Magiczna podróż do krainy pączków. Zajęcia na Tłusty Czwartek dla uczniów ze spektrum autyzmu

Scenariusz zajęć na Tłusty Czwartek dla uczniów z ASD – pełen sensorycznych doświadczeń, zabawy i nauki o polskiej tradycji.

Inspirujące pomysły na integracyjne aktywności. 🍩🎉

Tradycja Tłustego Czwartku

Tłusty Czwartek to jedno z najbardziej rozpoznawalnych i uwielbianych świąt w polskiej tradycji. Obchodzony jest w ostatni czwartek przed Wielkim Postem i stanowi symboliczne pożegnanie z czasem karnawałowego biesiadowania. To dzień, w którym zgodnie ze zwyczajem należy zajadać się słodkimi przysmakami, zwłaszcza pączkami i faworkami.

Historia Tłustego Czwartku

Korzenie tej tradycji sięgają jeszcze czasów pogańskich, kiedy to organizowano uczty na cześć nadchodzącej wiosny. Podczas tych biesiad spożywano tłuste potrawy, w tym smażone na smalcu ciasta. W średniowieczu Tłusty Czwartek nabrał bardziej religijnego charakteru i stał się dniem, w którym ludzie mogli się najeść do syta przed nadchodzącym okresem postu.

Przesądy i zwyczaje

Według ludowych wierzeń, kto w Tłusty Czwartek nie zje choćby jednego pączka, temu nie będzie się wiodło przez cały rok. W niektórych regionach Polski wierzono, iż pączki zapewniają pomyślność i bogactwo, a ich brak na stole mógł sprowadzić pecha. Dlatego zarówno dawniej, jak i dziś, tego dnia każdy pozwala sobie na słodkie łakocie.

Pączki i faworki – królowie Tłustego Czwartku

Najbardziej znanym symbolem Tłustego Czwartku są pączki – smażone w głębokim tłuszczu, nadziewane konfiturą, budyniem lub czekoladą i posypane cukrem pudrem albo lukrem. Innym popularnym przysmakiem są faworki (chrust), czyli lekkie, kruche ciasteczka smażone na głębokim oleju i posypane cukrem pudrem.

Tłusty Czwartek współcześnie

Obecnie Tłusty Czwartek to dzień, w którym piekarnie i cukiernie przeżywają prawdziwe oblężenie. Tradycja jedzenia pączków jest kultywowana zarówno w domach, jak i w miejscach pracy oraz szkołach. W niektórych firmach i instytucjach organizowane są konkursy na największą liczbę zjedzonych pączków, a media co roku przypominają, ile kalorii kryje się w tych słodkich smakołykach.

Choć Tłusty Czwartek jest dniem pełnym kalorii, to przede wszystkim okazja do radości, integracji i wspólnego celebrowania jednej z najstarszych i najsłodszych polskich tradycji.

Ciekawostki o pączkach

1. Pączki w starożytności

Pierwsze pączki nie były słodkie! W starożytnym Rzymie przygotowywano je z ciasta chlebowego i smażono na głębokim tłuszczu. Były bardziej chrupiące i przypominały raczej wytrawne bułeczki.

2. Pączki w Polsce

W Polsce pączki pojawiły się w XVI wieku, ale początkowo były nadziewane… słoniną i skwarkami! Dopiero z czasem zaczęły ewoluować w słodkie przysmaki, które znamy dziś.

3. Król pączków

Największy pączek na świecie ważył ponad 1,7 tony! Został przygotowany w USA i miał średnicę ponad 3,5 metra.

4. Kaloryczna bomba

Jeden tradycyjny pączek ma około 300-400 kalorii, co odpowiada mniej więcej półgodzinnej intensywnej aktywności fizycznej. W Tłusty Czwartek Polacy zjadają ich miliony!

5. Pączkowe przesądy

Dawniej wierzono, iż jeżeli ktoś w Tłusty Czwartek nie zje pączka, będzie miał pecha przez cały rok. Dlatego do dziś nikt nie odmawia sobie tej słodkiej przyjemności.

6. Najpopularniejsze nadzienia

Choć tradycyjnie króluje różana konfitura, w tej chwili można znaleźć pączki nadziewane czekoladą, budyniem, karmelowym kremem czy choćby egzotycznymi owocami.

7. Pączki w innych krajach

• W Niemczech popularne są Berliner Pfannkuchen – okrągłe pączki nadziewane marmoladą.
• W USA jada się donuts – z dziurką w środku, często polewane lukrem lub posypane kolorową posypką.
• W Izraelu w czasie Chanuki podaje się sufganijot – pączki wypełnione dżemem i posypane cukrem pudrem.

8. Rekordowa liczba pączków

Najwięcej pączków na raz zjadł Amerykanin Matt Stonie – w ciągu 8 minut pochłonął aż 257 mini-pączków!

