Przybywa głosów sprzeciwu w sprawie włączania aptek do systemu kaucyjnego opakowań zwrotnych. Przypomnijmy iż przepisy dotyczące systemu zaczynają obowiązywać od 1 października. W ostatnich tygodniach przeciwko takiemu rozwiązaniu protestowali indywidualni farmaceuci, ale też Naczelna Izba Aptekarska i Główny Inspektor Farmaceutyczny. Teraz do tego grona dołączyło też Ministerstwo Zdrowia. W ramach trwających konsultacji projektu nowelizacji ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, resort zdrowia wysłał do Ministerstwa Klimatu i Środowiska obszerne zastrzeżenia.
– Choć system kaucyjny ma swoje uzasadnienie w przypadku napojów i produktów konsumenckich o dużej skali zużycia, jego rozszerzenie na sektor farmaceutyczny budzi istotne zastrzeżenia. Mając na uwadze treść art. 128 projektu ustawy należy wskazać, iż obowiązkiem uczestniczenia w systemie kaucyjnym nie powinny być objęte apteki oraz hurtownie farmaceutyczne – wskazuje Ministerstwo Zdrowia.
- Czytaj również: NIA z jasnym stanowiskiem. System kaucyjny bez aptek…
W ocenie resortu realizacja obowiązków wynikających z systemu kaucyjnego w sposób określony w projekcie ustawy może stanowić zagrożenie dla wymagań jakościowych i bezpieczeństwa przechowywania produktów dostępnych w aptece. To z kolei może też być realnym zagrożeniem dla zdrowia i życia pacjentów.
Nowe obowiązki dla aptek…
Choć systemem kaucyjnym nie są objęte leki, to w aptekach dostępne są inne artykuły w opakowaniach zwrotnych. Chodzi tu przede wszystkim o takie produkty w płynie jak suplementy diety, wody z elektrolitami czy napoje izotoniczne. Sama ich obecność na aptecznych półkach ma sprawiać, iż apteki będą musiały włączyć się w system kaucyjny.
Obecne brzmienie projektowanych przepisów nakłada na apteki, których powierzchnia sprzedaży przekracza 200 m2 , obowiązek pełnego uczestnictwa w systemie kaucyjnym, a oferując produkty inne niż leki, wyroby medyczne i żywność specjalnego przeznaczenia, zobowiązane będą też doprowadzenia ewidencji dotyczącej nabytych i sprzedanych produktów objętych systemem kaucyjnym, liczby zwróconych opakowań oraz wysokości pobranych i zwróconych kaucji.
– Projektowane przepisy nakładają na apteki nowe, nieuzasadnione obowiązki powodujące konieczność dostosowania organizacji pracy, w tym opracowania i wprowadzenia nowych procedur, ale również budzą wątpliwości co do zgodności z innymi przepisami w zakresie zasad prowadzenia bezpiecznego obrotu lekami – uważa resort zdrowia.
Co mówią przepisy unijne?
Resort zdrowia w swoim stanowisku odwołał się do unijnych przepisów, dotyczących systemu kaucyjnego. Chodzi o rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 z dnia 19 grudnia 2025 2024 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.
– Należy zauważyć, iż przepisy rozporządzenia UE wprost przewidują wyłączenia i przede wszystkim – nie rozszerzają systemu kaucyjnego na opakowania leków (motyw 38, art. 6 ust. 11 lit. d). Fakt, iż rozporządzenie UE szczegółowo określa kategorie napojów i pojemności, wyłączając przy tym określone opakowania potwierdza, iż unijny system kaucyjny jest instrumentem sektorowym, anie powszechnym – wskazuje resort zdrowia.
- Czytaj również: Ministerstwo nieustępliwe w sprawie aptek w systemie kaucyjnym
Ministerstwo podkreśla, iż przepisy rozporządzenia UE wprost nie nakazują, aby każdy punkt sprzedaży detalicznej był miejscem przyjmowania kaucji. Przeciwnie, rozporządzenie UE zawiera liczne wyjątki sektorowe i dowodzi, iż celem jest skuteczność środowiskowa, a nie obciążenie nieadekwatnych branż.
