Ebook dla terapeutów, rodziców i nauczycieli pracujących z dziećmi ze spektrum autyzmu

🌿 Ten eBook powstał dla nauczycieli, terapeutów, rodziców i wszystkich, którzy chcą pomóc dziecku wyrażać siebie, choćby wtedy, gdy słowa są trudne, niepełne lub jeszcze się nie pojawiają.

🎨 Co znajdziesz w środku?

• 🌈 Arteterapię krok po kroku
  Jak wykorzystać obraz, kolor, ruch i gest zamiast „powiedz ładnie”.
• 💬 Język emocji bez presji
  Naturalne sposoby na rozwijanie mowy i narracji.
• 🧩 Schemat: Obraz → Słowo → Opowieść
  Model, który pomaga tworzyć zdania bez stresu.
• 🎴 Przykładowe Karty Emocji, Natury i Ruchu
  Idealne do pracy w klasie, gabinecie i w domu.
• ✏️ Mini Dzienniczek Narracji
  Wspiera codzienne wyrażanie uczuć i potrzeb.
• 🤝 Scenariusze zajęć gotowe do użycia m.in.:
  „Bukiet Słów”, „Opowieść Jednego Koloru”, „Moja Karta Dnia”.

💛 Dla kogo jest ten eBook?

Dla osób pracujących z dziećmi ze spektrum autyzmu, które:

• mówią mało lub wcale,
• używają echolalii,
• mają trudność z nazwaniem emocji,
• potrzebują więcej czasu, miękkości i przestrzeni,
• komunikują się przez rysunek, ruch lub ciszę.

🌱 Co zyskujesz?

• 🧠 Wsparcie rozwoju mowy przez wyobraźnię
• 💗 Bezpieczną przestrzeń na emocje
• 🌌 Nowy język komunikacji — oparty na ciele i obrazie
• 🌬️ Pracę bez presji, pośpiechu i ocen

Ebooki wraz z opisem znajdują się w zakładce „eBooki” i na głównym szablonie strony autyzmwszkole.com.

Spis treści

✨ Wprowadzenie

• Dlaczego twórczość jest językiem dziecka?
• Rozwój mowy i komunikacji w ujęciu neuropsychologicznym.
• Dlaczego niektóre dzieci mówią mniej lub niechętnie opowiadają?
• Twórczość jako most między emocją a słowem.

🔹 Rozdział 1: Wyobraźnia jako fundament komunikacji

• Co to znaczy „myśleć obrazami”?
• Jak dzieci w spektrum przetwarzają informacje?
• Związek między ruchem, sensoryką a językiem.
• Jak wyobraźnia wspiera rozwój mowy — mechanizm krok po kroku.

Mini-ćwiczenie: „Co widzę, gdy zamknę oczy?”

🔹 Rozdział 2: Emocje a język — jak pomagamy nazywać świat wewnętrzny

• Język emocji — najpierw czuję, potem nazywam.
• Dlaczego dzieci „blokują się”, gdy prosimy: „Powiedz, co czujesz”.
• Techniki pośrednie: symbol, kolor, gest, metafora.

Ćwiczenia:

1. „Kolory mojego dnia”
2. „Jaką pogodę masz w środku?”

🔹 Rozdział 3: Twórczość jako narzędzie komunikacji

• Rysunek i plastyka jako pomost do dialogu.
• Kiedy obraz mówi więcej niż słowa.
• Tworzenie narracji przez rysunek krok po kroku.

Model pracy:
„Obraz → Gest → Słowo → Zdanie → Opowieść”

🔹 Rozdział 4: Wspieranie rozwoju mowy w codzienności

• Jak naturalnie zachęcać do dialogu bez presji.
• Jak zadawać pytania, które otwierają, a nie zamykają.
• Jak wspierać echolalię i przekształcać ją w narrację.

Protokół 1: „Zamiast > powiedz → pokaż → opowiedz razem”

🔹 Rozdział 5: Narracja — jak dziecko uczy się opowiadania

• 3 etapy rozwoju narracji u dziecka.
• Co zrobić, gdy dziecko opowiada „chaotycznie”.
• Jak z obrazów tworzy się historia.

Ćwiczenia narracyjne:

1. „Co się wydarzyło pierwsze?”
2. „Dopowiedz zakończenie”
3. „Budujemy historię z 3 obrazów”

🔹 Rozdział 6: Twórcze zabawy językowe, które działają

• Zabawy z ruchem
• Zabawy z gestem
• Zabawy z przedmiotem
• Zabawy „z niczego”

Przykładowe gry językowe:

• „Tajemniczy przedmiot”
• „Co robi kolor?”
• „Opowieść w marszu”

🔹 Rozdział 7: Arteterapia i komunikacja — sesje krok po kroku

• Jak prowadzić mini-sesję twórczą w domu i przedszkolu.
• Jak obserwować dziecko bez interpretacji.
• Jak reagować, gdy dziecko „milczy”.

