Co się zmienia i na czym dziś opierają się najskuteczniejsze formy wsparcia uczniów ze spektrum autyzmu?

Świat terapii ASD dynamicznie się zmienia. Coraz bardziej odchodzi się od podejścia opartego na „korygowaniu zachowań”, a nacisk przesuwa się na neuroafirmację, samoregulację, technologie wspierające, teleinterwencje oraz współpracę całego środowiska ucznia.

Poniżej znajdziesz rzetelny, aktualny przegląd światowych trendów — oparty na najnowszych publikacjach i raportach naukowych.

1. NDBI (Naturalistic Developmental Behavioral Interventions) jako złoty standard wczesnej interwencji

Najsilniejszy trend ostatnich lat to podejścia rozwojowo-behawioralne prowadzone w naturalnych sytuacjach: zabawie, rutynach, wspólnych aktywnościach.

Badania potwierdzają istotną skuteczność NDBI w rozwijaniu:

• komunikacji,
• wspólnej uwagi,
• zabawy symbolicznej,
• umiejętności społecznych.

Źródła:
🔗 Przegląd badań NDBI w Frontiers in Psychiatry (2025):
https://www.frontiersin.org/journals/psychiatry/articles/10.3389/fpsyt.2025.1435612/full🔗 Analiza efektywności interwencji naturalistycznych (Frontiers):
https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2023.1276373/full🔗 Badania nad NDBI prowadzonymi przez rodziców (PMC):
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12466628/

Co nowego?
— Uczenie rodziców staje się centralnym elementem terapii.
— Interwencje są krótsze, bardziej intensywne i dopasowane do rutyn domowych.
— Łączy się NDBI z AAC oraz terapią logopedyczną.

2. Teleterapia, telediagnoza i wsparcie online

Telezdrowie to już nie „plan awaryjny”. Badania wskazują, że:

• teleinterwencje podnoszą kompetencje rodziców,
• pozwalają utrzymać ciągłość wsparcia,
• wyrównują dostęp do terapii w małych miejscowościach.

Źródła:
🔗 Przegląd telehealth i opcji zdalnych w terapii ASD:
https://www.hiddengemsaba.com/articles/autism-telehealth-options🔗 Badania nad skutecznością zdalnych interwencji (PMC):
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12466628/🔗 Telediagnoza i przesiew online (Sciencedirect):
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S3050656525001245

Nowości 2024–2025
— rośnie liczba programów szkoleniowych dla nauczycieli i rodziców działających całkowicie online,
— szkoły mogą wspierać rodziców poprzez krótkie konsultacje wideo i mikrointerwencje.

3. Sztuczna inteligencja (AI) w diagnozie, analizie zachowania i wspomaganiu komunikacji

AI staje się istotną częścią badań nad autyzmem, szczególnie w diagnozie i terapii wspierającej.

AI może wspierać:

• analizę mimiki, ruchów ciała i kontaktu wzrokowego,
• wczesną identyfikację zachowań sygnałowych,
• personalizację programów terapeutycznych,
• komunikację alternatywną (AAC).

Źródła:
🔗 Przegląd AI w diagnozie i wsparciu ASD (ArXiv 2025):
https://arxiv.org/abs/2505.02747

🔗 Zastosowanie technologii cyfrowych i telezdrowia w terapii ASD (ArXiv):
https://arxiv.org/abs/2505.02747

Wskazówka dla szkół:
AI (np. systemy do monitorowania emocji, aplikacje AAC) powinna być traktowana jako narzędzie ułatwiające komunikację, nie jako forma kontroli zachowań.

4. Podejście neuroafirmujące (Neurodiversity-affirming practice)

To najważniejsza zmiana filozoficzna w terapii.
Celem jest wspieranie dziecka takim, jakie jest, a nie wymuszanie zachowań neurotypowych.

W praktyce oznacza to:

• rezygnację z celów typu „utrzymuje kontakt wzrokowy przez X sekund”,
• większy nacisk na samoregulację i poczucie bezpieczeństwa,
• adaptację środowiska (szkoła + dom),
• unikanie maskowania i przeciążenia sensorycznego,
• rozwijanie komunikacji w dowolnej formie (mowa, gest, AAC, tekst).

