Małpia ospa – jak można się zarazić? Objawy, leczenie

Małpia ospa to dość rzadko spotykana choroba wirusowa przenoszona z zakażonych zwierząt na ludzi. Wywołuje ją wirus małpiej ospy (Monkeypox virus), który po raz pierwszy został odkryty w 1958 roku. Jeszcze do niedawna choroba występowała przede wszystkim w krajach afrykańskich, jednak kilka lat temu pojawiła się również w Europie. Pojedyncze przypadki zakażenia małpią ospą odnotowano też w Polsce.

Małpia ospa to choroba odzwierzęca, której nosicielami są głównie małpy. Nie są to jednak jedyni nosiciele wirusa, o czym warto pamiętać. Naturalnymi nosicielami małpiej ospy mogą być także inne gatunki zwierząt, w tym przykładowo wiewiórki, popielice, myszy, szczury i psy. Chorobę wywołuje wirus należący do rodzaju Orthopoxvirus z rodziny Poxviridae, który przez cały czas mutuje, tworząc nowe warianty. w tej chwili znane są dwa klady choroby – łagodniejszy wariant zachodnioafrykański oraz groźniejszy wariant środkowoafrykański (z dorzecza Konga). W sprzyjających warunkach małpia ospa może się przenosić także na człowieka. Jak wygląda małpia ospa? Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy małpiej ospy? Z czym wiąże się leczenie i profilaktyka choroby? Dowiedz się więcej na temat zakażenia małpią ospą i poznaj metody jej leczenia!

Małpia ospa (mpox) – co to za choroba?

Produkty wspomagające w stosowaniu diety

Sprawdź produkty wspomagające stosowanie diety:

Odchudzanie i oczyszczanie

Preparaty wapnia

Mpox, inaczej małpia ospa, to wirusowa choroba zakaźna, która przenosi się ze zwierząt na ludzi. Wywołuje ją wirus małpiej ospy, który należy do rodzaju Orthopoxvirus i pochodzi z rodziny poksywirusów (Poxviridae). Po raz pierwszy został wyizolowany od małp z rodzaju makaków w 1958 roku, z kolei u człowieka wirusa małpiej ospy po raz pierwszy wykryto w 1970 roku w Kongo – jego nosicielem okazał się 9-letni chłopiec. W Europie przebieg zachorowań na małpią ospę jest najczęściej łagodny lub umiarkowany, jednak zawsze objawowy. W przypadku zarażenia wirusem małpiej ospy nie ma możliwości bezobjawowego przejścia choroby, jak miało to miejsce chociażby w przypadku infekcji wywoływanych przez SARS-CoV-2. Ryzyko śmierci z powodu zakażenia wirusem małpiej ospy wiąże się przede wszystkim z dostępem chorych do opieki zdrowotnej – najwięcej zgonów spowodowanych tym wirusem odnotowuje się wśród osób, które nie mają odpowiedniego dostępu do opieki lekarskiej lub nie rozpoczną w porę leczenia.

Małpia ospa w Polsce i Europie

Pierwszy przypadek zarażenia wirusem małpiej ospy w Europie został zarejestrowany we wrześniu 2018 roku i dotyczył obywatelki Nigerii, która zaraziła się patogenem przed wyjazdem do Wielkiej Brytanii. Kolejne przypadki zarażenia wirusem na obszarze Europy odnotowano w 2022 roku – do zakażeń doszło m.in. w Hiszpanii, Portugalii, Szwecji oraz we Włoszech. Większość przypadków zachorowania na małpią ospę w Europie stwierdzono u osób, które wracały z podróży z Afryki. W Polsce pierwszy przypadek zachorowania na małpią ospę został potwierdzony w czerwcu 2022 roku. Kolejne przypadki małpiej ospy na terenie naszego kraju zostały natomiast zarejestrowane w 2023 roku.

Małpia ospa – jak się zarazić?

Przyczyną choroby jest wirus małpiej ospy, a do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez kontakt z chorym zwierzęciem. Wirus dostaje się do organizmu człowieka przede wszystkim poprzez urazy skórne (np. w wyniku pogryzienia lub zadrapania), ale do zakażenia może dojść również przez rany błon śluzowych. Jeszcze inną drogą zakażenia wirusem małpiej ospy jest kontakt człowieka z krwią, śliną lub odchodami zakażonych zwierząt.

Do zakażenia może również dojść poprzez kontakt z osobą, u której wystąpiła wysypka, czyli objaw charakterystyczny dla tej choroby. Patogen odpowiedzialny za małpią ospę może się również rozprzestrzeniać poprzez kontakt ze śliną, krwią, kałem lub moczem zarażonego człowieka. Do zakażenia może dojść np. poprzez bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi wywołanymi przez chorobę, który może mieć miejsce podczas aktów seksualnych, przytulania lub pocałunku. Rozprzestrzenianiu się choroby sprzyja również korzystanie z tych samych ręczników, pościeli oraz poprzez kontakt z przedmiotami używanymi przez osobę zarażoną małpią ospą. Sporadycznie małpia ospa może być też przenoszona drogą kropelkową, zwłaszcza poprzez kaszel lub kichanie. Zakażenie małpią ospą wymaga bliskiego kontaktu z chorym, stąd też największe ryzyko zakażenia dotyczy członków rodziny chorej osoby. Z tego samego powodu na zakażenie bardziej jest narażony również personel medyczny.