3 gotowe scenariusze zajęć:

1. Bukiet słów
2. Opowieść jednego koloru
3. Moja karta dnia

🔹 Rozdział 8: Wsparcie dziecka, które mówi mało lub wcale

• AAC, PECS, gest, piktogramy — prosty przewodnik.
• Jak tworzyć wspólny język bez presji słów.
• Kiedy nie zmuszać do mówienia.

🌱 Podsumowanie

• Twórczość jest mostem.
• Rytm, gest, obraz i słowo — cztery ścieżki komunikacji.
• Dziecko komunikuje się, nawet gdy nie mówi.

📎 Załączniki (do druku)

• Karty emocji
• Karty natury
• Karty „ruchu”
• Szablon „Obraz → Słowo → Opowieść”
• Mini dzienniczek narracji

✨ Wstęp

„Wyobraźnia jest językiem, który znamy wszyscy, zanim wypowiemy pierwsze słowo.”

Dziecko uczy się świata nie poprzez definicje, ale poprzez doświadczenie.
Dotyka, obserwuje, słucha, porusza się. Dopiero potem — nadaje znaczenie.
Mowa rodzi się powoli, organicznie, z relacji, ruchu, emocji, wyobraźni i zabawy.

Współczesne badania z zakresu neuropsychologii (A. Damasio, S. Gallagher, U. Frith) pokazują, iż komunikacja nie jest wyłącznie procesem językowym. To wielowarstwowe zjawisko, w którym łączą się:

• ciało (oddech, napięcie, gest),
• emocje (przeżywanie i regulacja),
• wyobraźnia (obrazy i wspomnienia),
• relacja (bezpieczeństwo i kontakt),
• dopiero na końcu — słowo.

Dlatego dziecko, które ma trudności z mówieniem, wcale nie musi mieć „trudności z komunikacją”.
Ono komunikuje się cały czas — tylko innymi drogami:

• spojrzeniem,
• ruchem ciała,
• rysunkiem,
• wyborem koloru,
• mimiką twarzy,
• pauzą, milczeniem,
• gestem ręki.

To, co często określamy jako „brak mowy”, bywa tak naprawdę poszukiwaniem dostępu do słów.

I tu wkracza twórczość.

Wyobraźnia jest językiem przed językiem.
To ona pozwala dziecku:

• tworzyć obrazy w myślach,
• łączyć doświadczenia,
• budować sens i narrację,
• rozumieć emocje i relacje.

Dopiero wtedy pojawia się możliwość mówienia, opowiadania, nazywania.

Dlaczego to ważne w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu?

Dzieci w spektrum często:

• myślą konkretnie i potrzebują czasu, aby rozwinąć symboliczne rozumienie,
• reagują intensywniej na bodźce sensoryczne,
• doświadczają trudności w wyrażaniu emocji i intencji,
• potrzebują jasnej struktury i równocześnie bezpiecznej przestrzeni swobodnej ekspresji.

Twórczość daje to wszystko jednocześnie:

W ten sposób komunikacja zaczyna się w ciele, przechodzi przez emocje, a dopiero potem staje się słowem.

Nie zmuszamy do mówienia.
Tworzymy warunki, w których słowo może się pojawić.

O czym jest ten eBook?

Ten eBook jest przewodnikiem pracy z dzieckiem, w którym:

• twórczość jest narzędziem komunikacji,
• język rozwija się poprzez obraz + ruch + emocję,
• a mowa nie jest celem samym w sobie, ale skutkiem budowania kontaktu, relacji i wyobraźni.

Znajdziesz tu:

• podstawy neuropsychologiczne rozwoju języka,
• strategie wspierania dziecka, które mówi mało lub wcale,
• modele przekształcania obraz → gest → słowo → opowieść,
• scenariusze zajęć,
• karty i narzędzia do pracy od razu.

To podejście nie zakłada presji.
Zakłada obecność, uważność i wspólne tworzenie.

Bo dziecko nie musi mówić, żeby być wysłuchane.
Najpierw musi zostać zauważone.

Ebooki wraz z opisem znajdują się w zakładce „eBooki” i na głównym szablonie strony autyzmwszkole.com.

👇 Przeczytaj również: