Ministerstwo Zdrowia odpowiada na pytania o dyżury aptek

W połowie maja do Ministerstwa Zdrowia wpłynęło zapytanie posłanki Olgi Ewy Semeniuk-Patkowskiej, w sprawie dyżurów aptek. Odnosiła się ona do konkretnej sytuacji panującej w Piszu – mieście powiatowym w województwie warmińsko-mazurskim.

– Z licznych zgłoszeń mieszkańców oraz sygnałów płynących z lokalnych struktur samorządowych wynika jasno: na terenie Pisza nie funkcjonuje żadna apteka zapewniająca całodobowy dyżur, choćby w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia. Osoby, które otrzymują recepty w ramach nocnej lub świątecznej opieki medycznej, są odsyłane do odległych o choćby 60 km miast, takich jak Ełk czy Giżycko – co w praktyce oznacza pozbawienie ich prawa do natychmiastowego dostępu do leków – pisała posłanka.

• Czytaj również: Dyżury aptek: jak działają nowe przepisy?

Wskazywała, iż problem dotyczy całej społeczności – blisko 60 000 mieszkańców powiatu piskiego, obejmującego cztery gminy: Pisz, Biała Piska, Orzysz i Ruciane-Nida. Zdaniem posłanki pozostają oni pozbawieni podstawowego „bezpieczeństwa lekowego w porze nocnej i w dni wolne od pracy”.

– Co istotne, powiat ten stanowi również popularny region turystyczny, szczególnie w okresie letnim, co dodatkowo zwiększa zapotrzebowanie na całodobowy dostęp do usług farmaceutycznych. Brak takiej dostępności uderza nie tylko w mieszkańców, ale także w tysiące przyjezdnych gości, w tym rodziny z dziećmi, osoby starsze czy osoby z chorobami przewlekłymi – przekonywała posłanka.

Co zrobi Ministerstwo Zdrowia?

W swoim zapytaniu posłanka wskazywała, iż to sytuacja niedopuszczalna – szczególnie w XXI wieku i w regionie o rozległym charakterze terytorialnym oraz ograniczonej dostępności transportu publicznego.

– Brak dostępności aptek w godzinach krytycznych uderza przede wszystkim w osoby starsze, kobiety w ciąży, rodziców z małymi dziećmi oraz wszystkich tych, którzy nie mają możliwości natychmiastowego przemieszczania się – czytamy w jej zapytaniu.

• Czytaj również: Dyżury aptek znikają z wielu powiatów. Winne nowe przepisy?

Z informacji, które docierają do niej z poziomu samorządu, wynika, iż obecne przepisy nie dają realnych instrumentów do organizowania, ani tym bardziej egzekwowania takich dyżurów. Podobno sytuacja ta nie wynika ze złej woli farmaceutów, ale z obaw związanych z funkcjonującym systemem sankcji.

– Właściciele aptek niejednokrotnie rezygnują z pełnienia dyżurów z powodu przepisów, które w razie drobnych uchybień technicznych (np. błędnego zapisu w dokumentacji) przewidują surowe kary, a także z powodu ograniczeń wynikających z obowiązujących regulacji zawodowych i wymagań kadrowych – pisała posłanka.

Jednocześnie skierowała do Ministerstwa Zdrowia szereg pytań na temat planowanych zmian w przepisach o dyżurach aptek. Niedawno na pytania te odpowiedział wiceminister Marek Kos. Oto jego odpowiedzi…

Resort zdrowia odpowiada…

Czy Ministerstwo Zdrowia uznaje brak dostępu do aptek nocnych i świątecznych w miastach powiatowych za systemowe zaniedbanie?

Minister Zdrowia stwierdza, iż nie uważa, iż istnieje stan powszechnego braku dostępu do dyżurów aptecznych, a zatem nie może odnieść się do kwestii zaniedbań w tym zakresie. Od 2023 r. funkcjonują przepisy umożliwiające ekspedycję apteczną, które zastąpiły wcześniejsze szczątkowe przepisy w tej materii. Należy uzupełnić, iż nastąpiło to poprawie 20 latach zgłaszania postulatów w tym przedmiocie, zarówno ze strony samorządu terytorialnego, jak i środowiska farmaceutów. Po raz pierwszy wprowadzono finansowanie dyżurów aptecznych ze środków publicznych w celu wyeliminowania strat aptek wynikających z nieopłacalności dyżurowania, które według wieloletnich deklaracji miały być głównym problemem, z jakim boryka się ekspedycja apteczna. Należy w tym miejscu podkreślić, iż obecne przepisy zostały opracowane w ramach współpracy z przedstawicielami władz samorządowych w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu. Tym samym treść obowiązujących przepisów była wypracowana również przez przedstawicieli władz samorządowych.

Czy i kiedy ministerstwo podejmie działania legislacyjne, które umożliwią powiatom skuteczne egzekwowanie obowiązku pełnienia takich dyżurów?

Kwestia egzekwowania przez organy powiatu ustalanych przez siebie zasad dyżurowania, pozostaje w ich kompetencji.

Czy planowane jest wprowadzenie możliwości obowiązkowych dyżurów dla aptek na wzór nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej?