Jak wygląda małpia ospa? Najczęstsze objawy małpiej ospy i diagnostyka choroby

Mpox trwa zwykle od 2 do 4 tygodni, a pierwsze objawy choroby często są niespecyficzne i mogą przypominać objawy towarzyszące zwykłej grypie. Najczęstsze objawy małpiej ospy pojawiające się w krótkim czasie po zakażeniu to:

• gorączka powyżej 38,5 stopnia Celsjusza;
• silny ból głowy;
• bóle mięśni i stawów;
• dreszcze;
• wzmożona senność;
• osłabienie i zmęczenie;
• powiększenie węzłów chłonnych i pachwinowych – jest to objaw, który pozwala odróżnić małpią ospę od innych rodzajów ospy.

Po około 3–4 dniach od zakażenia pojawia się wysypka skórna, która początkowo obejmuje twarz, a następnie rozprzestrzenia się na pozostałe części ciała, w tym na podeszwy stóp oraz okolice narządów płciowych i odbytu. Na początku zmiany skórne mają postać niewielkich rozmiarów przebarwień. Następnie obserwuje się wypełnione ropą i treścią surowiczą pęcherzyki – te z czasem tworzą natomiast grudki, krosty i strupy, które w kolejnym etapie odpadają. W miejscach po zmianach skórnych pozostają przebarwienia i blizny, które mogą się utrzymywać choćby przez kilka lat. Choroba charakteryzuje się zwykle łagodnym lub umiarkowanym przebiegiem, jednak w przypadku dzieci, kobiet w ciąży oraz osób z zaburzeniami odporności objawy małpiej ospy mogą się dodatkowo nasilać.

Diagnostyka małpiej ospy wymaga wykonania testu PCR, który ma na celu wykrycie materiału genetycznego wirusa odpowiedzialnego za rozwój choroby w próbce pobranej ze zmian skórnych osoby zakażonej (np. wydzielina z pęcherzyków). Nie zaleca się natomiast wykonywania testów z krwi oraz testów z moczu. Oprócz wspomnianego wcześniej testu lekarz przeprowadza z pacjentem wywiad, podczas którego padają pytania dotyczące odbytych w ostatnim czasie podróży do państw Afryki Zachodniej i Środkowej oraz pytania dotyczące kontaktu z osobą chorą na małpią ospę i kontaktu z gryzoniami lub materiałem biologicznym padłych zwierząt, które mogły być zarażone małpią ospą.

Leczenie małpiej ospy

W przypadku małpiej ospy zastosowanie znajduje głównie leczenie objawowe, które wiąże się z przyjmowaniem przez osobę zarażoną leków przeciwgorączkowych oraz leków przeciwbólowych, poza tym przy wysypce jest wskazane stosowanie leków przeciwświądowych. Ich przyjmowanie ma na celu złagodzenie występujących u pacjenta dolegliwości. Na czym jeszcze polega leczenie małpiej ospy? W przypadku pacjentów z ciężkim przebiegiem małpiej ospy może się okazać konieczne podawanie leków przeciwwirusowych. Przy powikłaniach może być już natomiast konieczne leczenie szpitalne.

Małpia ospa – szczepienie i profilaktyka

Dotychczas nie została opracowana szczepionka przeciwko małpiej ospie. Pewną ochronę przed zachorowaniem na małpią ospę może natomiast zapewnić szczepienie przeciwko ospie prawdziwej, która jest wywoływana przez pokrewny wirus. Jest ona podawana głównie osobom, które są w największym stopniu narażone na zakażenie.

Profilaktyka małpiej ospy obejmuje przede wszystkim przestrzeganie zasad higieny, w tym częste i dokładne mycie rąk – najlepiej wodą z mydłem. Istotne jest również unikanie kontaktu z osobami chorymi i chorymi zwierzętami. Pomóc może także noszenie masek ochronnych, które można znaleźć w aptece.

Powikłania przy małpiej ospie (mpox)

W przypadku osób zakażonych wirusem małpiej ospy, podobnie jak przy wielu innych chorobach infekcyjnych, wzrasta ryzyko wystąpienia niebezpiecznych powikłań zdrowotnych. Na powikłania w największym stopniu są narażone osoby z osłabioną odpornością oraz przyjmujące leki immunosupresyjne. Do najczęstszych powikłań małpiej ospy zalicza się zapalenie płuc, zapalenie mózgu oraz posocznicę. Małpia ospa w niektórych przypadkach może doprowadzić też do odwodnienia i jego konsekwencji. Inne możliwe powikłania Mpox to bakteryjne nadkażenie zmian skórnych, zapalenie spojówek i rogówki oraz trwałe zmiany w rogówce. U części osób z Mpox może również dojść do uszkodzeń narządowych.