanych osobistości, renomowanych firm oraz wiarygodnych instytucji publicznych, co ma na celu wytworzenie fałszywego wrażenia oficjalności oraz wiarygodności prezentowanych ofert finansowych. Politycy reprezentujący różne opcje polityczne okazali się być najczęściej wykorzystywaną grupą społeczną w tego typu manipulacjach wizerunkowych, pojawiając się w dwudziestu sześciu procentach przeanalizowanych przypadków oszustw internetowych.

Osobistości ze świata rozrywki, sportu oraz biznesu zajmują drugie miejsce w rankingu najczęściej wykorzystywanych wizerunków, występując w czternastu procentach zidentyfikowanych oszustw internetowych. Cyberprzestępcy systematycznie eksploatują popularność społeczną oraz zaufanie publiczne, jakim cieszą się te osoby, konstruując fałszywe wywiady dziennikarskie, nierealne rekomendacje produktowe czy zmyślone historie spektakularnych sukcesów finansowych, które mają przekonać potencjalne ofiary do zainwestowania swoich oszczędności w oszukańcze przedsięwzięcia biznesowe.

Przedsiębiorstwa Skarbu Państwa oraz pozostałe instytucje sektora publicznego również stały się obiektem systematycznego wykorzystywania ich wizerunku przez cyberprzestępców, pojawiając się w jedenastu procentach przeanalizowanych przypadków oszustw. Przestępcy regularnie konstruują fałszywe witryny internetowe imitujące oficjalne portale instytucji rządowych lub strony internetowe firm państwowych, systematycznie wykorzystując naturalne zaufanie obywateli do instytucji publicznych oraz ich przekonanie o zwiększonym bezpieczeństwie inwestycji powiązanych z sektorem państwowym.

Równie często, również w jedenastu procentach zidentyfikowanych przypadków, cyberprzestępcy wykorzystują psychologicznie wyrafinowane obietnice profesjonalnej pomocy w odzyskiwaniu wcześniej utraconych środków finansowych. Ta metodologia jest szczególnie perfidna psychologicznie, ponieważ celuje w osoby, które już wcześniej doświadczyły oszustwa internetowego i wykazują szczególną podatność na kolejne manipulacje emocjonalne. Rzekomі eksperci od odzyskiwania utraconych pieniędzy oferują swoje specjalistyczne usługi ofiarom poprzednich oszustw, systematycznie żądając znacznych opłat z góry za rzekome działania prawne lub zaawansowane procedury techniczne mające doprowadzić do zwrotu wcześniej utraconych oszczędności.

Zespół CSIRT KNF w swoim raporcie zwraca szczególną uwagę na rosnące znaczenie zaawansowanych technologii sztucznej inteligencji w procesie tworzenia coraz bardziej wyrafinowanych oraz przekonujących oszustw internetowych. Nowoczesne systemy AI umożliwiają cyberprzestępcom generowanie realistycznych materiałów wizualnych, w tym fałszywych fotografii oraz filmów wideo przedstawiających znane osobistości w nierealistycznych sytuacjach, a także automatyczne tworzenie tekstów charakteryzujących się wysoką jakością językową oraz perswazyjnością, które potrafią skutecznie wprowadzać w błąd choćby doświadczonych oraz naturalnie ostrożnych użytkowników internetu. Wykorzystanie zaawansowanej sztucznej inteligencji umożliwia również kompleksową automatyzację procesu masowego tworzenia oszukańczych witryn internetowych oraz personalizację treści marketingowych w zależności od szczegółowego profilu demograficznego oraz psychologicznego potencjalnej ofiary.

W obliczu systematycznie nasilających się zagrożeń cyberbezpieczeństwa, specjaliści zespołu CSIRT KNF formułują kompleksowy zestaw praktycznych zaleceń mających na celu znaczące zwiększenie poziomu świadomości oraz bezpieczeństwa cyfrowego polskich użytkowników internetu. Fundamentalną zasadą bezpiecznego korzystania z zasobów internetowych powinna stać się postawa systematycznego ograniczonego zaufania wobec absolutnie wszystkich ofert o charakterze finansowym oraz inwestycyjnym napotykanych w przestrzeni cyfrowej, szczególnie tych propozycji, które zawierają obietnice niezwykle atrakcyjnych zysków osiągalnych w bardzo krótkim czasie lub przy zminimalizowanym ryzyku finansowym.

Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji związanej z lokowanием środków finansowych na podstawie informacji pozyskanych z internetowych źródeł, użytkownicy powinni systematycznie przeprowadzać wnikliwą wieloetapową weryfikację wiarygodności firmy lub konkretnej osoby oferującej usługi o charakterze inwestycyjnym. Ta szczegółowa weryfikacja powinna obligatoryjnie obejmować dokładne sprawdzenie oficjalnych rejestrów przedsiębiorstw, aktualności licencji oraz zezwoleń wydanych przez adekwatne organy nadzorcze, a także systematyczne poszukiwanie niezależnych opinii oraz szczegółowych recenzji na temat reputacji danego podmiotu gospodarczego. Szczególnie istotne znaczenie ma weryfikacja, czy konkretna firma posiada aktualne oraz ważne licencje wydane przez Komisję Nadzoru Finansowego lub inne adekwatne organy nadzorcze, w przypadku gdy oferuje profesjonalne usługi finansowe lub inwestycyjne.

