Nietrzymanie stolca definiuje się jako niezdolność do kontrolowanego wypróżniania się, powodująca niespodziewane wydobywanie się gazów i stolca. Inna definicja mówi, iż jest to szeroki zakres zaburzeń defekacji, począwszy od sporadycznego braku kontroli oddawania gazów i stolca płynnego, aż do całkowitego nietrzymania stolca stałego. To poważny problem dotyczący obu płci, który negatywnie wpływa na jakość życia codziennego. Diagnostyką i leczeniem nietrzymania stolca zajmuje się lekarz proktolog oraz fizjoterapeuta uroginekologiczny.
Nietrzymanie stolca – przyczyny
Na nietrzymanie stolca wpływa wiele czynników:
- urazy mięśni dna miednicy, odbytu i odbytnicy, np. okołoporodowe, wskutek błędnie wykonanej operacji, gwałtu czy rożnego rodzaju wypadków;
- skutek uboczny operacji szczelin odbytu lub operacji przetok;
- schorzenia neurologiczne, w tym guzy mózgu, urazy rdzenia kręgowego, udar mózgu;
- choroby zapalne jelit, w tym choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i inne;
- choroby psychiczne;
- polineuropatie;
- cukrzyca;
- częste zaparcia lub przewlekły, silny kaszel powodujący osłabienie mięśni dna miednicy i obniżenie się narządu rodnego.
Zobacz również: Prawidłowe nawyki w toalecie.
Nietrzymanie stolca może również występować u kobiet po porodzie, zwłaszcza ciężkim, powikłanym. Częściej jednak obserwuje się u nich nietrzymanie moczu.
Nietrzymanie stolca – diagnostyka
Nietrzymanie stolca wymaga kompleksowej diagnostyki. Przede wszystkim bazuje się na szczegółowym wywiadzie (dotyczącym chorób przewlekłych, przebytych operacji, stosowanej diety, aktywności fizycznej, porodów w przypadku kobiet) oraz badaniu per rectum (oraz badaniu per vaginam w przypadku kobiet). Dzięki temu można z dużą dokładnością ocenić stan mięśni dna miednicy oraz stopień ich niewydolności. Dodatkowo można zaobserwować ewentualne blizny czy uszkodzenia tkanek, które mogą przyczyniać się do problemu.
Dalsza diagnostyka obejmuje natomiast wykonanie kolonoskopii (jeśli istnieje podejrzenie przeszkód znajdujących się w obrębie jelita grubego) oraz czynnościowe USG (umożliwia uwidocznienie ewentualnych enteroceli, rektoceli czy wewnętrznych wgłobień). Rozważyć można wykonanie sfinkterometrii, pozwalającej ocenić ciśnienie spoczynkowe w kanale odbytu oraz ciśnienie maksymalnego skurczu mięśni.
Nietrzymanie stolca – leczenie
Jedynie część zaburzeń defekacji leczy się operacyjnie (np. pęknięcie ściany odbytnicy wskutek porodu). W znacznej większości przypadków oczekiwane efekty uzyskuje się postępowaniem zachowawczym. Kilkumiesięczna, regularna fizjoterapia jest kluczem do sukcesu. Podstawą jest zmiana nawyków:
- unikanie długotrwałego przebywania w toalecie;
- stosowanie diety przeciwdziałającej zaparciom;
- leczenie lub stabilizowanie chorób przebiegających z intensywnym kaszlem, np. astmy oskrzelowej lub POChP, jak również chorób przebiegających z zaparciami, np. choroby Leśniowskiego-Crohna lub zespołu jelita drażliwego;
- świadoma defekacja – wypróżnianie się z unikaniem silnego parcia, ze stołkiem podstawionym pod stopy, aby wpłynąć na kąt odbytniczo-odbytowy;
- picie przynajmniej 1,5 l wody dziennie;
- unikanie silnego stresu.
Niezwykle istotne są ćwiczenia, wykonywane przez pacjenta regularnie i samodzielnie w domu. Wizyty u fizjoterapeuty powinny odbywać się 1-2 razy w tygodniu, w zależności od stopnia nietrzymania stolca, natomiast ćwiczenia domowe powinny mieć miejsce każdego dnia. Podczas ćwiczeń można przyjąć pozycję siedzącą, z wyprostowanymi plecami i stopami rozstawionymi na szerokość bioder. Przykłady ćwiczeń:
- spokojny wdech, na wydechu delikatne zaciśnięcie mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu, na kolejnym wdechu rozluźnienie go;
- spokojny wdech, na wydechu delikatne zaciśnięcie mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu i przytrzymanie skurczu przez kolejny wdech;
- wdech, na wydechu „podciągnięcie” mięśni dna miednicy (w przypadku kobiet okolicy pochwy, a mięśnie odpowiedzialne za defekację same się zaktywują) do góry, do wnętrza jamy brzusznej (jest to jedynie wyobrażenie ruchu, a nie faktyczny ruch), na kolejnym wydechu rozluźnienie;
- wdech, na wydechu „podciągnięcie” mięśni dna miednicy do góry i przytrzymanie napięcia przez kolejny wdech.
Jeśli podstawowe ćwiczenia zostaną opanowane, można urozmaicić je o bardziej zaawansowane, np. wdech, na wydechu zaciśnięcie mięśnie zwieracza zewnętrzego odbytu i „wciągnięcie” mięśni dna miednicy do wnętrza ciała z jednoczesnym wstaniem z krzesła. Istotne jest, aby to właśnie fizjoterapeuta pokazał jak wykonywać dane ćwiczenia i sprawdził, czy są one wykonywane w sposób poprawny. istotną kwestią jest również fakt, aby podczas aktywacji mięśni dna miednicy nie aktywować jednocześnie mięśni brzucha, mięśni pośladków lub mięśni ud.
Częstym błędem pacjentów jest ruch wypierania, a nie wciągania mięśni, jak również brak połączenia oddechu z aktywacją mięśni bądź zaciskanie mięśni bez wciągania ich. Dużym błędem (mającym konsekwencje zdrowotne) jest również trening mięśni dna miednicy w trakcie wizyty w toalecie lub błędne stosowanie kulek gejszy (wbrew ogólnemu przekonaniu nie należy wkładać ich do pochwy na kilka godzin, trening z nimi powinien być świadomy i trwać około 10 minut, czego uczy fizjoterapeuta uroginekologiczny).
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Herman R., Wałęga P., Sobocki J., Nowak M., Cegielny T., Nowoczesna diagnostyka i możliwości leczenia nietrzymania stolca, Postępy Nauk Medycznych, 5/2006.
- Sudoł-Szopińska I., Kołodziejczak M., Nietrzymanie stolca i gazów – problem wstydliwy, nieznany, niedoceniany. Znaczenie endosonografii Postępy Nauk Medycznych, 8/2013.
- Mik M., Narbutt P., Tchórzewski M., Galbfach P., Dziki A. Objawy nietrzymania stolca u kobiet w wieku pomenopauzalnym po porodach drogami natury, Przegląd Menopauzalny, 3/2009.
- Baranowski W., Rogowski A., Uroginekologia, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2018.
