Rak jelita grubego stanowi w tej chwili drugą pozycję (po raku płuca) wśród wszystkich zapadalności na nowotwory w populacji polskiej i drugą w grupie onkologicznych przyczyn zgonów.
Analiza krajowych trendów epidemiologicznych pochodzących z ostatnich 40 lat wskazuje, że nowotwór jelita grubego zajmuje bardzo wysokie miejsce, jeżeli chodzi o częstość zapadalności u obu płci – drugie wśród kobiet i trzecie wśród mężczyzn. Jest więc jednym z najistotniejszych epidemiologicznie problemów w populacji, a także dużym wyzwaniem dla opieki zdrowotnej.
Celem badań profilaktycznych jest wykrycie zmian błony śluzowej jelita grubego: polipów – gruczolaków, czyli nowotworów we wczesnej fazie rozwoju – są to zmiany potencjalnie całkowicie wyleczalne. Usunięcie polipów jest bezbolesne. Osoby ze zmianami większymi niż 15 mm będą kierowane do ich usunięcia w warunkach szpitalnych.
Celem programu jest zapewnienie spadku umieralności dzięki możliwości wykrywania wczesnych bezobjawowych postaci raka poprzez wykonanie kolonoskopii przesiewowej oraz spadek zapadalności – czyli liczby nowych nowotworów w przyszłości dzięki usuwaniu polipów w trakcie badania przesiewowego.
Kryteria kwalifikacji do programu
Osoby w wieku:
- 50-65 lat;
- 40-49 lat, które posiadają krewnego pierwszego stopnia, u którego rozpoznano nowotwór jelita grubego.
Kryteriami wyłączenia z programu są:
- objawy kliniczne sugerujące istnienie raka jelita grubego;
- kolonoskopia wykonana w ostatnich 10 latach. Do udziału w programie nie jest wymagane skierowanie. Akcję informacyjną o programie prowadzą świadczeniodawcy realizujący program.
Kwalifikację do programu przeprowadza się poprzez ankietę. Badanie w znieczuleniu miejscowym (z zastosowaniem żelu znieczulającego) przysługuje każdemu pacjentowi, który nie ma do tego przeciwwskazań medycznych.
Dostęp do badania w znieczuleniu ogólnym przysługuje pacjentom
- po przebytych rozległych operacjach w obrębie jamy brzusznej, zwłaszcza operacjach ginekologicznych,
- po niepełnych lub bardzo bolesnych badaniach endoskopowych jelita grubego w przeszłości,
- którzy zgłaszają u świadczeniodawcy duży lęk przed wykonaniem badania.
Świadczenie realizowane jest w trybie ambulatoryjnym.
Każde badanie podlega podsumowaniu, tj. wydaniu pacjentowi wyniku badania oraz wskazania dalszych zaleceń w zakresie postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. W trakcie wizyty podsumowującej przeprowadzana jest z pacjentem ankieta po badaniu.
W przypadku wyniku prawidłowego konsultacja może odbyć się za pośrednictwem teleporady.
Gdzie można skorzystać z programu
- Szpital Wojewódzki w Opolu – sp. z o.o., 45-061 Opole, ul. Katowicka 64, tel. 506 218 078;
- EMC Instytut Medyczny Spółka Akcyjna Szpital Świętego Rocha w Ozimku. 46-040 Ozimek, ul. Częstochowska 31, tel. 77 427 34 91, 77 427 34 93, 77 427 34 94;
- Szpital Powiatowy im. Prałata J. Glowatzkiego w Strzelcach Opolskich, 47-100 Strzelce Opolskie, ul. Opolska 36A, tel. 77 407 02 88;
- Krapkowickie Centrum Zdrowia Spółka z o.o., 47-303 Krapkowice, Osiedle XXX Lecia 21, tel. 77 446 72 79;
- Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu, 45-401 Opole, Aleja Wincentego Witosa 26, tel. 77 45 20 369;
- Prudnickie Centrum Medyczne Spółka Akcyjna w Prudniku, 48-200 Prudnik, ul. Szpitalna 14, tel. 77 406 78 31 lub 502 764 003 (rejestracja od wtorku do piątku);
- Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Opolskie Centrum Onkologii im. prof. T. Koszarowskiego, 45-061 Opole, ul. Katowicka 66A, tel. 606 419 886 lub 77 441 63 87;
- 116 Szpital Wojskowy z Przychodnią Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, 45-759 Opole, ul. Walerego Wróblewskiego 46, tel. 261 625 895.