Użytkownicy internetu powinni również systematycznie zachowywać szczególnie wzmożoną ostrożność wobec wszystkich reklam oraz ofert komercyjnych rozpowszechnianych za pośrednictwem serwisów społecznościowych, wyszukiwarek internetowych oraz pozostałych popularnych portali internetowych. Cyberprzestępcy systematycznie wykorzystują najnowocześniejsze techniki marketingu cyfrowego oraz zaawansowane algorytmy precyzyjnego targetowania demograficznego, aby ich starannie przygotowane oszukańcze treści trafiały bezpośrednio do osób wykazujących szczególną podatność na różnorodne manipulacje psychologiczne. Każda oferta o charakterze inwestycyjnym napotykana w tego rodzaju kanałach komunikacyjnych powinna być automatycznie traktowana z naturalną podejrzliwością oraz systematycznie poddawana szczegółowej niezależnej weryfikacji przed podjęciem jakichkolwiek konkretnych działań finansowych.

Zespół CSIRT KNF funkcjonuje jako wyspecjalizowany sektorowy zespół cyberbezpieczeństwa dedykowany ochronie polskiego rynku finansowego, działając w ramach organizacyjnej struktury Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego oraz zgodnie z przepisami ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa. Do fundamentalnych zadań operacyjnych tego zespołu należy systematyczne oraz ciągłe monitorowanie aktywności cyberprzestępców prowadzących działalność w polskiej przestrzeni internetowej, kompleksowa analiza nowo powstających metod oraz zaawansowanych technik wykorzystywanych przez współczesnych oszustów internetowych oraz profesjonalna koordynacja różnorodnych działań mających na celu skuteczne ograniczenie skali oszustw finansowych realizowanych za pośrednictwem sieci internetowej.

Oficjalna publikacja szczegółowego raportu za rok 2024 jednoznacznie potwierdza, iż zespół CSIRT KNF konsekwentnie oraz skutecznie wypełnia swoje statutowe zadania związane z profesjonalnym monitorowaniem cyberzagrożeń w polskiej przestrzeni internetowej, jednak dramatyczny wzrost liczby systematycznie wykrywanych oszustw internetowych wyraźnie wskazuje na pilną potrzebę znacznej intensyfikacji kompleksowych działań edukacyjnych skierowanych bezpośrednio do polskiego społeczeństwa. Systematycznie rosnące wyrafinowanie metodologiczne wykorzystywane przez współczesnych cyberprzestępców oraz profesjonalne wykorzystanie najnowszych dostępnych technologii, w tym zaawansowanych systemów sztucznej inteligencji, sprawia, iż tradycyjne oraz konwencjonalne metody ochrony przed oszustwami internetowymi mogą okazać się całkowicie niewystarczające w obliczu współczesnych wyzwań cyberbezpieczeństwa.

Rzeczywiście skuteczna oraz długoterminowa walka z systematycznie nasilającą się cyberprzestępczością wymaga nie tylko intensywnych działań ze strony wyspecjalizowanych służb bezpieczeństwa oraz organów ścigania, ale także aktywnego oraz świadomego zaangażowania samych użytkowników internetu w systematyczny proces samoedukacji oraz konsekwentnego rozwoju praktycznych umiejętności rozpoznawania potencjalnych zagrożeń cyfrowych. Znaczny wzrost społecznej świadomości w zakresie praktycznego cyberbezpieczeństwa oraz systematyczna popularyzacja sprawdzonych dobrych praktyk bezpiecznego korzystania z zasobów internetowych mogą w sposób istotny przyczynić się do skutecznego ograniczenia rzeczywistej skali oszustw finansowych oraz zapewnić lepszą ochronę polskich obywateli przed systematyczną działalnością zorganizowanych grup cyberprzestępców.

Długoterminowy oraz systematyczny charakter wzrostowego trendu w zakresie intensywności cyberprzestępczości jednoznacznie wskazuje, iż ten narastający problem będzie wymagał stałej uwagi oraz systematycznych skoordynowanych działań ze strony wszystkich zainteresowanych stron społecznych oraz instytucjonalnych. Dynamiczny rozwój najnowszych technologii, w tym szczególnie zaawansowanych systemów sztucznej inteligencji, prawdopodobnie będzie systematycznie napędzał dalszy wzrost metodologicznego wyrafinowania oszustw internetowych, co oznacza bezwzględną konieczność ciągłego dostosowywania skutecznych metod ochrony oraz kompleksowych programów edukacyjnych do stale zmieniających się realiów współczesnej cyberprzestrzeni.

Perspektywa przyszłego rozwoju cyberprzestępczości w Polsce wskazuje na konieczność wypracowania innowacyjnych oraz kompleksowych strategii przeciwdziałania, które będą uwzględniały zarówno technologiczne aspekty ochrony, jak również społeczne oraz edukacyjne wymiary problemu. kooperacja między instytucjami publicznymi, sektorem prywatnym oraz społeczeństwem obywatelskim stanie się kluczowym elementem skutecznej walki z systematycznie ewoluującymi zagrożeniami cyberbezpieczeństwa, które coraz bardziej zagrażają finansowemu bezpieczeństwu polskich obywateli oraz stabilności krajowego systemu finansowego.