Narada mózgu
Na czym polega koncepcja typów osobowości związaną z lewą i prawą półkulą i czym jest „narada mózgu” była mowa w pierwszej części tego artykułu. W tej dowiesz się także, w jaki sposób informacje te można wykorzystać w coachingu.
Jill Bolte Taylor, specjalistka z zakresu neuroanatomii, w swojej książce „Tajemnica zdrowego mózgu” 1 przedstawia koncepcję czterech osobowości. W 1996 roku doznała rozległego wylewu krwi do lewej półkuli mózgu. Przestała chodzić i mówić. Nie potrafiła czytać, pisać ani przypominać sobie czegokolwiek z przeszłości. Pierwszym krokiem do odzyskania zdrowia, stała się świadomość, iż pomimo tej traumy nie przestała być żyjącą i czującą istotą. W kolejnych etapach powrotu do samodzielnego życia pomogło jej też naukowe podejście i obserwacja z zewnątrz własnego udaru. Stworzyła koncepcję czterech osobowości. I to właśnie głosy tych czterech osobowości rozbrzmiewają w naszej głowie. Potrzebna jest „narada mózgu”, by kierować tą rozmową. O tym szczegółowo pisałam w pierwszej części artykułu. W tej, chcę pokazać, jak zastosować tę koncepcję.
Narada mózgu – odzyskiwanie wolności
Wróćmy jeszcze na chwilę do wspomnień traumatycznego doświadczenia udaru mózgu autorki. Napisała ona: „Kiedy lewa półkula mojego mózgu przestała funkcjonować, moja świadomość przeniosła się w spokojne rejony prawej strony umysłu, co spowodowało, że straciłam poczucie konieczności”.
Zatrzymajmy się na chwilę przy ostatnim zdaniu. Pozbycie się poczucia konieczności (choć osiągane oczywiście nie w tak drastyczny sposób), jest w moim odczuciu drogą do odzyskania wewnętrznej wolności i niezależności. Jak się to ma do coachingu? Następująco:
- „Potrzebuję” a nie: „muszę”.
- „Mogę” a nie: „muszę”.
Takie przeformułowanie zmienia przecież perspektywę. Zwłaszcza, jeżeli cel klienta powiązany jest z odzyskaniem kontroli nad swoim życiem. Pomocne będą pytania pogłębiające ten proces:
- Co sprawi, iż pozbędziesz się poczucia konieczności?
- Po czym rozpoznasz, iż to osiągnąłeś?
- Jak możesz pozbyć się przywiązania do tego, co cię ogranicza?
- Jakie potrzeby chcesz zaspokoić?
- Jakie korzyści osiągnąć?
Jednym słowem – przydatne będzie wówczas zastosowanie metody cel-efekt. Warto też oczywiście przyjrzeć się posiadanym zasobom, zapisać, choćby wręcz – zinwentaryzować to, co klient ma, zanim rozpocznie adekwatne działania. Jakie środki trwałe oraz jakie kompetencje, umiejętności, przekonania i wartości będą go wspierać w procesie osiągania celu.
Narada mózgu: co nam to daje?
Dlaczego tak ważna jest nauka świadomego uruchamiania różnych ośrodków naszej świadomości? Chodzi przede wszystkim o kontrolę nad myślami, emocjami i zachowaniem. Kiedy tylko chcemy, możemy skoncentrować się na praktycznym charakterze lewej półkuli mózgu bądź wybrać kreatywne rozwiązania prawej strony. W każdej sytuacji możemy, w zależności od potrzeby, wykorzystać atuty konkretnej osobowości. Gdy zajmujemy się biznesem i jesteśmy pod wpływem osobowości 1., chcemy przede wszystkim zarobić. Gdy mamy dominującą osobowość 2. – będziemy doskonalić szczegóły danego pomysłu. Pod wpływem osobowości 3. zapragniemy większej swobody, zaś z powodu osobowości 4. zechcemy służyć wyższemu dobru.
Proces narady mózgu pomaga też w świadomym skupieniu się na czystej teraźniejszości, fizycznym doświadczeniu życia. Odczuwając głęboko chwilę obecną, przenosząc uwagę na zmysłowe doświadczenia obrazów, tekstur i zapachów, możemy odczuć łączność z siłą wyższą. Możemy doświadczyć głębokiego uczucia wdzięczności.
Na ten temat powstało wiele książek i artykułów. Warto w tym kontekście przytoczyć kultową pozycję „Potęga teraźniejszości” Eckharta Tolle’a2, mówiącą o tym, iż osiągnięcie wewnętrznego spokoju i harmonii jest w zasięgu każdego z nas. Zdaniem Taylor: „kiedy zrozumiemy funkcjonowanie i organizację poszczególnych struktur naszego mózgu, wykształcimy zdolność do świadomego uruchamiania wybranych sieci neuronów. Dzięki temu uzyskamy moc, by w każdej chwili wybrać, kim chcemy być i jak chcemy żyć, niezależnie od naszej zewnętrznej sytuacji”.
Narada mózgu a coaching
Lepiej zrozumiesz klienta
Po pierwsze, dzięki lekturze tej książki możemy zrozumieć, jakiego rodzaju osobowość nasz klient przejawia najczęściej. Pomoże to w pracy nad tymi obszarami mózgu, które coachee potrzebuje wzmocnić, aby osiągnąć zamierzony cel w procesie coachingowym. Poznanie zasobów związanych z każdą częścią osobowości pozwala świadomie uruchamiać je w razie potrzeby.
