W ciągu zaledwie 5 lat liczba odnotowanych rokrocznie zakażeń wirusem kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) potroiła się. w tej chwili trudno mówić o tym, by ten patogen występował tylko na wybranych obszarach naszego kraju. Zagrożona jest cała Polska.
– Ostatnie badania pokazują, iż wirus kleszczowego zapalenia mózgu odnajdywany jest we wszystkich województwach. Oznacza to, iż cała Polska jest regionem, gdzie ten wirus może być obecny – mówi w wywiadzie dla agencji Newseria prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska, specjalistka chorób zakaźnych z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Wektorami wirusa KZM są kleszcze. Dziś są one aktywne przez cały rok – podczas gdy jeszcze przed kilkoma laty poszczególne stadia rozwojowe kleszczy pojawiały się w różnych porach roku.
– Kleszcze zimą zakopują się w ziemi, a giną dopiero w temperaturze minus 35 stopni Celsjusza – wyjaśniała na konferencji prezentującej raport „Kleszczowe zapalnie mózgu. Wiedza, praktyka i profilaktyka wśród Polek i Polaków” dr inż. Anna Wierzbicka, zoolog, biolog, leśnik z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Stowarzyszenie Rzecznicy Nauki.
Co szczególnie istotne – nawet natychmiastowe usunięcie kleszcza nie chroni przed kleszczowym zapaleniem mózgu.
– Wczesne wyjęcie kleszcza zabezpiecza nas przed zakażeniem boreliozą, ale nie przed KZM. Ponieważ wirus wnika do organizmu już w momencie, kiedy kleszcz wprowadza ślinę do skóry – mówiła podczas konferencji prof. Joanna Zajkowska
Więc co robić, by nie chorować? Najskuteczniejszą profilaktyką KZM są szczepienia. Czy Polacy są tego świadomi?
Jest świadomość zagrożeń – ale brakuje wiedzy o profilaktyce
Dane z badania opracowanego przez Ośrodek Badań Socjomedycznych Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW przedstawiają poziom wiedzy o chorobie jaką jest KZM i sposobach jej zapobiegania. Okazuje się, iż mieszkańcy Polski na temat boreliozy wiedzą więcej niż w temacie kleszczowego zapalenia mózgu. Ponad 95% respondentów wiedziało, iż kleszcze przenoszą boreliozę. Ale już tylko 70% słyszało o KZM. Wiekszą wiedzą wykazali się właściciele psów – ponad 73% z nich uważa, iż KZM może mieć poważny przebieg. W grupie osób nieposiadających zwierząt odsetek ten wyniósł 65,5%.
Wiedza ta nie przekłada się jednak znacząco na poziom wyszczepialności. Zaledwie co 10. Polak zaszczepił się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Tylko 12% właścicieli psów jest zaszczepionych. A aż 40% badanych nie wiedziało, iż istnieje szczepionka przeciw KZM. Co jest przyczyną takiego stanu?
Lekarze nie informują o szczepieniach?
Uwagę ekspertów szczególnie przykuwa jedna liczba. 6,1% – tyle osób biorących udział w badaniu usłyszało od lekarza zalecenie szczepienia na KZM. W ocenie tego wyniku są jednomyślni – to zdecydowanie za mało.
– To, iż tak mało osób jest zaszczepionych, wynika głównie z tego, iż większość z nas nie dowiaduje się od lekarzy, iż powinniśmy się zaszczepić. adekwatnie znakomita większość z nas powinna się zaszczepić przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, bo większość z nas chodzi do parków, ma ogródki i psy. W związku z tym adekwatnie każda osoba, która trafia do jakiegokolwiek lekarza, powinna dostać pytanie: czy jest Pani/Pan zaszczepiona przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu? jeżeli nie, to proszę się zaszczepić. W Pani czy Pana przypadku to jest konieczne, bo może to ochronić przed bardzo poważną chorobą – podkreślił prof. ucz., dr hab. n. med. i n. o zdr. Tomasz Sobierajski, kierownik Ośrodka Badań Socjomedycznych Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych na Uniwersytecie Warszawskim.
Najwięcej rekomendacji lekarzy dotyczyło osób w wieku 35–64 lat.
Co trzeba wiedzieć o szczepionce
W obliczu powyższych informacji – jak i możliwości realizacji szczepień zalecanych w aptekach – rola farmaceuty w edukacji proszczepionkowej nabiera wyjątkowego znaczenia. Co zatem powinien wiedzieć personel apteczny?
Aktualnie na rynku dostępne są dwie szczepionki przeciw KZM: FSME-Immun® oraz Encepur®. Chronią one przed europejskim podtypem wirusa KZM, a FSME-Immun® dodatkowo przed podtypem syberyjskim i dalekowschodnim. Obie szczepionki są wysoce immunogenne i dobrze tolerowane przez pacjentów.
– Akurat ta szczepionka i naprawdę nie tylko w teorii, ale widzę to też z praktyki, jest bardzo dobrze tolerowana. Nie mam choćby jednego pacjenta, który zgłosiłby się z temperaturą po tym szczepieniu – podkreślił Łukasz Durajski, ekspert wakcynologii i medycyny podróży.
Ochrona przed zachorowaniem pojawia się zwykle po podaniu dwóch dawek szczepionki, ale pełna, długotrwała odporność rozwija się po trzeciej dawce.
Co ciekawe, ze względu m.in. na występowanie KZM Polska traktowana jest jako kraj endemiczny – czyli kraj, w którym występuje określona choroba, np. w tropikach jest to malaria roznoszona przez komary. Dlatego osobom przyjeżdżającym do naszego kraju zaleca się przyjęcie szczepionki przeciw KZM.
– Możliwość szczepienia w aptekach, zakwalifikowanie przez farmaceutę i podanie szczepionki, kiedy się tam zgłosimy, wydaje mi się bardzo dogodnym rozwiązaniem, bo często myślimy o tym szczepieniu, ale odkładamy na później. Natomiast podjęta decyzja może być zrealizowana bardzo gwałtownie i jest to duże udogodnienie dla osób, które pomyślą o szczepieniu – ocenia prof. Joanna Zajkowska.
Ogólnopolski Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych przygotował przewodnik dla farmaceutów – „Jak rozmawiać z pacjentami o szczepieniu przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM)„. Znajdziemy tam m.in. aktualne informacje o epidemiologii oraz wyjaśnienie mechanizmu zakażenia KZM.
Źródła informacji i wypowiedzi: PAP MediaRoom/Newseria
©MGR.FARM