Źródło:
🔗 „Neurodiversity 2.0” – analiza podejścia neuroafirmującego (ScienceDirect):
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S3050656525001245

🔗 Trendy w terapii i R&D ASD (Synapse by Patsnap):
https://synapse.patsnap.com/article/what-are-the-current-trends-in-autism-spectrum-disorder-asd-treatment-research-and-development

👇 Przeczytaj:

5. Terapia środowiskowa: szkoła + dom + rodzina

Nowe badania podkreślają, iż środowisko jest równie ważne jak sama terapia.

Skuteczne programy obejmują:

• adaptacje sensoryczne w klasie,
• wizualne wsparcie dnia, planowanie aktywności,
• pracę nad emocjami i regulacją,
• współpracę z rodzicami i asystentami ucznia,
• wprowadzanie rytuałów i przewidywalności.

Źródło:
🔗 Holistyczne modele wsparcia ASD (Frontiers 2025):
https://www.frontiersin.org/journals/psychiatry/articles/10.3389/fpsyt.2025.1435612/full

6. Eksperymentalne kierunki badań biologicznych

(na dziś – nie są to terapie szkolne ani zalecane do stosowania bez nadzoru medycznego)

Najczęściej badane obszary:

• neuromodulacja,
• metabolomika i biomarkery,
• interwencje genetyczne,
• terapie celowane dla określonych mutacji.

Źródło:
🔗 Raport o nowych kierunkach w badaniach ASD (Synapse):
https://synapse.patsnap.com/article/what-are-the-current-trends-in-autism-spectrum-disorder-asd-treatment-research-and-development

🏫 Co to oznacza dla szkół?

✔ 1. Mniej „korygowania”, więcej regulacji i komunikacji

Cele terapeutyczne powinny wspierać autonomię i komfort ucznia.

✔ 2. Regularna kooperacja z rodzicami

Szkoła może być centrum koordynacji wsparcia.

✔ 3. Wprowadzanie narzędzi AAC i materiałów wizualnych

Dla wielu dzieci to klucz do funkcjonalnej komunikacji.

✔ 4. Wykorzystywanie technologii

Aplikacje, sensoryczne przerwy, proste narzędzia AI do wspierania zrozumienia emocji i sygnałów społecznych.

✔ 5. Adaptacje sensoryczne

Kąciki wyciszenia, słuchawki wygłuszające, przerwy ruchowe, sygnały wizualne.

📌Powiązane

• Badania introspekcji i samoświadomości w spektrum autyzmu
• Rozwój narracji u uczniów z autyzmem – skuteczne zajęcia rewalidacyjne krok po kroku
• Poziomy świadomości a rozwój emocjonalny uczniów z autyzmem – jak uczyć dzieci rozpoznawania i transformowania emocji?

✨ Podsumowanie

Terapia autyzmu w 2024–2025 to:

• NDBI i naturalistyczne interwencje rozwojowe
• Telehealth i cyfrowe wsparcie
• Neuroafirmacja i praca z tożsamością dziecka
• Technologie wspomagające i AI
• Wsparcie całego ekosystemu ucznia: szkoła + dom
• Ostrożne, ale intensywne badania nad nowymi podejściami biologicznymi

To podejście bardziej humanistyczne, skuteczniejsze i oparte na współpracy oraz poszanowaniu różnorodności neurologicznej.

🔓 Subskrybuj

📌 Subskrypcja 6 zł – dostęp do wybranych materiałów, artykułów i inspiracji dla nauczycieli, terapeutów i rodziców.
🌟 Subskrypcja PREMIUM 10 zł – rozbudowane arkusze i scenariusze zajęć.

📚 Zajrzyj do eBooków, Pakietów lekcyjnych, scenariuszy zajęć rewalidacyjnych, terapeutycznych, Arkuszy i innych narzędzi (w zakładkach w górnej części strony) na autyzmwszkole.com

👇 Przeczytaj: