Po co nam jod? Rola jodu w organizmie
Jod to pierwiastek człowiekowi niezbędny. Pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, choć najbardziej kojarzy się z tarczycą. Produkcja hormonów tarczycy - tyroksyny i trijodotyroniny - zachodzi wyłącznie w jego obecności. Hormony te z kolei wpływają na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie mózgu oraz układu nerwowego, a także układu kostnego (na metabolizm kości, a także kolagenu), działają na układ sercowo-naczyniowy, biorą udział w przemianach wielu składników, np. białek, tłuszczu, węglowodanów i witamin, regulują procesy wzrostu i dojrzewania komórek ustroju, są niezbędne do utrzymania prawidłowej temperatury ciała, a to i tak nie wszystko, co "leży w ich gestii". Jod to więc nie tylko tarczyca - zależy od niego zdrowie całego organizmu.Reklama
Jod jest również silnym przeciwutleniaczem. Odnotowano jego działanie ochronne w procesach zapalnych i nowotworowych. Jest także istotny dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.
Zapotrzebowanie na jod
Zgodnie z aktualnymi polskimi normami z 2020 roku średnie zapotrzebowanie na jod dla osób dorosłych wynosi 95 µg/d. Więcej jodu potrzebują kobiety w ciąży, a także kobiety karmiące piersią.
Po czym poznać niedobór jodu?
Jod nie jest magazynowany w organizmie - musi być dostarczany z zewnątrz. Przede wszystkim czerpiemy go z pokarmu. Pewne jego ilości mogą być również absorbowane z powietrza przez układ oddechowy i skórę. W sytuacji, gdy dostarczamy organizmowi zbyt mało jodu, dochodzi do niedoboru.
Głównym objawem niedoboru tego mikroelementu jest powiększenie tarczycy, tzw. wole. Tarczyca staje się powiększona w próbie kompensowania braku jodu w organizmie. Przy niedoborze tego składnika występują również: zmęczenie, osłabienie, obniżenie tempa przemiany materii, przyrost masy ciała. Umiarkowany niedobór upośledza także zdolność uczenia się, prowadzi do problemów z zapamiętywaniem i kojarzeniem. Niedobory jodu mogą również przyczyniać się do obniżenia odporności.
Inne objawy łączone z niedoborem jodu to: nieregularne miesiączki, zaburzenia płodności, sucha skóra, wypadające włosy, wrażliwość na zimno.
Skutki niedoboru jodu
Niedobory jodu, które są często obserwowane na świecie, mają wiele konsekwencji. Przede wszystkim prowadzą do upośledzenia prawidłowego funkcjonowania tarczycy i produkcji jej hormonów. Do istotniejszych skutków niedoboru jodu zalicza się wole i niedoczynność tarczycy.
Zbyt niski poziom tego pierwiastka w organizmie ciężarnej może powodować nieodwracalny niedorozwój mózgu u płodu, może prowadzić do poronienia czy przedwczesnego porodu i większej śmiertelności dzieci. Na obszarach niedoboru jodu częściej występuje rak pęcherzykowy tarczycy. Pojawiają się również doniesienia, według których niedobory jodu mogą zwiększać częstość wystąpienia raka żołądka.
W Polsce, w celu zwiększenia spożycia jodu, wprowadzono obowiązkowe jodowanie soli kuchennej.
Objawy nadmiaru jodu
Nadmiar jodu jest rzadki. Do przyczyn tego stanu zalicza się przede wszystkim spożywanie zbyt dużych ilości produktów pochodzenia morskiego, soli jodowanej lub suplementów diety czy leków, które zawierają jod.
Jak wskazują eksperci, większość ludzi wykazuje dużą tolerancję na wysokie spożycie jodu z żywnością, ale u niektórych osób dawki uznane za bezpieczne dla ogółu populacji mogą spowodować niekorzystne objawy. Do takiej grupy zalicza się m.in. osoby z autoimmunologicznymi chorobami tarczycy.
Spożywanie zbyt dużych ilości jodu może wywołać takie objawy jak ślinotok, podrażnienie błon śluzowych układu oddechowego, wymioty, biegunkę, wysypkę, metaliczny smak w ustach czy zaburzenia pracy serca.
Do czego prowadzi nadmiar jodu?
W przypadku dużego nadmiaru jodu może dojść do zahamowania funkcjonowania tarczycy i nadczynności gruczołu. Czasami nadmiar jodu może zmniejszyć produkcję hormonów tarczycy, powodując niedoczynność. U niektórych osób z nadmiarem pierwiastka mogą wystąpić nowotwory.
Produkty bogate w jod
W czym szukać jodu? Przede wszystkim w żywności pochodzenia morskiego, czyli np. w rybach. Dużo jodu znajdziemy m.in. w dorszu, halibucie, mintaju, łososiu czy makreli. Warto też sięgać po śledzie, tuńczyka, a także sardynki. Istotny dla zdrowia pierwiastek znajdziemy też w serach: serze edamskim, serze brie czy serze twarogowym. Warto jeść orzechy laskowe, brokuły i szpinak.
Inne produkty z dobrą zawartością jodu to:
jajka kurze całe, mleko, płatki owsiane, czekolada mleczna i gorzka, algi morskie, wątroba wieprzowa, banany, kapusta biała, fasola biała.
Źródła:
https://www.czytelniamedyczna.pl/2123,niedobory-zywieniowe-jodu-konsekwencje-kliniczne.html.
Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie 2020.
Profilaktyka niedoboru jodu, Małgorzata Gietka-Czernel, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 12, 2015.
CZYTAJ TAKŻE:
