Jak poinformował Krajowy Urząd ds. Ochrony Zabytków i Archeologii landu Saksonia-Anhalt, podczas niedawnych prac archeologicznych prowadzonych w okolicy miasta Naumburg, wśród innych artefaktów odkryto nosidełko dla niemowląt, które było ozdobione setkami psich kłów i siekaczy.
W jednym z grobów kultury ceramiki sznurowej (ok. 2500 r. p.n.e.) na stanowisku archeologicznym w Krauschwitz (kraj związkowy Saksonia-Anhalt) odnaleziono nosidełko, służące prawdopodobnie do przenoszenia niemowląt, zdobione około 350 zębami psów.
Archeologia z perspektywą stomatologiczną
Nosidełko, którego organiczna część (wykonana prawdopodobnie ze skóry lub tkaniny) nie przetrwała, zachowało się w formie imponującej dekoracji wykonanej z około 350 starannie nawierconych psich kłów i siekaczy. Zęby te były przyszyte do powierzchni w zachodzących na siebie rzędach – jak dachówka. Przeprowadzona analiza wskazuje, iż wykorzystano uzębienie psów średniej wielkości, zbliżonych do współczesnego małego münsterländera. Jak się przypuszcza, zwierzęta te mogły być hodowane konkretnie w tym celu.
Archeolodzy podkreślają precyzję wykonania – każdy ząb został przewiercony w okolicy szyjki, bez uszkodzenia korony, co wymagało wyjątkowych umiejętności manualnych i znajomości twardości szkliwa oraz zębiny. To pokazuje, iż neolityczni rzemieślnicy intuicyjnie rozumieli adekwatności materiałów dentystycznych. Zęby, w przeciwieństwie do skóry czy włókien roślinnych, przetrwały ponad 4500 lat niemal nienaruszone, co dla współczesnego stomatologa nie jest zaskoczeniem, ale stanowi potwierdzenie ich trwałości jako biomateriału.
Społeczne i rytualne znaczenie zębów
Tak bogato zdobione nosidełka odkryto tylko w około 20% grobów kobiecych kultury ceramiki sznurowej, co sugeruje ich elitarny charakter. W jednym przypadku wewnątrz znajdowały się szczątki płodu, co pozwala sądzić, iż pełniły rolę prestiżowych nosideł dziecięcych, być może związanych z rytuałami ochronnymi lub statusem matki. Zębom – symbolowi siły i drapieżności – prawdopodobnie przypisywano też znaczenie magiczne – miały one chronić dziecko przed „złymi mocami”. W kulturach tradycyjnych do dziś znane jest wykorzystanie zębów jako amuletów; neolityczne zdobienie nosidełka wpisuje się więc w ten uniwersalny wzorzec.
Dla dentystów odkrycie to jest nie tylko archeologiczną ciekawostką, ale także przykładem wykorzystania naturalnych struktur mineralnych w tworzeniu artefaktów. Zęby, dzięki swej twardości, stały się trwałym elementem dekoracyjnym i symbolicznym. Analiza śladów obróbki pozwala zrozumieć dawne techniki przewiercania twardych materiałów – co w epoce kamienia wymagało dużej precyzji, a być może wykorzystania wiertła łukowego i krzemiennych narzędzi ściernych.
Znalezisko z Krauschwitz przypomina też, iż zęby były i pozostają materiałem wyjątkowym – zarówno w kontekście biologicznym, jak i kulturowym. Trwałość, odporność i symboliczne znaczenie tego elementu ciała sprawiły, iż były one często obecne w wyposażeniu grobowego elit sprzed tysięcy lat.
Źródła: https://drbicuspid.com/
https://archaeologymag.com/
Fot. Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt, Juliane Huthmann, https://www.lda-lsa.de/presse-und-oeffentlichkeitsarbeit/