Zidentyfikujesz emocje
Zarówno coach, jak i klient mogą ponadto nauczyć się identyfikować własne emocje. Zrozumieć ich źródła i rozwijać strategie radzenia sobie z nimi. To może pomóc w lepszym zarządzaniu stresem. Zrozumienie emocji innych oznacza polepszenie umiejętności interpersonalnych – wzmacnianie własnej empatii i budowanie satysfakcjonujących relacji z ludźmi. Pomaga to też w rozwiązywaniu konfliktów. Ostatecznie kontakt z drugim człowiek jest w istocie spotkaniem aż… ośmiu osobowości, z których każda chce mieć rację. Kiedy nad tym nie zapanujemy, najczęściej do głosu z obu stron dochodzi lewa półkula emocji, czyli osobowość 2. Dlatego tak ważne jest wówczas poszukanie dystansu, w czym może pomóc reguła 90 sekund. Przy okazji Taylor wspomina, iż dlatego właśnie utworzenie fizycznej przestrzeni pomiędzy stronami sporu (np. wyjście na chwilę do drugiego pokoju) jest skutecznym sposobem na jego zażegnanie. Co więcej, można rozwiązać konflikt, choćby jeżeli tylko jedna strona korzysta z opisywanego mechanizmu.
Doświadczenie teraźniejszości
Po trzecie, wiedzę na temat funkcjonowania – zwłaszcza prawej półkuli mózgu – można wykorzystać w projektowaniu ćwiczeń uważności i doświadczania teraźniejszości. „Kiedy czujemy się samotni – pisze autorka – lewa półkula naszego mózgu zauważa, iż jesteśmy sami. Jednak w chwili, gdy przestajemy odczuwać przywiązanie do ludzi i przedmiotów, stanowiących element zewnętrznej rzeczywistości, przenosimy się w obszar świadomego przepływu (podkreślenie moje – M.K.-S.).Dzięki temu możemy doświadczać prawdziwej wdzięczności i wiecznej radości. W każdej chwili naszego życia dysponujemy możliwością wyboru”.
Kreatywność i potencjał twórczy
Po czwarte, rozwija to kreatywność w myśleniu i odkrywanie własnego potencjału twórczego. Coach może wykorzystać koncepcję prawej półkuli mózgu jako źródła kreatywnych inspiracji dla coachee, a przy okazji też dla siebie.
Analiza i rozumowanie
Po piąte, książka Jill Bolte Taylor może pomóc w zrozumieniu mechanizmów analizy i rozumowania. Przyda się to coachom, pracującym z klientami, którzy mają trudności z organizacją czasu i realizacją celów. Może to obejmować tworzenie list zadań, priorytetyzację celów oraz eliminowanie rozproszeń.
Dbałość o zdrowie
Wreszcie „Tajemnica zdrowego mózgu” może stać się inspiracją do większej dbałości o własne zdrowie i pracą nad świadomością ciała.
Zamiast podsumowania
Na koniec chciałabym przytoczyć fragment tekstu „Tajemnicy zdrowego mózgu”, który przemówił do mnie wyjątkowo mocno. Przywołuję go zawsze wtedy, gdy czuję, iż życie stawia mi niełatwe wymagania, a potem rozumiem, iż była to lekcja niezbędna dla mojego rozwoju.
„Z samego rana dziękuję komórkom pnia mojego mózgu, które pozwoliły mi wybudzić się ze snu. Następnie zamykam oczy i delektuję się doświadczeniem bycia żywą. Zwyczajnie leżę i wczuwam się w moje ciało. Następnie powracam do bycia sobą”.
Dla Jill Bolte Taylor ewolucyjnym celem ludzkości jest „życie pełnią mózgu”. Możemy tak żyć, gdy odkryjemy cztery osobowości własnego mózgu, zrozumiemy je i zadbamy o nie. Jej zdaniem, musimy celowo zwiększać liczbę połączeń neuronowych, dzięki którymi zachodzi komunikacja między czterema osobowościami naszej psychiki. „Kiedy nauczymy się używać narzędzia narady mózgu, będziemy świadomie przesuwać naszą świadomość pomiędzy różnymi modułami umysłu oraz samodzielnie decydować o przebiegu naszego życia”.
(Artykuł nt. teorii trzech mózgów przeczytasz TUTAJ).
BIBLIOGRAFIA
- Jill Bolte Taylor, Tajemnica zdrowego mózgu. Jak wykorzystać neuroplastyczność oraz adekwatności prawej i lewej półkuli mózgu, aby przywrócić zdrowie i odkryć psychologiczne i biologiczne możliwości umysłu. Tłum. Krzysztof Sołowiej, Wydawnictwo Vital, Białystok 2022 ︎
- Mark Wolynn, Nie zaczęło się od ciebie. Redakcja językowa: Jagoda Latkowska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2021 ︎
- Byron Katie, Stephen Mitchell, euforia każdego dnia: jak osiągnąć wewnętrzną harmonię, przeł. Anna Boniszewska, Wydawnictwo G+J Gruner + Jahr Polska, Warszawa, 2011 ︎
- Eckhart Tolle, Potęga teraźniejszości, przekład Michał Kłobukowski, Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2022 ︎
