Doprecyzowana stawka minimalna w wysokości od 46 do 52 zł brutto na godzinę za pracę asystenta osobistego, zamiast pierwotnie planowanej maksymalnej stawki 65 zł i minimalna liczba 20 godzin asystencji, zamiast 30 – takie zmiany zakłada opublikowana w Rządowym Centrum Legislacji nowa wersja projektu ustawy o asystencji osobistej.
Nowy projekt, którego autorem jest resort polityki społecznej jest wynikiem konsultacji publicznych do pierwszej wersji ustawy o asystencji osobistej, które zakończyły się w styczniu oraz uzgodnień międzyresortowych.
Zakłada on m.in. zmianę w kwestii minimalnej liczby godzin asystencji – z pierwotnie planowanych 30 godzin do 20. Osobom w wieku 18-65 lat będzie przysługiwała docelowo przysługiwała usługa asystencji osobistej w wymiarze maksymalnie 240 godzin. Z kolei osobom w wieku 13-18 lat – maksymalnie 80 godzin.
Do skorzystania z asystencji osobistej będą uprawnione osoby w wieku 18-65 lat posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które uzyskają w skali poziomu potrzeby wsparcia łącznie co najmniej 80 punktów oraz osoby w wieku 13-18 lat z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności z określonymi wskazaniami. Osobie po ukończeniu 65. roku życia będzie przysługiwać asystencja do upływu okresu, na który została wydana decyzja ustalająca prawo do asystencji osobistej.
Obecna wersja projektu przewiduje, iż usługa asystencji osobistej będzie rozwijana stopniowo. Prawo do asystencji w 2026 r. będzie w przypadku osób, które ukończyły 18 rok życia do ukończenia 65. roku życia, przysługiwać tym, które w skali potrzeby wsparcia uzyskały co najmniej 90 pkt. Od 2027 r. prawo zostanie rozszerzone o osoby, które uzyskały co najmniej 85 pkt. Od 2028 r. limit wyniesie docelowe 80 pkt. Ponadto w 2026 r. maksymalny limit godzin asystencji ma wynosić 200 godzin; w 2027 r. 220 godzin; a od 2028 r. docelowe 240 godzin.
Zgodnie z pierwotną wersją maksymalna stawka godzinowa za pracę asystenta miała wynosić 65 zł i być corocznie waloryzowana. Nowe przepisy przewidują podział stawek godzinowych na poszczególne poziomy asystencji osobistej: bazowy (46 zł brutto); pierwszy podwyższony (48 zł brutto); drugi podwyższony (50 zł brutto); trzeci podwyższony (52 zł brutto). Stawki będą corocznie waloryzowane. Ponadto płaca nie może być niższa niż określona dla poziomu bazowego albo jednego z pozostałych. Poziomy mają uwzględniać: rodzaj wykonywanych czynności, wykluczenie komunikacyjne użytkownika mające wpływ na trudność świadczenia asystencji osobistej i złożone potrzeby użytkownika.
Zgodnie z projektem liczba przysługujących godzin asystencji osobistej będzie miała wymiar miesięczny. Rozliczenie liczby wykorzystanych godzin asystencji będzie odbywało się co kwartał. Godziny niewykorzystane w danym miesiącu będą przechodziły na kolejny. Nadwyżka będzie mogła zostać wykorzystana w kolejnych miesiącach, w terminie do 31 grudnia danego roku.
Asystentem osobistym będzie mogła zostać osoba pełnoletnia, która między innymi: ukończyła szkolenie dla asystentów osobistych, ukończyła szkolenie z pierwszej pomocy i ewakuacji osób z niepełnosprawnościami, przeszła indywidualny instruktaż udzielania wsparcia konkretnej osobie, nie jest spokrewniona z osobą, którą miałaby wspierać, spełnia inne formalne wymogi ustawowe, również związane z niekaralnością, zostanie wpisana do rejestru asystentów osobistych.
Zgodnie z regulacją przygotowaną w resorcie rodziny, asystent może udzielać wsparcia osobie z niepełnosprawnością przy czynnościach związanych z higieną, czynnościach medycznych zleconych przez lekarza, czynnościach domowych, przemieszczaniu się, komunikowaniu się z innymi osobami, w pracy, w podejmowaniu aktywności społecznych.
Asystent osobisty nie będzie mógł wykonywać obowiązków w wymiarze większym niż 276 godzin miesięcznie.
Projekt zakłada również utworzenie rejestru asystentów osobistych oraz realizatorów asystencji osobistej. OzN będzie mogła sama wskazać asystenta realizatorowi, a asystent następnie dołączy do rejestru. o ile nie zrobi tego samodzielnie, realizator usługi przedstawi jej co najmniej dwóch kandydatów zdolnych do świadczenia usługi.
Aby uzyskać prawo do usług asystenta trzeba będzie złożyć wniosek do zespołu ustalającego prawo do asystencji osobistej – adekwatnego ze względu na miejsce zamieszkania. W przypadku osób nieposiadających miejsca zamieszkania – do zespołu adekwatnego ze względu na miejsce pobytu.
Wniosek będzie można złożyć za pośrednictwem profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS lub dedykowanego systemu informatycznego. W szczególnych przypadkach, na wniosek, powiat będzie zapewniał osobie z niepełnosprawnością wsparcie w poprawnym złożeniu wniosku w miejscu pobytu tej osoby.
W skład zespołu będą wchodziły co najmniej dwie osoby z odpowiednimi kwalifikacjami, w tym opcjonalnie osoba z niepełnosprawnością zbliżoną do niepełnosprawności osoby wnioskującej. o ile jednak dany rodzaj niepełnosprawności będzie uniemożliwiał pełnienie funkcji członka zespołu, w jego skład będzie mógł wejść stały opiekun osoby ze zbliżoną niepełnosprawnością. Członkowie będą musieli przejść test kwalifikacji, uprawniających do objęcia funkcji.
Zespół będzie decydował o miesięcznym wymiarze godzinowym asystencji, stawce godzinowej asystenta, zakresie specjalistycznych szkoleń dla asystenta, okresie przysługiwania asystencji, oraz innych szczególnych potrzebach osoby z niepełnosprawnością. Decyzja wydawana będzie na okres maksymalnie 5 lat.
Osoba z niepełnosprawnością będzie mogła zawnioskować o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie 14 dni od daty jej doręczenia. Ponadto kolejna decyzja ustalająca prawo do asystencji osobistej będzie mogła zostać wydana na wniosek złożony nie wcześniej niż 6 miesięcy przed upływem okresu, na który została wydana dotychczasowa.
Organizacją i realizacją asystencji osobistej będą zajmować się powiaty lub podmioty wpisane do Rejestru Realizatorów Asystencji Osobistej, którymi mogą być niektóre organizacje pozarządowe, których statutowym zadaniem jest działalność na rzecz OzN. Powiat będzie obowiązany zapewnić asystencję osobistą, o ile użytkownik wybierze powiat jako realizatora.
Wojewoda będzie mógł zastosować administracyjną karę pieniężną, w wysokości od 2 tys. do 200 tys. złotych wobec powiatów, u których w wyniku kontroli stwierdzone zostaną nieprawidłowości w wypełnianiu obowiązków wynikających z ustawy.
Ustawa ma wejść w życie od 1 września 2026 r. (PAP)
kblu/ jann/, fot. freepik.com
Data publikacji: 03.04.2025 r.
