Dostosowania lekcji matematyki do potrzeb uczniów ze spektrum autyzmu.

Wstęp

Matematyka to jeden z tych przedmiotów, które wielu uczniom wydają się trudne i abstrakcyjne. W przypadku dzieci ze spektrum autyzmu (ASD) wyzwania są jeszcze większe – pojawiają się trudności z koncentracją, generalizacją wiedzy czy rozumieniem pojęć symbolicznych. Dlatego tak ważne są dostosowania lekcji matematyki i indywidualne podejście. W tym artykule znajdziesz 10 praktycznych sposobów na naukę liczb w klasach 1–3, które krok po kroku ułatwią Twojemu uczniowi zrozumienie matematyki.

10 sposobów na liczby w klasach 1–3

1. Strukturyzacja zadania

Uczniowie z ASD lepiej uczą się w środowisku przewidywalnym. Dlatego każde zadanie matematyczne powinno być podzielone na etapy:

• przeczytaj polecenie,
• podkreśl ważne informacje,
• rozwiąż przykład,
• sprawdź wynik.

👉 Pomaga tu checklista kroków, którą dziecko może odhaczać.

2. „Liczenie na konkretach”

Liczenie na palcach, patyczkach, klockach czy kolorowych guzikach daje dziecku konkretne doświadczenie liczbowe, zanim przejdzie do abstrakcyjnych działań.

„Liczenie na konkretach” oznacza naukę i wykonywanie działań matematycznych z użyciem fizycznych przedmiotów, takich jak klocki, koraliki, czy zabawki, zamiast wyłącznie operowania abstrakcyjnymi cyframi w pamięci. Jest to etap w nauce matematyki, szczególnie istotny dla dzieci, który pozwala im intuicyjnie zrozumieć takie pojęcia jak dodawanie, odejmowanie czy grupowanie, zanim przejdą do bardziej abstrakcyjnych form rachowania.

3. Jeden bodziec na raz

Dzieci z ASD łatwo się przeciążają. Dlatego na kartce powinno znaleźć się tylko jedno zadanie – bez zbędnych ilustracji i elementów rozpraszających.

4. Wizualne wsparcie

Plansze z cyframi, grafy, proste piktogramy pomagają dziecku w orientacji. Warto korzystać z kart liczbowych od 1 do 20, które ułatwiają zapamiętywanie kolejności liczb.

5. Powtarzalność i schematy

Ćwiczenia powinny być przewidywalne. Stały układ zadania (np. działanie zawsze w tym samym miejscu kartki) daje poczucie bezpieczeństwa i porządku.

6. Checklista błędów

Ucznia warto nauczyć samokontroli. Na końcu zadania dodaj prostą listę pytań:

• Czy policzyłem wszystkie elementy?
• Czy przepisałem działanie poprawnie?
• Czy sprawdziłem wynik?

7. Nauka przez ruch

Liczenie kroków, skakanie w rytm cyfr czy układanie liczb z klocków na podłodze – to świetne sposoby dla dzieci, które potrzebują ruchu do nauki.

8. Kontekst codzienny

Matematyka staje się bardziej zrozumiała, gdy liczby pojawiają się w codziennych sytuacjach: zakupy, gotowanie, układanie zabawek.

9. Podział materiału na małe porcje

Zamiast dziesięciu zadań naraz – jedno lub dwa, ale częściej. Krótsze i częstsze sesje są skuteczniejsze niż długie i męczące.

10. Wzmocnienia i motywacja

Pochwała, naklejka czy dodatkowa minuta zabawy po ukończeniu ćwiczenia to elementy, które budują pozytywne nastawienie do matematyki.

Dostosowania lekcji matematyki – krok ku samodzielności

Dostosowania nie oznaczają obniżania wymagań, ale dawanie dziecku narzędzi, aby mogło osiągnąć sukces. Dzięki strukturze, wsparciu wizualnemu i praktycznym narzędziom matematyka staje się bardziej dostępna dla uczniów z ASD.

Pobierz PDF

📥 Pobierz Karty liczb 1–20 – wersja kolorowa (PDF) – gotowe materiały, które możesz wykorzystać na lekcjach matematyki w klasach 1–3.

📥 Pobierz Karty liczb 1–20 – wersja czarno-biała (PDF)

gotową instrukcję dla nauczyciela do wykorzystania kart liczb 1–20 w pracy z uczniami w klasach 1–3 (ze szczególnym uwzględnieniem uczniów z ASD):

Instrukcja dla nauczyciela – jak korzystać z Kart liczb 1–20

Cele pracy z kartami

• Rozwijanie umiejętności rozpoznawania i nazywania liczb.
• Ćwiczenie porządkowania liczb rosnąco i malejąco.
• Utrwalanie zapisu graficznego oraz słownego liczb.
• Wspieranie koncentracji uwagi poprzez jasną strukturę zadania.
• Łączenie matematyki z elementami zabawy i sensoryki.

Propozycje ćwiczeń krok po kroku

1. Rozpoznawanie liczb

• Pokaż uczniowi jedną kartę i poproś, by głośno nazwał liczbę.
• Jeśli dziecko ma trudność, odczytaj liczbę razem i pozwól mu powtórzyć.

2. Układanie w kolejności

• Rozłóż karty na stole.
• Poproś dziecko, aby ułożyło je od 1 do 10, a później od 1 do 20.
• Możesz też odwrócić kolejność (od 20 do 1).

