Niemowlę to dziecko od momentu ukończenia 28. dnia życia do końca 1. roku życia, choć wiele źródeł podaje, iż jest to dziecko od momentu urodzenia do końca 1. roku życia. Wówczas okres noworodkowy wchodzi w skład okresu niemowlęcego. Dziecko w tym czasie intensywnie się rozwija, poznając świat i nabywając podstawowe zdolności motorycznych.
Niemowlę – charakterystyka
W okresie niemowlęcym dziecko rozwija się zdecydowanie najszybciej w porównaniu do pozostałych okresów rozwojowych. Tempo wzrastania jest szybkie, podobnie jak przyrost masy ciała. W momencie ukończenia 1. roku życia rozwój prezentuje się następująco:
- 22-25 cm przyrostu na długość;
- 7 kg przyrostu masy ciała.
Zdrowe, prawidłowo rozwijające się niemowlę w 4.-5. miesiącu życia waży 2-krotnie więcej niż w momencie urodzenia, natomiast pod koniec 1. roku życia choćby 3-krotnie więcej. Jest to jeden z wyznaczników prawidłowego rozwoju. W tym okresie rodzice mogą zaobserwować szczególnie przyrost tkanki tłuszczowej, która stanowi do 25% masy ciała. Dodatkowo zauważa się:
- zmniejszanie się ciemiączka przedniego, które ulega zrośnięciu między 9. a 18. miesiącem życia;
- stopniowe kształtowanie się krzywizn kręgosłupa, co jest ważne dla rozpoczęcia przyjmowania wyprostowanej postawy ciała;
- wyrzynanie się zębów mlecznych – w pierwszej kolejności pojawiają się dolne siekacze, co przypada na około 6. miesiąc życia.
Intensywnie rozwijają się i dojrzewają ośrodki w korze mózgowej i móżdżku, a także ośrodki w rdzeniu kręgowym kontrolujące zamierzone i świadome ruchy ciała. Najwcześniej rozwijają się ruchy główki, także mimiczne, później zaś ruchy kończyn górnych.
Niemowlę – kamienie milowe
W okresie niemowlęcym wyróżnia się tak zwane kamienie milowe, czyli umiejętności zdobywane przez dziecko w określonej kolejności, mające najważniejszy wpływ na prawidłowy rozwój całego organizmu. Są nimi:
- reagowanie na otoczenie – 1. miesiąc życia;
- głużenie – 2.-3. miesiąc życia;
- podnoszenie główki – 3. miesiąc życia;
- gaworzenie i powtarzanie przypadkowo usłyszanych dźwięków – 6. miesiąc życia;
- chwytanie przedmiotów pod kontrolą wzroku – około 7. miesiąc życia;
- raczkowanie – 6.-8. miesiąc życia;
- samodzielne siadanie – 8.-9. miesiąc życia;
- wymawianie pierwszych słów – 12. miesiąc życia;
- samodzielne chodzenie z zachowaniem względnej równowagi – 8.-18. miesiąc życia.
Zobacz więcej na temat: Rozwój ruchowy niemowlęcia – kamienie milowe.
Pojawienie się jakichkolwiek objawów niepokojących bądź znaczne opóźnienie w pojawieniu się kamieni milowych jest wskazaniem do wizyty u pediatry oraz fizjoterapeuty dziecięcego. Specjalista oceni czy opóźnienie w rozwoju może mieć podłoże patologiczne. W okresie niemowlęcym miejsce ma przekształcanie się odruchów mimowolnych i bezskładnych w ruchy celowe, zamierzone.
Choroby wieku niemowlęcego
Do najczęściej występujących dolegliwości zdrowotnych wieku niemowlęcego zaliczamy następujące:
- pleśniawki – bolesny nalot wewnątrz jamy ustnej, o białym kolorze. Wynika z zakażenia drożdżakami;
- pieluszkowe zapalenie skóry – bolesne odparzenia związane z długotrwałym pocieraniem pieluszki o wilgotną skórę;
- ulewanie – zwracanie pokarmu spowodowane niedojrzałością układu pokarmowego. Ważna jest prawidłowa technika karmienia;
- kolki – objawiające się prężeniem ciała, podkurczaniem nóżek oraz atakami silnego płaczu. Zwykle przechodzą same, pomocne są także delikatne masaże brzuszka;
- bolesne ząbkowanie – rodzice mogą pomagać dziecku chłodnymi okładami oraz podawaniem gryzaków;
- ciemieniucha – żółta łuska pokrywająca główkę dziecka, nie wywołuje jednak objawów przykrych dla dziecka.
Diagnostyką i leczeniem problemów zdrowotnych wieku niemowlęcego zajmuje się pediatra.
Bibliografia
- Pietrzyk J., Kwinta P., Pediatria, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
- Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H., Pediatria, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
- Lissauer T., Pediatria, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2019.