Minister Zdrowia wskazuje żenie jest to planowane, ani choćby rozważane. Skala ekspedycji aptecznej w dni wolne od pracy lub w porze nocnej jest mała. Najczęściej przedmiotem sprzedaży prowadzonej w trakcie dyżurów nie są choćby leki, a choćby kiedy sprzedawane są faktycznie leki, to nie o podstawowym znaczeniu dla ochrony zdrowia. Działalność apteczna zasadniczo różni się od tej prowadzonej przez różnego rodzaju służby czy straże, czy choćby podmioty zapewniające nocną i świąteczną opiekę zdrowotną czy prowadzące SOR, gdzie finansuje się nie tylko faktyczną pomoc, ale samą potencjalną gotowość doniesienia pomocy.

Minister Zdrowia nie znajduje uzasadnienia dla wymagania pełnienia dyżurów aptecznych całonocnie (i potencjalnie ich pełnego finansowania), na potrzeby pozostawania apteki w gotowości do zabezpieczenia potrzeb potencjalnie kilku osób w produkty, które najczęściej można zakupić w standardowych godzinach dziennych, co pozostałoby bez wpływu na stan ich zdrowia.

Czy ministerstwo planuje jednocześnie nowelizację przepisów, tak aby właściciele aptek nie byli karani w sposób nadmierny i nieproporcjonalny za drobne uchybienia formalne popełnione w trakcie pełnienia dyżuru?

Minister Zdrowia nie jest w stanie udzielić odpowiedzi, gdyż nie może zidentyfikować, o jakiego rodzaju karanie chodzi, ani w jakim związku to karanie miałoby pozostawać z wykonywaniem dyżurów. Jedyną formą dolegliwości przewidzianą w przepisach Prawa farmaceutycznego w związku z ekspedycją apteczną, jest ta sprowadzająca się do zwrotu uzyskanego wynagrodzenia za pełnienie dyżurów w przypadku potwierdzenia, iż apteka w ogóle nie dyżurowała na ustalonych zadach albo sprzecznie z ich treścią. Nie do przyjęcia jest, aby w takich przypadkach miałoby nie być jakichkolwiek sankcji.

Czy planowane jest zniesienie lub złagodzenie istniejących przepisów, które utrudniają lub wręcz uniemożliwiają aptekom organizację dyżurów nocnych z uwagi na wymogi kadrowe i odpowiedzialność zawodową?

Minister Zdrowia wskazuje, iż nie identyfikuje takich przepisów. Funkcjonują jedynie przepisy, które wyłączają możliwość wyznaczenia aptek do dyżurowania przez wzgląd na określone okoliczności, nie zaś przepisy które miałyby komplikować samo prowadzenie dyżurów, po wyznaczeniu apteki do ich pełnienia. Należy też wyjaśnić, iż w aptece w czasie godzin jej otwarcia konieczne jest zapewnienie obecności farmaceuty. Nie jest planowane zniesienie tego obowiązku z uwagi, iż osoba wydające leki powinna posiadać odpowiednią wiedzę i wykształcenie, które zapewni bezpieczeństwo pacjentów i np. nie pomyli leków przy wydawaniu.

Czy ministerstwo planuje stworzenie funduszu wsparcia dla aptek w mniejszych miastach, które podejmą się pełnienia nocnych dyżurów – z uwzględnieniem realnych kosztów organizacyjnych i kadrowych?

Minister Zdrowia nie planuje takich rozwiązań. Finansowanie dyżurów jest finansowane z środków Narodowego Funduszu Zdrowia w godzinach, które zgodnie z posiadanymi danym są porą gdzie faktycznie są realizowane recepty. o ile władze powiatu uznają, iż chcą aby apteka pełniła dyżury w szerszym zakresie ma możliwość podjąć stosowną uchwałę i zapewnić w tym zakresie finansowanie pełnienia dyżuru.

Czy ministerstwo jest gotowe opracować i uruchomić centralną platformę informacyjną z aktualizowanym wykazem aptek pełniących dyżury, dostępną zarówno online, jak i w formie interaktywnej dla służb medycznych?

Minister Zdrowia nie planuje takich działań na poziomie centralnym. Informacje o dyżurach aptecznych powinny być powszechnie dostępne, proste i szybkie w wyszukaniu na poziomie powiatów.

Jakie działania podejmie ministerstwo w przypadku, gdy w danym powiecie – jak w tej chwili w Piszu – żaden punkt apteczny nie pełni dyżuru, a mieszkańcy i turyści są zmuszeni do pokonywania kilkudziesięciu kilometrów w środku nocy w celu zakupu leków ratujących zdrowie?

Minister Zdrowia wskazuje, iż uprawnienie do wyznaczenia dyżurującej apteki pozostaje we adekwatności władz powiatu. Jednocześnie zaleca wszystkim władzom powiatowym, które mają problem z wyznaczaniem dyżurujących aptek, aby podjęły współpracę z lokalnymi okręgowymi izbami aptekarskimi, które zobowiązały się wesprzeć powiaty w tym procesie.

©MGR.FARM