3. Liczenie przedmiotów

• Połóż obok karty przedmioty (klocki, guziki).
• Zadaniem dziecka jest policzenie elementów i dopasowanie liczby do karty.

4. Memory liczbowe

• Użyj dwóch zestawów kart (kolorowych i czarno-białych).
• Rozłóż je obrazkami w dół.
• Dziecko odkrywa po dwie karty i szuka pary (np. „7 – siedem”).

5. Kolorowanie (wersja czarno-biała)

• Daj uczniowi zadanie: „Pokoloruj kartę z liczbą 5 na czerwono”.
• Ćwiczenie wspiera nie tylko rozpoznawanie liczby, ale i rozumienie poleceń.

6. Zabawy ruchowe

• Rozłóż karty na podłodze.
• Poproś dziecko, aby podskoczyło na kartę z liczbą 3 albo usiadło obok 10.
• Dzięki temu łączysz naukę liczb z aktywnością ruchową.

7. Układanki matematyczne

• Połóż trzy karty: np. 4, 5, 6.
• Poproś dziecko, aby wskazało, która liczba jest większa, a która mniejsza.

Wskazówki praktyczne dla nauczyciela

• Jeden bodziec na raz – pokazuj dziecku tylko tyle kart, ile jest w stanie przetworzyć (np. 3–4 karty jednocześnie).
• Stopniowanie trudności – zaczynaj od liczb 1–5, następnie poszerzaj zakres do 10 i dopiero potem do 20.
• Wizualne wsparcie – łącz karty z ilustracjami (np. liczba 3 i trzy klocki).
• Wzmocnienia – nagradzaj dziecko za poprawne odpowiedzi pochwałą, naklejką lub krótką przerwą sensoryczną.

✅ Karty możesz wykorzystywać zarówno w pracy indywidualnej, jak i w małych grupach.
✅ Materiały (kolorowe i czarno-białe) możesz dowolnie drukować i laminować.

👉 Przeczytaj również:

• Jak uczyć dziecko ze spektrum autyzmu matematyki? Przewodnik dla nauczycieli i terapeutów
• IPET i WOPFU dla ucznia ze spektrum autyzmu
• Rewalidacja – jak formułować cele i wskaźniki (uczeń w spektrum autyzmu)

Najczęstsze pytania:

1. Jakie są największe trudności dzieci z ASD w nauce matematyki?
Najczęściej są to: problemy z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych, trudności w koncentracji, generalizacji wiedzy oraz w przechodzeniu od konkretów do symboli.

2. Jak dostosować lekcję matematyki dla ucznia ze spektrum autyzmu?
Dostosowania obejmują: dzielenie materiału na mniejsze części, wykorzystywanie pomocy wizualnych i manipulatów, ograniczanie bodźców rozpraszających, a także stosowanie checklist i schematów.

3. Czy karty liczbowe są skutecznym narzędziem dla uczniów z ASD?
Tak. Dzięki prostocie, powtarzalności i wizualnemu wsparciu karty liczb 1–20 pomagają w nauce liczb i działań matematycznych w przyjazny, uporządkowany sposób.

4. Od jakich liczb najlepiej zacząć naukę?
Najlepiej rozpocząć od liczb 1–5, następnie rozszerzyć zakres do 10, a dopiero później wprowadzać liczby 11–20.

5. Jak motywować dziecko z ASD do pracy z matematyką?
Poprzez pochwały, nagrody rzeczowe (np. naklejki), przerwy sensoryczne i zadania łączące naukę z ruchem i zabawą.

Podsumowanie

Matematyka w ASD wymaga cierpliwości, konsekwencji i dostosowania metod do indywidualnych potrzeb dziecka. 10 kroków opisanych powyżej pokazuje, iż dzięki prostym rozwiązaniom możemy sprawić, aby nauka liczb była przyjazna, zrozumiała i motywująca.

📚 Sprawdź nasze eBooki dla nauczycieli i terapeutów

1. Jak uczyć ucznia ze spektrum autyzmu? Przewodnik dla nauczycieli wszystkich przedmiotów

Praktyczny zestaw scenariuszy lekcji/przedmiotów dostosowanych do potrzeb uczniów ze spektrum autyzmu. Konkretne rozwiązania, przykłady ćwiczeń i materiały gotowe do wykorzystania na lekcji.
👉 Czytaj więcej

2. Rewalidacja w praktyce: Indywidualny Program Zajęć Rewalidacyjnych dla ucznia ze spektrum autyzmu – Scenariusze i ćwiczenia terapeutyczno-dydaktyczne

Kompletny przewodnik ze scenariuszami, ćwiczeniami i przykładami zajęć rewalidacyjnych dla ucznia z ASD w szkole ogólnodostępnej. Idealny do codziennej pracy z dziećmi wymagającymi dodatkowego wsparcia.
👉 Sprawdź eBook

3. Nowoczesne podejście: jak wspierać rozwój emocjonalny, społeczny i poznawczy w praktyce szkolnej czyli Zajęcia rewalidacyjne dla uczniów z Zespołem Aspergera

👦👧 Dla kogo?
Dla pedagogów specjalnych, nauczycieli wspomagających, psychologów szkolnych i terapeutów, którzy pracują z dziećmi w spektrum autyzmu (szczególnie ZA) i szukają inspirujących narzędzi, które służą relacji, a nie tylko korekcie zachowań.
👉 Sprawdź tutaj