Kolonoskopia – badanie, które ratuje życie
Rak jelita grubego jest jednym z najczęstszych nowotworów, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Rocznie zapada na niego w Polsce około 18 tys. osób. Rozwija się długo, choćby przez kilka lat i może nie dawać żadnych objawów. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie choroby
Kolonoskopia jest badaniem, podczas którego lekarz może dokładnie obejrzeć jelito od środka. Pozwala wykryć zmiany i podjąć gwałtownie leczenie. W zależności od wskazań medycznych, badanie może być przeprowadzone w znieczuleniu miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. Wczesne wykrycie choroby znacznie zwiększa skuteczność leczenia.
Jak wygląda badanie
Nie potrzebujesz skierowania. Możesz wybrać dogodną dla Ciebie placówkę, która realizuje program przesiewowy. W niej dowiesz się o szczegółach badania i wypełnisz ankietę. jeżeli zostaniesz zakwalifikowany, to:
- przejdziesz badanie kolonoskopii – trwa ono od 15 do 40 minut,
- nie odczujesz dyskomfortu – badanie odbędzie się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, w zależności od wskazań medycznych,
- będziesz miał pobrane wycinki lub usunięte polipy wielkości do 15 mm,
- pobrany materiał trafi do badania histopatologicznego – żeby wykluczyć niebezpieczne zmiany,
- otrzymasz wynik oraz zalecenia dotyczące ewentualnego leczenia i kolejnego badania profilaktycznego.
- Do kolonoskopii należy się przygotować – zapytaj o to wcześniej w poradni.
Jakie są przyczyny raka jelita grubego
Nowotwór jelita grubego zaczyna się od łagodnych zmian, tzw. polipów, w obrębie jednej części jelita grubego – kątnicy, wstępnicy, poprzecznicy, zstępnicy lub odbytnicy.
Najczęstsze przyczyny raka jelita grubego to:
- uwarunkowania genetyczne,
- gruczolaki w jelicie grubym,
- stany zapalne jelit,
- nieprawidłowa dieta,
- nadużywanie alkoholu i papierosów,
- siedzący tryb życia.
Najczęściej występujące objawy raka jelita grubego
- powtarzające się krwawienie z odbytnicy lub krew w stolcu,
- zmiana rytmu wypróżnień – pojawienie się i utrzymanie biegunki lub zaparcia bez przyczyny,
- ból i skurcze brzucha,
- utrata masy ciała,
- anemia, osłabienie i brak apetytu.
Anemia jako cichy alarm
Krwawienie do światła jelita jest jednym z najczęstszych objawów, wynikających z rozrostu guza. o ile jest ono intensywne lub długotrwałe, może ono prowadzić do rozwoju niedokrwistości (anemii) i niedoborów żelaza, wiążących się poczuciem osłabienia, ciągłego zmęczenia oraz zmniejszenia wydolności wysiłkowej. Niedokrwistość można potwierdzić w badaniu krwi, a rak jelita grubego jest jedną z jej najczęstszych przyczyn.
Zaparcia, biegunki i „ołówkowe stolce”
W zaawansowanych postaciach rak jelita grubego może powodować znaczne zwężenie światła jelita — pojawiają się wtedy zaburzenia oddawania stolca, zmiana rytmu wypróżnień, występowanie biegunek lub zaparć, a nieraz obu objawów naprzemiennie.
Rak zlokalizowany w odbytnicy może zwężać jej światło na tyle, iż pojawią się cienkie i długie, tzw. ołówkowe, stolce. Może również wiązać się z uczuciem wypełnienia i niepełnego wypróżnienia, a wystąpienie któregokolwiek z tych objawów powinno być wskazaniem do konsultacji lekarskiej.
Co możesz zrobić, by uniknąć raka jelita grubego
- utrzymuj prawidłową masę ciała – Twoje BMI (masa ciała/wzrost) powinno się mieścić w przedziale 18,5–24,9,
- jedz zdrowo – skorzystaj z darmowych planów żywieniowych na portalu diety NFZ,
- ruszaj się regularnie – spacery, nordic walking czy jazda na rowerze sprawiają, iż jelita lepiej pracują,
- badaj się – sprawdź, czy kwalifikujesz się do programu badań przesiewowych i zrób (bezpłatnie) kolonoskopię.
***
Odważne komentarze, unikalna publicystyka, pasjonujące reportaże i rozmowy – czytaj w najnowszym numerze tygodnika „O!Polska”. Do kupienia w punktach sprzedaży prasy w regionie oraz w formie e-wydania