– Wyłączenie aptek i hurtowni farmaceutycznych z systemu kaucyjnego jawi się jako działanie proporcjonalne i zgodne z konstrukcją rozporządzenia UE – uważa Ministerstwo Zdrowia.
Apteka nie jest zwyczajną placówką handlową
Ministerstwo Zdrowia w swoim stanowisku podkreśla, iż wyłączenie aptek z systemu kaucyjnego jest niezbędne ze względu na dobro i bezpieczeństwo pacjenta.
– Apteki są placówkami ochrony zdrowia, co do zasady o ograniczonej powierzchni, z kontrolą temperatury i innych warunków przechowywania produktów leczniczych czy zapobiegania zanieczyszczeniom krzyżowym. Sprzedaż napojów, suplementów diety w płynie, napojów izotoniczny ma charakter uboczny i marginalny wobec podstawowej działalności, którą jest obrót produktami leczniczymi oraz świadczenie usług farmaceutycznych – wskazuje resort.
- Czytaj również: GIF krytycznie o zbiórce opakowań zwrotnych w aptekach
Podkreśla też, iż przepisy rozporządzenia UE kształtują ramy systemu kaucyjnego kierując na kanały głównej dystrybucji napojów. Chodzi więc o sieci handlu detalicznego, sklepy spożywcze, punkty gastronomiczne, a nie o wyspecjalizowane placówki ochrony zdrowia, gdzie sprzedaż napojów jest wyjątkowa. Obowiązek wynikający z unijnego prawodawstwa musi być proporcjonalny do celu, tj. w tym przypadku zwiększenia zbiórki butelek po napojach.
– Włączanie aptek czy hurtowni farmaceutycznych, w których udział sprzedaży napojów jest minimalny, generowałoby nieproporcjonalne obciążenia administracyjne i organizacyjne wobec znikomego wkładu w osiągnięcie celów recyklingowych i środowiskowych. Ustawienie strumienia recyklingu w takich miejscach koliduje ze szczególnymi reżimami prawnymi regulującymi funkcjonowanie wskazanych podmiotów wymuszającymi szczególną organizację przestrzeni, logistyki i bezpieczeństwa – wymogami Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej czy regulacjami określających wymagania co do pomieszczeń i wyposażenia aptek. Implementacja systemu kaucyjnego wymaga infrastruktury masowej obsługi zwrotów, co stoi w sprzeczności z reżimem czystości, bezpieczeństwa i integralności obrotu lekami – wylicza resort.
Apteki i hurtownie – szczególna kategoria
W ocenie Ministerstwa Zdrowia art. 168 TFUE nakładana Unię Europejską i państwa członkowskie obowiązek zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia przy kształtowaniu polityk i działań. Uzasadnia to potraktowanie aptek i hurtowni farmaceutycznych jako kategorii szczególnej, wymagającej podmiotowego wyłączenia z systemu kaucyjnego.
– W związku z powyższym oraz mając na uwadze, iż apteka nie jest zwyczajną placówką handlową, a przede wszystkim, zgodnie z ustawową definicją, placówką ochrony zdrowia publicznego, z uwagi przede wszystkim na dobro i bezpieczeństwo pacjentów, wyłączenie tego typu działalności z ogólnych regulacji objętych projektem jest w pełni uzasadnione i konieczne. Należy także wskazać, iż wiele aptek prowadzi zbiórkę przeterminowanych leków – jako działanie dobrowolne – ograniczając nielegalne i szkodliwe dla środowiska pozbywanie się substancji farmaceutycznych przez pacjentów. Zatem w zakresie lekowym na miarę swoich możliwości przyczyniają się do ochrony środowiska – kończy resort zdrowia.
©MGR.FARM
