Niedoczynność tarczycy występuje częściej u kobiet (zwykle w okresie menopauzalnym) niż u mężczyzn, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Najczęstszą przyczyną występowania tej choroby jest autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto), w której to organizm wytwarza przeciwciała niszczące komórki tarczycy. Wśród innych czynników ryzyka jej wystąpienia można wyróżnić min. niedostateczne spożycie jodu, usunięcie tarczycy, niedobór witaminy D, zapalenie wątroby typu C oraz ciąże.
Diagnostyka
W celu diagnozy niedoczynności tarczycy wykonuje się badanie laboratoryjne polegające na oznaczeniu poziomu hormonu tyreotropowego (TSH), trójjodotyroksyny (FT3) oraz tyroksyny (FT4).
Niedoczynność tarczycy może przyjąć postać subkliniczną lub jawną. Pierwsza z nich występuje, gdy stężenie TSH jest powyżej wartości prawidłowych przy prawidłowych wartościach T3 i T4. Natomiast postać jawna występuje wtedy, gdy stężenie TSH jest powyżej normy, a FT4 obniżone.
Objawy niedoczynności tarczycy
- Wzrost masy ciała,
- Zmęczenie,
- Zaparcia,
- Suchość skóry,
- Wypadanie włosów,
- Bradykardia,
- Zaburzenia cyklu miesiączkowego,
- Bóle mięśni.
Jak można łatwo zauważyć, objawy niedoczynności tarczycy nie są jednoznaczne, dlatego w celu potwierdzenia choroby jest wykonanie wcześniej wymienionych badań oraz konsultacja z lekarzem.
Leczenie i suplementacja
Lekiem pierwszego wyboru jest lewotyroksyna – tylko i wyłącznie na receptę, co stanowi podstawę leczenia tego schorzenia. Rzadziej, w znacznie cięższych przypadkach stosuje się również liotyroninę.
Pomimo braku oficjalnych wytycznych dotyczący stosowania dodatkowych preparatów w leczeniu niedoczynności tarczycy, istnieją dowody naukowe, które potwierdzają korzyści wynikające z ich suplementacji. W związku z tym, pacjentom w aptece cierpiącym na tę chorobę warto polecać jod, witaminę C oraz witaminę D.
Jod
Przede wszystkim powinien być stosowany przez kobiety w ciąży ze względu na to, iż są one bardziej narażone na jego niedobór oraz wynikające z tego ryzyko rozwoju niedoczynności tarczycy. Warto go polecać również kobietą w okresie laktacji oraz planującym ciążę. Standardowo stosowana dawka to 150 µg na dobę.
Witamina C
Suplementacja witaminy C jest może być polecana ze względu na fakt, iż może zwiększać wchłanianie równocześnie stosowanej lewotyroksyny, a to z kolei pozwala na zwiększenie skuteczności farmakoterapii. Warto więc rozważyć popijanie leku wodą z rozpuszczoną witaminą C w dawce 500-1000 mg.
Witamina D
W związku z tym, iż niedobór witaminy D należy do czynników ryzyka wystąpienia niedoczynności tarczycy oraz może pogarszać przebieg choroby Hashimoto, warto włączyć ją do codziennej suplementacji. Standardowa dzienna dawka zalecana dla osób dorosłych to 2000 IU, jednak warto monitorować stężenie tej witaminy w surowicy oraz dostosować suplementację indywidualnie.
Panują kontrowersje dotyczące suplementacji selenu w przebiegu choroby Hashimoto. Pomimo przeprowadzonych badań klinicznych, nie ma wystarczających dowodów, które jednoznacznie potwierdziłby korzystny wpływ suplementacji selenu na przebieg choroby. Nieliczne dane wskazują na to, iż suplementacja selenem przez okres 6 miesięcy (u pacjentów z jego potwierdzonym niedoborem), może być skuteczna
w obniżaniu poziomu przeciwciał.
Dodatkowe zalecenia
Poza lekami pierwszego wyboru oraz suplementacją preparatami dodatkowymi ważna jest także modyfikacja stylu życia. Znacząco lepsze efekty terapii można uzyskać po wprowadzeniu zdrowej, zbilansowanej diety, która dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin oraz minerałów oraz umiarkowanej aktywności fizycznej. Ważne jest również, aby zadbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Autor: mgr farm. Dominika Poborca
Literatura:
- Davis MG, Phillippi JC. Hypothyroidism: Diagnosis and Evidence-Based Treatment. J Midwifery Womens Health. 2022 May;67(3):394-397. doi: 10.1111/jmwh.13358. Epub 2022 Apr 5. PMID: 35384263.
- Huwiler VV, Maissen-Abgottspon S, Stanga Z, Mühlebach S, Trepp R, Bally L, Bano A. Selenium Supplementation in Patients with Hashimoto Thyroiditis: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. 2024 Mar;34(3):295-313. doi: 10.1089/thy.2023.0556. Epub 2024 Feb 16. PMID: 38243784; PMCID: PMC10951571.
- Waterhouse M, Pham H, Rahman ST, Baxter C, Duarte Romero B, Armstrong BK, Ebeling PR, English DR, Hartel G, van der Pols JC, Venn AJ, Webb PM, Whiteman DC, McLeod DSA, Neale RE. The Effect of Vitamin D Supplementation on Hypothyroidism in the Randomized Controlled D-Health Trial. 2023 Nov;33(11):1302-1310. doi: 10.1089/thy.2023.0317. Epub 2023 Oct 5. PMID: 37698908.
- Antinez, P. B. Licht. 5.1) (2011) Vitamin Cimproves the apparent absorption of levothyroxine in a subset of patients receiving this hormone for primary hypothyrnadians. Revista Argentina de Endocri nologia y Metabaliuma 48, 16-24
- Mazokopakis, E. E. Papadomanolaki, M. G. Tsekouras, K. C. Evange lopoulos, A. D. Kotsiris. A., Tzortzisis, A. A. (2015). xvitamin D related to pathogenesis and treatment of Hashinsotos thyroiditis Hellenic journal of nuclear medicine, 18(3), 222-220
- Jiang, H., Chen. X. Qian, X., Shao, S. (2022). Effects of vitamin D treatment on thyroid function and autoimmunity markers in patients with Hashimoto’s thyroiditis-A meta-analysis of randomized con trolled trials. Journal of clinical pharmacy and therapeutics, 10,1111/ jcpt.13605. https://doi.org/10.1111/jcpt.13605
- van Zuuren, E. J. Allrusta, A. Y., Fed (2013). Suplementacja selenem Cochrane baza danych systematycznych re org/10.1002/14651858.CD010221 Wang, L. F. Sun, R. X., LLC. F.. Warn nium suplementacja na zapalenie tarczycy. Endokrynologia Po org/10.5603/EPa2021.0074
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/niedoczynnosc-tarczycy-zalecenia-i-jadlospis/)
