Czas Świąt jest okresem, w którym ulegają zawieszeniu nasze codzienne rytuały i rutyny. Naszą tożsamość podtrzymują wtedy z kolei rytuały i rutyny świąteczne. Przedświąteczne zakupy, sprzątanie i dekorowanie domów, przygotowywanie potraw i prezentów, życzenia, spotkania, wspólne posiłki i rozmowy, niekiedy śpiewanie kolęd.
Niektórzy nadają jeszcze tym wydarzeniom sens religijny – upamiętnienia czegoś, co miało wydarzyć się w przeszłości, zapowiedzi czegoś, co ma wydarzyć się w przyszłości. Jednak ten sens religijny coraz trudniej jest uchwytny. Chrześcijańska narracja jest coraz mniej żywa, coraz mniej wiarygodna. Bez niej to świąteczne zamieszanie wydaje się coraz bardziej sztuczne. Coraz bardziej wyziera spoza niego pustka!
Doświadczenie pustki polega na uświadomieniu sobie, iż całe to nasze świąteczne, ale i życiowe zabieganie nie ma jakiegoś większego, trwalszego sensu. Jest właśnie tym i tylko tym, czym jest – zabieganiem mającym ukryć, przesłonić naszą zasadniczą kruchość, nietrwałość. Poza przedświątecznymi zakupami, poza sprzątaniem i dekorowaniem domów, poza przygotowywaniem potraw i prezentów, poza życzeniami, spotkaniami, wspólnymi posiłkami i rozmowami, poza śpiewaniem kolęd, a choćby poza rytualnymi gestami i słowami w czasie świątecznych nabożeństw nic więcej nie ma. Jest tylko to i nic więcej!
To doświadczenie pustki może zrazu napawać nas lękiem i smutkiem. Jak to?! Nie tylko my sami, nasze własne życie, ale życie wielu pokoleń, które w ciągu ostatnich dwóch tysięcy lat współtworzyły i podtrzymywały naszą kulturę, nie mają większego sensu? Kiedy jednak pozwolimy sobie przejrzeć przez te kulturowe konstrukcje, w których jesteśmy zawieszeni i odważymy się wychynąć na otwarty przestwór pustki, wówczas może ogarnąć nas radość.
Wszelkie identyfikacje są ograniczeniami i potencjalnymi stratami. Pustka jest wolnością i spokojną euforią poza wszelką identyfikacją. Jak śpiewał Bob Dylan, „gdy nie masz nic, nie masz nic do stracenia”…
Wesołej Pustki!
Merry Emptiness!
PS A jednak: „forma nie jest różna od pustki, pustka nie jest różna od formy”. I dalej: „To, co jest formą, jest pustką, a to, co pustką – formą”. Dlatego, jak co roku, zrobię przedświąteczne zakupy, posprzątam mieszkanie i ubiorę choinkę, pomogę w przygotowywaniu świątecznych potraw, przygotuję drobne prezenty, podzielę się opłatkiem i zasiądę z najbliższymi do wigilijnego stołu… Wesołych Świąt!
Łukasz Maskos-Nysler – od ponad 20 lat nauczyciel filozofii i etyki w jednym z wrocławskich liceów, wykładowca akademicki. Filozof, czyli miłośnik mądrości rozumianej jako sztuka życia, a nie tylko jako czysto teoretyczne, abstrakcyjne rozważania.
Jeśli ten wpis Cię zainteresował czy zainspirował, wesprzyj naszą redakcję.
