Rola taty w życiu maluszka, a potem na każdym kolejnym etapie dorastania dziecka, jest nieoceniona. To rola, z której nie wychodzi się nigdy. Z okazji Dnia Ojca wszystkim tatom, tatkom i tatusiom najlepsze życzenia składa Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej!
23 czerwca obchodzimy w Polsce szczególne święto – Dzień Ojca. To wyjątkowa rola, która na zawsze zmienia perspektywę, często odwraca priorytety i nigdy się nie kończy. Bo tatą jest się na całe życie, choćby gdy dziecko dawno skończyło już 18 lat.
Ale w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o ojcach pamięta się każdego dnia, nie tylko od święta. W ministerialnym katalogu działań i programów nie brakuje tych skierowanych do rodziców, a więc także dla tatusiów.
Oto przegląd najważniejszych z nich
Aktywny Rodzic, aktywny tata!
Chociaż pierwsze tygodnie urlopu macierzyńskiego przysługują tylko mamom, coraz częściej również tatusiowie decydują się na pozostanie w domu z maluchem i korzystanie z części urlopu rodzicielskiego. Z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, iż w 2024 roku 41,9 tys. ojców skorzystało z urlopu rodzicielskiego – ponad dwa razy więcej niż w 2023 roku i jedenaście razy więcej niż w 2022 roku.
Powrót do pracy po przerwie nie zawsze jest jednak łatwy. By wspierać rodziców w łączeniu aktywności zawodowej z życiem rodzinnym uruchomiony został program Aktywny Rodzic. To choćby 1500 zł miesięcznie, a w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami 1900 zł, na opiekę nad dzieckiem. Do dyspozycji rodziców są trzy rodzaje świadczeń dopasowanych do sytuacji danej rodziny.
Wsparcie w opłaceniu opieki to jedno, ale niemniej ważna jest po prostu dostępność miejsc w żłobkach czy klubach dziecięcych. W ramach programu Aktywny Maluch wspierany jest rozwój sieci instytucji opieki nad dziećmi do lat 3 w całej Polsce. Przeznaczone są też dodatkowe środki na remonty i doposażenie przyżłobkowych placów zabaw. Podnosimy standardy opieki, dbając jednocześnie o warunki pracy opiekunek.
Najważniejsze, by rodzice mieli pewność, iż ich pociechy przebywają w bezpiecznych placówkach i są otoczone profesjonalną opieką. Dzięki temu oni sami mogą spokojnie wrócić do pracy.
Wsparcie rodziców przedwcześnie urodzonych dzieci
Kilkadziesiąt tysięcy maluchów rocznie tak bardzo nie może doczekać się pierwszego spotkania z mamą i tatą, iż rodzą się przed czasem. To z kolei wiąże się z koniecznością szczególnej opieki. Pierwsze tygodnie na świecie, zamiast w domu w bezpiecznych ramionach rodziców, spędzają w szpitalu. Jeszcze do niedawna rodziny te długie tygodnie traciły bezpowrotnie.
To się zmieniło. W marcu 2025 roku weszły w życie przepisy wprowadzające uzupełniający urlop macierzyński – choćby do 15 tygodni – dla rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie lub hospitalizowanych po urodzeniu. To wspólny sukces Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz strony społecznej – rodziców wcześniaków, lekarzy oraz organizacji zrzeszonych w Koalicji dla Wcześniaka, która przez rok współpracowała z resortem nad projektem ustawy.
Jakie prawa ma tata na rynku pracy?
Chociaż sama nazwa organu doradczego Ministry Pracy – Rada ds. Kobiet na Rynku Pracy – może sugerować, iż zajmuje się głównie wspieraniem działań na rzecz poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy, to nie wszystkie jej zadania. istotną częścią aktywności Rady jest także przeciwdziałanie stereotypowemu postrzeganiu ról społecznych kobiet i mężczyzn, a także promowanie równowagi między życiem rodzinnym i zawodowym, w tym zachęcanie ojców do korzystania z uprawnień pracowniczych związanych z rodzicielstwem.
Jakie to uprawnienia? To przede wszystkim:
- Urlop ojcowski – 2 tygodnie urlopu płatnego w 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku, do wykorzystania do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia.
- Urlop macierzyński– tata może przejąć 6 tygodni urlopu macierzyńskiego (pierwsze 14 tygodni urlopu po porodzie przysługuje wyłącznie matce – z reszty mama może zrezygnować, o ile urlop przejmie tata); płatny w 100 proc. lub 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku (81,5 proc. dotyczy wysokości „uśrednionej” przy łącznym wniosku złożonym przez ubezpieczoną matkę dziecka nie później niż 21 dni po porodzie o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze).
- Urlop rodzicielski – 41 tygodni do podziału między rodzicami, w tym 9 tygodni urlopu nieprzenaszalnego na drugiego rodzica; płatny w 70% . lub 81,5% podstawy wymiaru zasiłku (81,5 proc. dotyczy sytuacji, gdy ubezpieczona matka dziecka złoży wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze nie później niż 21 dni po porodzie). Wniosek o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku nie dotyczy urlopu rodzicielskiego w części przysługującej wyłącznie drugiemu rodzicowi dziecka (w wymiarze 9 tygodni). Za tą część urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Co ważne, urlop ojcowski przysługuje również w przypadku adopcji dziecka. Wówczas należy go wykorzystać w ciągu 12 miesięcy od przysposobienia, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 lat.
Ale to nie wszystko. niedługo uruchomiony zostanie pilotaż skróconego czasu pracy, który może dać rodzinom dodatkowe bezcenne godziny na spędzanie czasu z dziećmi. Bo praca jest ważna, ale wspólne chwile są najważniejsze!