9. Pączek na zdrowie

Mimo iż pączki są słodkie i kaloryczne, te przygotowane w domu mogą zawierać mniej cukru i tłuszczu, dzięki czemu stają się nieco zdrowszą alternatywą.

10. Dzień Pączka na świecie

Oprócz Tłustego Czwartku, w USA obchodzony jest także National Donut Day, czyli Narodowy Dzień Pączka, który przypada na pierwszy piątek czerwca każdego roku!

Scenariusz zajęć na Tłusty Czwartek dla uczniów ze spektrum autyzmu

Tytuł: „Magiczna podróż do krainy pączków”

Grupa docelowa: uczniowie ze spektrum autyzmu (wiek: 6-12 lat)

Czas trwania: 45-60 minut

Cele zajęć:

• Poznanie tradycji Tłustego Czwartku w Polsce, jej znaczenia i zwyczajów związanych z tym dniem. Uczniowie dowiedzą się, dlaczego Tłusty Czwartek jest obchodzony oraz jakie przesądy i wierzenia mu towarzyszyły w przeszłości. Zajęcia przybliżą im kulturę i historię tego święta, a także rolę słodkich wypieków w polskiej tradycji kulinarnej.
• Stymulacja sensoryczna poprzez dotyk, zapach i smak.
• Rozwijanie komunikacji i umiejętności społecznych poprzez wspólne działania.
• Doskonalenie małej motoryki poprzez wykonywanie prostych czynności związanych z przygotowaniem pączków.

Przebieg zajęć

1. Powitanie i wprowadzenie do zajęć (10 minut)

• Nauczyciel wita uczniów i zaprasza ich do wspólnej „podróży w czasie”.
• Krótkie opowiadanie o historii Tłustego Czwartku: „Dawno, dawno temu ludzie wierzyli, iż kto w Tłusty Czwartek nie zje pączka, temu nie będzie się dobrze wiodło przez cały rok!”
• Pytania do uczniów: „Czy lubicie pączki? Jakie smaki znacie? Jak pachną?”
• Pokaz obrazków i zdjęć różnych rodzajów pączków (z cukrem pudrem, lukrem, nadzieniem owocowym, czekoladowym).

2. Magiczna Kraina Pączków – zabawa sensoryczna (15 minut)

• Uczniowie zamykają oczy, a nauczyciel opowiada, iż właśnie przenoszą się do tajemniczej Krainy Pączków.
• Nauczyciel przynosi miseczki z różnymi składnikami: mąką, cukrem pudrem, kakao, skórką pomarańczową, dżemem. Dzieci mają za zadanie je dotknąć, powąchać, nazwać i opisać, co czują.
• Zabawa z ciastem sensorycznym (masa solna lub masa plastyczna): uczniowie formują swoje „pączki”, ozdabiają je np. brokatem, kolorowym cukrem.

3. Pączkowa parada – ćwiczenia ruchowe (10 minut)

• Zabawa „Gorący pączek” – nauczyciel puszcza muzykę, a dzieci przekazują sobie pluszowego pączka; gdy muzyka się zatrzymuje, dziecko, które trzyma pączka, mówi, co lubi w pączkach.
• „Skakanie jak pączek w tłuszczu” – dzieci naśladują pączki, które rosną i skaczą w oleju.

4. Degustacja pączków – trening umiejętności społecznych (15 minut)

• Każdy uczeń dostaje pączka do spróbowania (lub alternatywną przekąskę, jeżeli ma specjalne potrzeby dietetyczne).
• Ćwiczenie komunikacji: dzieci próbują opisać smak, teksturę i zapach pączka.
• Element matematyczny: dzieci liczą, ile pączków mają na talerzu, porównują wielkości.

5. Podsumowanie i pożegnanie (5 minut)

• Nauczyciel pyta uczniów: „Co najbardziej podobało Wam się w dzisiejszych zajęciach?”
• Każdy uczestnik dostaje pamiątkowy medal „Mistrza Pączkowej Krainy” (np. wydrukowane i pokolorowane przez dzieci odznaki).

Materiały:

• Zdjęcia pączków, składników
• Mąka, cukier puder, kakao, dżem do zabawy sensorycznej
• Masa solna lub plastelina
• Pluszowy pączek lub piłeczka do zabawy
• Pączki do degustacji

Modyfikacje:

• Dla uczniów z nadwrażliwością sensoryczną można ograniczyć niektóre bodźce i zaproponować bardziej neutralne składniki do eksploracji.
• Dla dzieci niemówiących – wykorzystanie obrazków do komunikacji.

Tłusty Czwartek to nie tylko pyszna tradycja, ale też doskonała okazja do rozwijania umiejętności społecznych i sensorycznych w atmosferze euforii i zabawy! 🍩🎉